An Moerenhout (Groen)

‘Sociale sloophamer in Vlaams regeerakkoord: kwetsbare mensen dreigen nog minder gehoord te worden’

An Moerenhout (Groen) Vlaams Parlementslid voor Groen

‘Ondanks beloftes van investeringen en herhalen van de woorden “warm” en “sociaal”, moet er tegen 2024 liefst 2,2 miljard bespaard worden’, schrijven Celia Groothedde, Johan Danen, An Moerenhout en Ann De Martelaer. Zij zien een ‘sociale sloophamer’ in het nieuwe Vlaamse regeerakkoord.

De Vlaamse regering maakte recent haar begrotingscijfers bekend. Het wordt een harde dobber: ondanks beloftes van investeringen en herhalen van de woorden “warm” en “sociaal”, moet er tegen 2024 liefst 2,2 miljard bespaard worden. Dat zullen de meest kwetsbaren in onze samenleving geweten hebben. Zij moeten de rekening betalen terwijl de grote vermogens, multinationals en grote fraudeurs buiten schot blijven. De minister-president beloofde een warm Vlaanderen, maar het regeerakkoord en de begroting komen deze belofte niet na.

Wonen

Vandaag wachten er meer dan 153.000 Vlamingen op een sociale woning. Terwijl zij jarenlang wachten, komen velen van hen in armoede terecht. De wooncrisis in Vlaanderen wordt jaar na jaar scherper. Toch geeft de nieuwe Vlaamse regering geen antwoord op de armoede op de huurmarkt in Vlaanderen. De regering beslist om de woonbonus te laten uitdoven, maar zet de vrijgekomen middelen – 327 miljoen euro – niet in om wonen terug betaalbaar te maken. Dat is een gemiste kans. De regering beslist bovendien dat erkende vluchtelingen vanaf nu vijf jaar lang moeten wachten alvorens hen een sociale woning wordt toegewezen, en dat de voorrangsregeling voor de meest kwetsbaren in onze samenleving wordt afgeschaft. Met zo’n symboolmaatregelen worden de kwetsbaarsten worden uitgesloten, en ze pakken absoluut niet het fundamentele probleem aan: het grote tekort aan sociale woningen in Vlaanderen . Ze herverdeelt enkel de schaarste en zet groepen mensen tegen mekaar op.

Kinderarmoede

Op het moment dat 150 000 kinderen in armoede leven, gaat deze Vlaamse regering 110 miljoen euro besparen op kinderbijslag. Ze doet dat door te morrelen aan de indexering van de kinderbijslag. Zo zal het bedrag vanaf het derde kind vijf jaar lang niet worden aangepast aan de stijgende levensduurte. Maar uitgerekend vanaf het derde en vierde kind, zeggen studies, is kinderbijslag een wapen tegen armoede. Daarbuiten waren er vorige legislatuur al twee indexsprongen in de kinderbijslag. De regering Bourgeois beloofde om het uitgespaarde budget opnieuw te investeren in de kinderbijslag en om knelpunten weg te werken. De regering Jambon breekt deze belofte, meer nog: gezinnen krijgen er een nieuwe indexsprong bovenop.

Vooral de 180.000 grote gezinnen met 3 of meer kinderen betalen de rekening, 30.000 hiervan zijn eenoudergezinnen. Volgens berekeningen van de Gezinsbond verliest een gezin met drie kinderen onder deze regering maar liefst 360 euro aan kindergeld. Gezinnen met vier kinderen zouden zelfs tot 720 euro per jaar moeten inboeten.

Daarnaast bespaart de regering op de middelen voor welzijnsorganisaties – 30,5 miljoen euro. In welzijn wil de regering bijna 550 miljoen investeren, maar dat is zelfs niet genoeg om de wachtlijsten in de zorg niet nog lànger te laten worden dan vandaag. Van de 550 miljoen euro gaat er een schamele 43,5 miljoen naar armoedebestrijding. En de eerdere belofte om de energiefactuur met 30 procent te laten dalen, werd al gebroken.

Wie is er vergeten?

Er zijn steeds meer single huishoudens in Vlaanderen. Zij hebben niet alleen bijzondere noden, ze lopen ook een veel groter risico op armoede. Toch worden ze nauwelijks genoemd in het regeerakkoord. Sterker nog: de kansen voor single huishoudens worden afgebouwd. Neem bijvoorbeeld het voornemen om werkenden voor te laten gaan in kinderopvang. Dat klinkt goed. Maar onderzoek na onderzoek toont dat bepaalde groepen veel te weinig toegang hebben tot kinderopvang: ouders die het moeilijk hebben, in arme wijken leven, single mama’s, kortopgeleide ouders en mama’s met een niet-Belgische origine. Terwijl kinderopvang juist voor hen én hun kindjes heel belangrijk is. Niet alleen economisch, ook sociaal en pedagogisch. Als je absoluut wil excelleren in het onderwijs, zoals deze regering beweert, is kinderopvang een onontbeerlijk instrument zodat een kindje klààr is voor school en een gelijkere start krijgt. Tijdens die eerste jaren hebben juist kindjes die het moeilijk hebben, kwalitatieve kinderopvang nodig als duwtje in de rug om in een warm nest te leren en zich veilig te ontwikkelen. Ook wat taalontwikkeling betreft – en vond deze regering de kennis van het Nederlands niet primordiaal? Of is dat voornemen alleen een stok om minderheden mee te slaan?

Geestelijke gezondheidszorg was een paradepaardje van de CD&V: hierin zou geïnvesteerd worden. Met reden: veel mensen snakken vandaag naar laagdrempelige, betaalbare en snel toegankelijke hulp. Maar geestelijke gezondheidszorg is niet eens te zien in de doorgegeven begrotingscijfers. Volgens geruchten zou er 12 miljoen worden geïnvesteerd, terwijl een raming 200 miljoen als nood aangaf. Dat is een rode draad in dit akkoord: aangekondigd als “warm” en “sociaal”, zijn de zogezegde investeringen meestal slechts genoeg om een noodscenario in stand te houden.

Er zijn meer vergetelheden. Tegenover mantelzorgers was een hoognodige belofte gemaakt dat er meer ondersteuning zou komen, maar tussen de nadruk op jobsjobsjobs en de besparing op gezinshulp, is het onduidelijk waar die ondersteuning vandaan moet komen. Op CAW’s, die dichtbij mensen staan, ze laagdrempelig onthalen en aan vroegdetectie kunnen doen, wordt bespaard.

Wachtlijsten

Bij personen met een handicap is de ambitie ondermaats. Momenteel wachten er zo’n 19.000 personen met een handicap op een budget vanuit de Vlaamse Overheid om hun zorg en ondersteuning op maat te financieren. Het Agentschap voor Personen met een Handicap berekende dat met 1,6 miljard extra zowel de huidige hulpvragen als alle toekomstige vragen opgelost worden. Met 660 miljoen extra, het dubbele van de voorbije regeerperiode, zouden vooral de meest dringende gevallen geholpen zijn. In de laagste prioriteiten blijft de wachtlijst dan nog groeien. Met 200 miljoen extra zou de wachtlijst blijven groeien en is er alleen budget voor mensen die plots in noodsituaties komen. Jambon I trekt 270 miljoen uit. Dat is dus amper beter. Cynischer wordt het nog als je ziet dat deze regering tegen 2024 9 miljoen euro bespaart op “mobiliteitshulpmiddelen”, het systeem om rolstoelen en dergelijke ter beschikking te stellen. Je handicap stopt niet omdat het geld dat ervoor voorzien is door de overheid op is.

Ook rond jeugdhulp is de nood enorm. Schrijnende dossiers van kinderen en jongeren die geen plekje vinden, vermenigvuldigen zich. Om jeugdhulp degelijk te ondersteunen wordt het nodige budget op 300 miljoen geschat, maar jeugdhulp krijgt maar 60 miljoen. Op die manier kan je alleen een noodscenario financieren. Bovendien wordt de hulp aan CLB’s afgebouwd, terwijl juist CLB’s in goede samenwerking met scholen vroeg problemen kunnen detecteren en soms opvangen. Is het de bedoeling dat een kindjes en jongeren in een problematische situatie onder de radar verdwijnen? De wachtlijst kan op zo’n manier minder lang gaan lijken, maar het leed zou er niet op verminderen. Het woekert dan alleen onzichtbaar verder in onze samenleving.

Dat jeugddelinquentie bovendien gedeeltelijk onder een nieuw minister van justitie wordt geplaatst met een veel punitiever inslag, is teken aan de wand voor het hele akkoord, dat wantrouwen uitspreekt tegenover al wie het moeilijk heeft en wie kwetsbaar is. Bovendien dreigt er een terreinstrijd tussen de ministers van welzijn en justitie door deze verdeling – en dat zal geen enkele jongere die hulp en bijsturing nodig heeft ten goede komen – noch de hele maatschappij.

Het wantrouwend oog richting sector

Dat wantrouwen schemert ook door richting de mensen werkzaam in de welzijns- woon- en armoedesector. Kritische en goed werkende organisaties zoals Unia, Minderhedenforum en Woonforum worden de rug toegekeerd. Dan hebben we het nog niet over de enorme besparing op het Vlaamse middenveld in het algemeen. Zij moeten maar liefst bijna 1 miljard euro besparen. Ook dat zal de kwetsbaarsten treffen. Het middenveld heeft immers altijd een bijzondere sociale toets in Vlaanderen gewaarborgd, die wij Vlamingen als vanzelfsprekend zien. Maar dat is ze allesbehalve. Ze is bijzonder en waardevol, en dreigt nu grotendeels wegbespaard te worden. De kwetsbare mensen zonder stem in de samenleving dreigen zo nòg moeilijker gehoord en vertegenwoordigd te worden, en we dreigen grote expertise voor een gelijkere samenleving te verliezen.

In welzijn en zorg wordt resultaatgericht werken op veel plekken versterkt – het is nog maar de vraag hoe je warmte, binding, zorg in resultaten of cijfers moet omzetten. Daartoe en daarnaast wordt registratieplicht aangemoedigd in het akkoord. De nu al zwaar belaste zorg-en welzijnswerkers worden dus nog eens met extra werk opgezadeld. Dat is een vreemd fenomeen: in onderwijs nam deze regering immers het terechte voornemen de planlast terug te dringen om het leerkrachtenberoep aantrekkelijker te maken. Maar langs de achterdeur wordt die weer ingevoerd in welzijns- en zorgberoepen, waarvan er zoveel nu al zwaar belast of knelpuntberoep zijn. De flexibilisering en commercialisering waarvoor de deur nu nog sterker wordt open gezet in welzijn, dreigt bovendien mensen werkzaam zijn in welzijn en zorg zélf de precarisering in te duwen. Schijnzelfstandigheid, minderwaardige statuten en onhoudbare arbeidsvoorwaarden komen werknemers maar ook mensen met een zorgnood niet ten goede.

Vermaatschappelijkte zorg zonder middelen

De aangekondigde besparing van 50 miljoen op gezinszorg is onbegrijpelijk. Gezinszorg faciliteert immers “vermaatschappelijking” van de zorg. Op dat project werd vorige legislatuur ingezet. Het zorgt ervoor dat mensen in hun eigen omgeving kunnen blijven, ook wanneer ze zorg nodig hebben. Op zich is dit een loffelijk en menselijk streven. Maar om kwetsbare mensen zonder netwerk goed te ondersteunen, is toegankelijke thuis- en gezinszorg onmisbaar. Anders verslechteren mensen die het moeilijker hebben thuis met te weinig hulp. Besparen zal deze maatregel wellicht niet, wel ervoor zorgen dat mensen met veel complexere problemen en langduriger zorgnood opgenomen worden. Zonder de extra ondersteuning van gezins- en thuiszorg, wordt vermaatschappelijking in de praktijk duur betaald door de samenleving in geld, maar ook door de kwetsbaarsten in de samenleving zelf, met hun eigen gezondheid en welzijn.

Besparen op kap van de meest kwetsbaren

Dit zijn maar enkele indicaties van hoe dit regeerakkoord warm en sociaal wilde zijn, maar in zijn begroting bespaart op kap van de meest kwetsbaren in onze samenleving. De minister-president kondigde zijn regering aan als een investeringsregering. De cijfers en maatregelen ontkennen dat. Voor dit asociale beleid heeft de Vlaming op 26 mei niet gestemd.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content