De politieke partijen op het risico wijzen van online inmenging uit het buitenland in de verkiezingen van 26 mei en hen weerbaarder maken voor zo’n beïnvloeding. Dat was het opzet van een thematische briefing die de Staatsveiligheid en de militaire inlichtingendienst ADIV dinsdag georganiseerd hebben voor de voorzitters van de partijen die vertegenwoordigd zijn in het federale parlement.
Het briefing werd opgepikt door persagentschap Belga. Op de briefing waren alle partijvoorzitters, of een afgevaardigde, aanwezig. Van de niet-fractiegebonden Kamerleden waren enkel Vuye & Wouters niet vertegenwoordigd.
De Staatsveiligheid en de ADIV zien het naar verluidt als hun taak het risico op buitenlandse beïnvloeding van de verkiezingen te beperken. Het grootste gevaar is dat informatie wordt gemanipuleerd, zoals in 2016 op grote schaal gebeurde tijdens de campagne in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
Dat de verkiezingsuitslag zelf zou worden gemanipuleerd, wordt in België als minder waarschijnlijk beschouwd. Let wel: voorlopig zijn er geen aanwijzingen dat de regionale, federale en Europese verkiezingen in België worden gemanipuleerd. Daarvoor lijkt het sowieso nog te vroeg. ‘Een climax wordt hoe dan ook pas in de laatste zes weken voor de verkiezingen verwacht’, zegt een bron. Alle thema’s die potentieel polariserend zijn (zoals migratie, maar ook klimaat) kunnen worden gebruikt.
Maar of en hoe de pogingen tot manipulatie zich zullen manifesteren, zal afhangen van de thema’s die de komende weken en maanden komen bovendrijven. Buitenlandse actoren die informatie manipuleren willen niet zozeer de publieke opinie overtuigen van een alternatieve waarheid, maar de objectieve waarheid ondergraven door verwarring te zaaien.
Zowel individuen, bedrijven als andere niet-staatgebonden actoren zijn potentiële schuldigen, maar Rusland en China worden als de belangrijkste informatiemanipulatoren gezien. Zo proberen de Russen verdeeldheid te zaaien, supra-nationale instellingen als de NAVO en de Europese Unie te verzwakken en hun eigen strategische belangen te verdedigen.
Om desinformatie te verspreiden, wordt beroep gedaan op onder meer sociale media als Facebook, Twitter, YouTube en Google en websites als Russia Today (RT) en Sputnik. Menselijke ’trollen’ en artificiële ‘bots’ zorgen ervoor dat de valse informatie snel en ruim verspreid raakt.
Dat België niet immuun is voor het fenomeen, bewijst het verhaal van de Belgische F-16’s die in 2016 een dorp in het noorden van Syrië zouden hebben gebombardeerd. Het verhaal dook voor het eerst op bij een schimmige Russisch ngo, werd voor waar aangenomen door de Russische ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie en verspreid door RT, Sputnik en fake accounts op sociale media. Na verificatie bleek van het verhaal niets te kloppen.
Dat de Franstalige groenen van Ecolo het slachtoffer zijn geworden van ‘phishing’ uit het buitenland, is een andere aanwijzing van een poging tot buitenlandse inmenging. Over die zaak viel dinsdag geen nieuws te rapen, want het gerechtelijk onderzoek loopt nog. De Belgische inlichtingendiensten hebben samen met het Centrum voor Cybersecurity ook een gids gepubliceerd met aanbevelingen om de digitale tools die politici tijdens de campagne gebruiken beter te beveiligen.
