‘Situatie is stilaan dramatisch’: impasse maakt federale waakhond tandeloos

Annelies Verlinden (CD&V) en Alexander De Croo (Open VLD) op 17 juli 2021. © Belga
Tex Van berlaer
Tex Van berlaer Journalist Knack

De Commissie voor de Toegang van Bestuursdocumenten is al sinds september vleugellam omdat de federale regering de commissieleden niet benoemt. Kamerleden en de Vlaamse Vereniging van Journalisten zijn boos. Premier Alexander De Croo (Open VLD) verwacht ‘een van de volgende weken’ beterschap.

‘Met ingang van 1 september 2021 is de Commissie buiten werking.’ Burgers die een e-mail sturen naar de waakhond die toeziet op de openbaarheid van bestuur, krijgen het antwoord automatisch doorgestuurd. Al bijna vijf maanden ligt de waakhond aan de leiband. En binnen de federale regering lijkt de impasse compleet.

Waarover gaat het? De Commissie voor de Toegang van Bestuursdocumenten (CTB) is een federaal orgaan voor Belgen die geen toegang krijgen tot documenten waarvan zij oordelen dat ze deel uitmaken van de wetgeving rond openbaarheid van bestuur. Denk aan niet-bekendgemaakte adviezen van expertengroepen, overheidscontracten of interne audits.

De beroepscommissie onderzoekt telkens of de aanvraag ontvankelijk is en geeft dan advies aan de overheidsinstelling. Dat advies is niet bindend, maar is wel een belangrijk element in het kader van openbaarheid van advies, dat door middel van transparantie vertrouwen moet opwekken bij de burger.

Vandaag de dag is het weliswaar nog steeds mogelijk om naar de Raad van State te stappen, maar die procedure is duur en vraagt tijd.

Maar sinds september is de CTB dus aan banden gelegd. Het mandaat van commissieleden is in de loop van juni verstreken, en de regering laat het na om opvolgers aan de duiden.

Binnen de federale regering wordt gewezen op de complexiteit van de juridische basis van de CTB. Zo wordt de secretaris voorgedragen door de minister van Binnenlandse Zaken. De voorzitter wordt benoemd op voordracht van de eerste voorzitter van de Raad van State. En, zo stelt het kabinet van Annelies Verlinden (CD&V), de benoeming van de leden van de commissie is de verantwoordelijkheid van de premier.

Nieuwe politieke cultuur

Ook de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) trok al aan de mouw van De Croo en Verlinden, maar zonder resultaat. ‘De situatie is stilaan dramatisch’, zegt algemeen secretaris Pol Deltour. Journalisten doen vaak een beroep op de CTB. Overheidsdiensten, agentschappen en kabinetten zijn niet altijd geneigd de nodige documenten vrij te geven. Dan komt het advies van de beroepscommissie gelegen. ‘Dit neigt naar rechtsweigering’, zegt Deltour.

De VVJ pleit er al langer voor om de beroepscommissie om te vormen tot een formele beslissingsinstantie waarvan de beslissing niet langer louter adviserend is.

Zelfs parlementariërs hebben het gehad met de blokkering. Hoewel zij via parlementaire vragen ruime toegang hebben tot documenten en informatie, zijn ook zij soms veroordeeld tot de CTB.

‘We hebben als parlementsleden een controlerende functie. Het is zeer problematisch dat hét instrument dat ons de nodige transparantie biedt, wordt geblokkeerd door de regering’, zegt N-VA-Kamerlid Wouter Raskin. ‘Wij vragen dan ook dat dit zo snel mogelijk wordt opgelost. Zo niet, dan getuigt dit allesbehalve van die nieuwe politieke cultuur die premier De Croo zo graag predikt.’

Het kabinet van De Croo wijt de vertraging aan ‘juridische onduidelijkheden’, met name als gevolg van Europese regels. Men stipt aan dat de rechten op basis van de wet op openbaarheid van bestuur overeind zijn gebleven. De premier maakt zich eveneens sterk dat de ministerraad het noodzakelijke Koninklijk Besluit ‘een van de volgende weken’ goedkeurt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content