Sekten in België: van sjamanen tot Sabmyk

Nieuw in België is de heropkomst van de complottheorie, met onder meer een organisatie die zich richt op de volgers van QAnon (beeld: QAnon-aanhanger die het Amerikaanse Capitool bestormde) © Reuters

Over welke sekten krijgt het Informatie- en Adviescentrum inzake schadelijke sektarische organisaties (IACSSO) de meeste vragen en getuigenissen binnen? In een gesprek met Knack en Le Soir geeft directrice Kerstine Vanderput een overzicht.

‘Als informatiecentrum richten we ons op schadelijke sektarische organisaties. Die moeten een religieuze of spirituele background hebben, en in hun activiteiten indicaties tonen van schadelijk gedrag’, zegt Kerstin Vanderput, IACSSO-directrice sinds 2017. ‘Het is ieders recht koeienurine te drinken en te geloven dat je dan covidproof bent. Maar het wordt een probleem wanneer de richtlijnen van een organisatie ingaan tegen de maatschappij – tegen de coronamaatregelen, bijvoorbeeld. Onze missie is daarover informatie verzamelen en doorgeven aan het publiek.’

De opvolging van sektes in België loopt mank (HYPERLINK NAAR ANDER ARTIKEL). Het ontbreekt de overheid onder meer aan een globaal overzicht van gevaarlijke sekten. Toch houdt het het IACSSO een vinger aan de pols via de vragen en getuigenissen die er dagelijks binnenlopen.

* ‘De meeste vragen die de voorbije drie jaar bij het IACSSO binnenliepen, gingen over gezondheid, welzijn en alternatieve geneeskunde‘, zegt Vanderput. ‘De coronapandemie heeft het plaatje bovendien veranderd. Organisaties die pseudogezondheidsantwoorden geven, hebben nu meer impact op de samenleving. We hebben niet méér vragen gekregen door corona, maar de vragen zijn veranderd. Klassiek klinkt het zo: “Iemand uit mijn omgeving is actief in een organisatie.” Maar nu lopen steeds vaker getuigenissen binnen zoals: “In mijn familie is iemand volledig veranderd door een complottheorie. Hij eist dat we geen masker dragen, het vaccin niet laten zetten, en dat we ravioli’s opstapelen in de kelder want het einde van de wereld is nabij.”‘

In 2020 al lichtte het IACSSO het Crisiscentrum in over onregelmatigheden in verband met het coronavirus: sommige organisaties verspreidden boodschappen die ertoe kunnen leiden dat hun volgers de gezondheidsrichtlijnen niet respecteren.

* In de tweede plaats krijgt het IACSSO vragen over persoonlijke, spirituele en psychospirituele ontwikkelingen. Vanderput: ‘Denk aan spirituele coaches die zeggen dat mediteren helpt om je chakra’s te openen, of aan een weekendje in de Ardennen waarbij je 4000 euro betaalt om over een vuurtje te springen.’

* Ten slotte zijn er de vragen over religieuze of spirituele bewegingen als dusdanig. ‘Sommige pleiten voor waarden die in strijd zijn met de samenleving – denk aan het afwijzen van gendergelijkheid, of aan conversietherapieën.’

Het IACSSO stelt vast dat de structuur van de organisaties verandert. ‘Vroeger waren de structuren groot en hiërarchisch. Nu worden ze steeds meer virtueel. Activiteiten vinden meer en meer plaats via het internet en sociale netwerken. Sommige volgers hebben zelfs nog nooit een fysiek contact gehad met de organisatie. Bijvoorbeeld: iemand organiseert een avondje om samen te bidden, de deelnemers betalen met PayPall.’

* Relatief nieuw volgens Vanderput is dan weer de heropkomst van de complottheorie, religieus of spiritueel gemotiveerd. ‘Neem nu Sabmyk -het netwerk dat zich richt op de volgers van Qanon: daarover stellen burgers ons vragen. Of over de Organische Christus-Generation (OGC) van Ifo Sasek met zijn Sasek TV.’

* Ook lopen bij het IACSSO meer en meer vragen en getuigenissen binnen over collapsologie, neocommunatorisme en vrouwenkringen. ‘Er zijn verschillende bewegingen die geloven dat onze maatschappij gaat omvervallen – “collapse” – en dat we een derde weg moeten vinden. Sommige van die bewegingen hebben een spirituele achtergrond’, zegt Vanderput. ‘Neocommunatorisme gaat dan weer over mensen die beslissen te gaan samenleven in een ecodorp, bijvoorbeeld in de Ardennen of in Frankrijk. En in neosjamanistische of newagekringen zitten vrouwen samen en voeren ze rituelen uit – soms in de Ardennen voor een weekendje, soms in iemands tuin.’

Ondanks dat overzicht ontbreekt het in België aan een heldere stand van zaken, onderstreept Vanderput: ‘In Frankrijk heeft de viceminister van Burgerschap, Marlène Schiappa, recent een rapport over sekten opgevraagd op basis van info van de politie en veiligheidsdiensten, en van de Miviludes (Mission interministérielle de vigilance et de lutte contre les dérives sectaires, het agentschap dat sekten opvolgt, nvdr). Die stand van zaken over schadelijke sectarische organisaties toont heel duidelijk dat er gevaren zijn voor de samenleving in Frankrijk. Daarom heeft Schiappa een paar weken geleden 1 miljoen euro extra vrijgemaakt voor het programma tegen de schadelijke sectarische organisaties in Frankrijk.’

In België kennen we de stand van zaken rond schadelijke sectarische organisaties niet eens. Vanderput: ‘We leven in een geglobaliseerde wereld, en het is goed mogelijk dat we in dezelfde situatie als Frankrijk zitten. We doen dezelfde bevindingen als de Miviludes. We merken bijvoorbeeld een versnelling van het proces van rekrutering en manipulatie. Binnen enkele weken raken mensen volledig in de mindset van een organisatie. Een evaluatie van sekten in België dringt zich op. Wat in Frankrijk bezig is, speelt hier waarschijnlijk ook.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content