‘Sinds wanneer is levens redden een misdaad?’

‘Solidariteit is geen misdaad’, schrijft Wies De Graeve over de stopzetting van de missie van het reddingsschip de Aquarius. ‘Dat EU-landen zelf geen mensen redden op de Middellandse Zee is al erg genoeg.’

Door sabotage van lidstaten van de Europese Unie moeten Artsen Zonder Grenzen en SoS Mediterranee de Aquarius vandaag definitief aan de ketting leggen. De Aquarius was één van de laatste ngo-schepen die mensen van de verdrinking redde op de Middellandse zee. Sinds 2016 heeft het schip 30.000 mensen gered die de gevaarlijke oversteek probeerden te maken tussen Libië en Italië. Dat EU-landen zelf geen mensen redden op de Middellandse Zee is al erg genoeg. Dat ze ook organisaties verhinderen om levens te redden is onaanvaardbaar.

Door sabotage van lidstaten van de Europese Unie moeten Artsen Zonder Grenzen en SoS Mediterranee de Aquarius vandaag definitief aan de ketting leggen. De Aquarius was één van de laatste ngo-schepen die mensen van de verdrinking redde op de Middellandse zee. Sinds 2016 heeft het schip 30.000 mensen gered die de gevaarlijke oversteek probeerden te maken tussen Libië en Italië. Dat EU-landen zelf geen mensen redden op de Middellandse Zee is al erg genoeg. Dat ze ook organisaties verhinderen om levens te redden is onaanvaardbaar.

Europese leiders pesten, dwarsbomen en criminaliseren organisaties die tienduizenden mensenlevens redden. Stap voor stap hebben ze het werk van reddingswerkers op zee onmogelijk gemaakt: lastercampagnes gevoerd, vlag ontnomen, processen aangespannen,… Soms botweg, soms onder het mom van een ‘aanzuigeffect’. Zo’n aanzuigeffect is echter al meermaals ontkracht. Terwijl reddingsschepen dit jaar meer niet dan wel konden uitvaren, verdronken in verhouding meer mensen die de oversteek probeerden te maken.

Het onmogelijk maken van reddingsoperaties op zee is het toppunt van een asiel- en migratiebeleid dat maar één doel heeft: zo weinig mogelijk binnen, zo veel mogelijk buiten. Dat het om mensen gaat met rechten is niet van tel. Mensen worden onderschept en terug gebracht naar Libië waar hen opnieuw detentie, foltering en mensenhandel wacht. Door de deal met Turkije gaan meer dan 12.500 mensen in de overbevolkte en erbarmelijke kampen op de Griekse eilanden de derde winter in. Mensen leven er in complete uitzichtloosheid. Steeds meer kinderen hebben er zelfmoordgedachten. De menselijke kost van het Europese afschrikkingsbeleid is onmenselijk hoog.

Het is heel teleurstellend dat de Belgische regering in die trend geen leiderschap toont en zwalpt. Door binnen de EU onvoldoende te pleiten voor gedeelde verantwoordelijkheid en solidariteit met landen als Italië en Griekenland. Door de al beperkte ambities voor het veilig en legaal opvangen van vluchtelingen via hervestiging op te schorten. Door niet voluit de kaart te trekken voor internationale samenwerking in bijvoorbeeld het VN-Migratiepact. En niet in het minst door op Europees vlak geen lans te breken voor gezamenlijke reddingsacties op de Middellandse zee.

Als geen enkele politieke leider vandaag de ruggengraat heeft om het op te nemen voor een menswaardige aanpak, laat dan tenminste de organisaties en burgers die wél hun verantwoordelijkheid nemen, hun werk doen. Sinds wanneer is mensenlevens redden in Europa een misdaad geworden? Wanneer zijn we gaan aanvaarden dat overheden organisaties die humanitair werken, beschuldigen van mensensmokkel en criminaliseren?

Laat ons aan de vooravond van de 70^e verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens ons moreel kompas opnieuw juist zetten. Laat ons alle mensen die levens redden en humanitaire hulp bieden op een voetstuk plaatsen. Solidariteit is geen misdaad.

Wies De Graeve is directeur van Amnesty International Vlaanderen. Hij is auteur van het recent verschenen boek ‘Het recht om mens te zijn’ (PelckmansPro)’.