Rudy De Leeuw: ‘Landen die aan het stakingsrecht tornen, zijn doorgaans geen democratieën’

Rudy De Leeuw © Belga Image
Han Renard

Twee weken geleden vielen er bij vakbondsacties van de FGTB twee doden in Luik. Ook ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw vindt dat ‘dramatisch’, maar volgens hem willen sommigen misbruik maken van de situatie en de vakbonden in het vizier nemen. ‘Progressieve krachten die de belangen van de gewone man verdedigen, moeten de handen in elkaar slaan en de mensen een alternatief bieden.’

Geen enkele federale regering van de afgelopen twintig jaar lokte zo veel vakbondsprotest en stakingen uit als de regering-Michel. Doorgaans verliep dat zonder noemenswaardige incidenten, maar twee weken geleden vielen er na wegversperringen door het Waalse FGTB op de E40 in Luik twee doden te betreuren. Een chirurg raakte niet tijdig in het ziekenhuis, een ambulance niet tijdig bij een hartpatiënt. Het gerecht startte een onderzoek om na te gaan of individuele vakbondsleden daarvoor verantwoordelijk kunnen worden gesteld.

Die schuldvraag beoordelen belooft een lastige kwestie te worden, maar de incidenten brachten wel een tsunami van kritiek op de vakbonden en hun werkwijze teweeg. Met name de N-VA ging voluit in de aanval. ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw, danig geschrokken door zowel de gebeurtenissen als de reacties erop, meet intussen in zijn Brusselse hoofkantoor de schade op.

De vakbonden zitten ontegensprekelijk in het verdomhoekje de laatste tijd.

Rudy De Leeuw
Rudy De Leeuw© Filip Naudts/Imagedesk

Rudy De Leeuw: Wat in Luik is gebeurd, is ronduit dramatisch. Maar ik heb het gevoel dat sommigen misbruik van de situatie willen maken. Afgelopen week werden opeens allerlei wetsvoorstellen vanonder het stof gehaald die uitdrukkelijk de vakbonden in het vizier nemen. Denk aan voorstellen om de vakbondsbijdrage te belasten of het stakingsrecht te beperken.

Is het niet normaal dat de dodelijke incidenten in Luik vragen oproepen over de actiemethodes van de vakbond?

De Leeuw: Dat zijn logische vragen, maar ze worden gesteld in een vergiftigde sfeer. Men schept doelbewust verwarring tussen het recht op werk, waarmee men het plaatsen van stakingsposten aan banden wil leggen, en het recht op arbeid. Voor dat laatste zijn wij helemaal te vinden, hoor. Het garanderen van het recht op arbeid zou betekenen dat men de 600.000 werklozen in dit land eindelijk echt aan werk helpt.

Vakbonden zijn geen rechtspersonen en kunnen dus juridisch niet aansprakelijk worden gesteld. Dat maakt van de vakbonden, aldus volksvertegenwoordiger Zuhal Demir (N-VA) in een reactie op de doden in Luik, ‘privémilities met een licence to kill‘.

De Leeuw: Ik heb dat ook gelezen en op zulke zever ga ik niet reageren. Het ABVV heeft nu zelf aangeboden om het herenakkoord tussen werkgevers en werknemers over het stakingsrecht opnieuw te bekijken. Maar dan moeten we het ook hebben over het veelvuldige inschakelen van rechtbanken en politie om stakingsposten te breken. Recent nog, bij bpost of bij chemiebedrijf Oleon in Ranst. Een evaluatie betekent voor ons dus niet noodzakelijk dat het stakingsrecht wordt afgezwakt.

Laten voorvallen zoals in Luik niet zien dat de vakbond zijn eigen actievoerders niet in de hand heeft?

De Leeuw: Ik betreur dat er mensen zijn overleden. Maar of er een oorzakelijk verband is met de wegversperringen van de vakbondsmilitanten, dat is een zaak voor het gerecht.

Gaat het ABVV nu gas terugnemen?

De Leeuw: Wij gaan uiteraard door met ons sociaal protest. De federale regering neemt op geen enkele manier de signalen van de mensen serieus en blijft de asociale maatregelen opstapelen. We hebben al de indexsprong en de eenzijdige verhoging van de pensioenleeftijd gehad. Binnenkort staat de discussie over ‘werkbaar werk’ op de agenda. Het valt te hopen dat de vakbonden ditmaal wel als volwaardige partners aan die discussie kunnen deelnemen.

Weet u, in landen waar de vakbonden monddood worden gemaakt, houden de lonen geen gelijke tred met de productiviteit en daalt het aandeel van de loontrekkenden in het nationaal inkomen. De OESO, toch niet de denktank van het ABVV, zegt ook dat voortdurende loonmatiging ongelijkheid creëert en alleen maar leidt tot hogere winsten voor de aandeelhouders.

Goed dat de vakbonden de portemonnee van de werknemers verdedigen. Maar moet dat doorlopend met stakingen die ook heel wat bedrijven en werkwilligen treffen die niets met die sociale conflicten te maken hebben?

De Leeuw: Staken is een fundamenteel recht. Landen die daaraan tornen, zijn doorgaans geen democratieën. En staken, hoe onsympathiek ook, is soms het enige actiemiddel dat ons rest. Een staking móét ook enige economische schade toebrengen, anders heeft ze geen impact. Zonder straatprotest en conflict is er in dit land nooit sociale vooruitgang geboekt. Individuele werknemers vermogen immers niets tegen een werkgever. Om die ongelijke machtsverhouding een beetje te corrigeren is het stakingsrecht er in 1921 gekomen. Dan pas! Vakbonden hebben daar hard voor moeten vechten. Dat stakingsrecht omvat ook het recht om stakingsposten te plaatsen, pamfletten uit te delen en filterblokkades op te werpen. Wat niet mag, is werkwilligen verhinderen een bedrijf te betreden. Maar je mag wel beletten dat goederen een bedrijf binnengaan of verlaten. Hoe hadden wij anders de wet-Renault verkregen, als we de wagens van Renault niet tien dagen lang in de fabriek in Frankrijk hadden geblokkeerd?

Is de maatschappelijke tolerantie ten opzichte van stakingen niet afgenomen?

De Leeuw: 64 procent van de bevolking staat nog altijd achter het stakingsrecht.

Vindt u dat veel?

Begin oktober liepen er honderdduizend mensen door de straten van Brussel. Er is dus wel degelijk een draagvlak voor onze acties

De Leeuw: Wij staken pas als onderhandelen mislukt. Maar de federale regering is ook de kampioen van het asociale beleid. Dan mag het niet verbazen dat er een storm van protest opsteekt. Begin oktober, dat lijkt men alweer te zijn vergeten, liepen er honderdduizend mensen door de straten van Brussel. Er is dus wel degelijk een draagvlak voor onze acties.

Allemaal eigen vakbondsmilitanten, schreven nogal wat commentatoren naderhand.

De Leeuw: (verontwaardigd) Honderdduizend mensen die op een weekdag hun werkplek verlaten om in Brussel te komen betogen: dat waren heus niet alleen eigen militanten. Een deel van de openbare diensten, waar veel van onze leden werken, heeft die dag trouwens gewoon gefunctioneerd, precies om de mensen naar Brussel te krijgen en de betoging netjes te laten verlopen.

Moeten wij opnieuw, zoals twee jaar geleden, een nationale staking organiseren om onze slagvaardigheid te laten zien? We houden rekening met de bezorgdheid van de bedrijven en hebben een alternatief plan opgesteld met regionale acties, met of zonder stakingen, en een grote nationale betoging. Het feit dat wij het hele land niet lamleggen, is geen reden om neerbuigend te doen over die 100.000 betogers. Of wil men het opnieuw meemaken dat er niet één schip beweegt in de haven van Antwerpen en niet één vliegtuig opstijgt vanaf de luchthaven van Zaventem? Is dat wat men wil?

Hebt u het gevoel dat de meerderheidspartijen N-VA en Open VLD de aanval op de vakbonden hebben ingezet?

De bevolking beseft heus wel wat er aan de hand is. Ons onrechtvaardige belastingstelsel doet mensen pijn en maakt ze boos

De Leeuw: Overal in Europa waar rechts aan de macht is, zie je dat gebeuren. In Spanje riskeren vakbondsleden gevangenisstraffen van tien jaar omdat ze in een stakingspost stonden. Waar rechts regeert, voert men een asociaal en economisch contraproductief beleid en wil men vakbonden de mond snoeren. Daar mag je je best ongerust over maken. Maar de bevolking beseft heus wel wat er aan de hand is. Ons onrechtvaardige belastingstelsel doet mensen pijn en maakt ze boos. Neem de fusie van AB Inbev met SABMiller. Daarbij zijn miljarden winst uitgekeerd, maar het bedrijf betaalt daar geen belastingen op omdat die winst via de meerwaarde op aandelen is gerealiseerd. Monsterwinsten kunnen zo onbelast uit het bedrijf vertrekken richting de aandeelhouders.

Krijgen uw boodschappen voldoende weerklank, of schort er ook wat aan de communicatie van vakbondswoordvoerders?

De Leeuw: We beleven een periode van een haast blind geloof in neoliberale economische recepten, die nochtans geen enkel perspectief bieden op duurzame groei. Zelfs een degelijk klimaatakkoord krijgen onze regeringen op een paar weken van de grote klimaatconferentie in Parijs niet rond. Terwijl de opwarming van de aarde onze allergrootste uitdaging is. Op een dode planeet zijn er geen jobs.

Heeft één jaar van sociaal protest tegen de regering-Michel eigenlijk iets opgeleverd?

Rudy De Leeuw
Rudy De Leeuw© Filip Naudts/Imagedesk

De Leeuw: Te weinig, maar af en toe heeft het verzet wel degelijk geloond. Zo hebben we de maatregelen in verband met het tijdskrediet voor 55-plussers kunnen bijsturen, al heeft de regering het akkoord van de sociale partners ook niet helemaal willen honoreren. Op termijn zal die aanpak trouwens niet lonen. Per slot van rekening zijn het de werkgevers en werknemers en niet de regering die samen het brood moeten bakken: wij moeten ervoor zorgen dat de kinderen naar school kunnen, dat de zieken verzorgd worden en dat de fabrieken draaien.

De vakbonden zijn er misschien in geslaagd sommige maatregelen bij te sturen, maar ze hebben geen enkele invloed op de grote beleidskeuzes van de federale regering.

De Leeuw: We zitten nu eenmaal met een rechtse regering opgescheept, die niet eens over een meerderheid in Wallonië beschikt. Een politiek draagvlak in elk landsdeel is blijkbaar niet meer nodig. Bovendien hebben CD&V en Open VLD de Vlaamse kiezers nooit verteld dat ze een indexsprong zouden doorvoeren en de pensioenleeftijd zouden verhogen. Er is op grote schaal gelogen en kiezersbedrog gepleegd. Ook het Vlaams-nationalisme waarmee de N-VA de verkiezingen heeft gewonnen was alleen een voorwendsel voor een rechts-conservatief, neoliberaal beleid: de rijken rijker maken en de armen armer. In ruil voor de steun van de bedrijfswereld heeft de N-VA de agenda van VOKA overgenomen. Maar als men zonder enige economische noodzaak en alleen uit ideologische verblinding aan het loon van de mensen zit, moet je als vakbond wel een vuist maken, hoe moeilijk dat in het huidige klimaat ook is.

De regering-Michel zegt dat dankzij de geplande belastingverlagingen het loon van de mensen er net op vooruit gaat.

De Leeuw: O ja? Laten we het ook eens over de Vlaamse regering hebben. Ik heb in Vlaanderen nog nooit een ergere factuurregering aan het werk gezien dan de regering-Bourgeois. Elk Vlaams gezin is 500 KwH gratis elektriciteit en een gratis pakket water kwijt, de kinderopvang wordt duurder, het inschrijvingsgeld aan de universiteit stijgt, er zijn te weinig rustbedden en ga zo maar door. Tel dat op bij wat de federale regering doet en je kunt alleen maar vaststellen dat gewone mensen worden gepluimd. Denk ook aan de verdeling van de kosten voor hernieuwbare energie. De grote bedrijven ontsnappen eraan, de kleine bedrijven betalen te weinig en de gezinnen draaien ervoor op. Mensen die in een appartement wonen, zullen nog eens 100 euro extra moeten ophoesten voor een gemeenschappelijke meter. Hoe is het mogelijk?

Toch lijken de Vlaamse en de federale regering niet onder de indruk van het vakbondsprotest.

De Leeuw: Ze zijn zodanig bezig met ruziën dat ze geen oog hebben voor wat er op straat gebeurt, voor de groeiende armoede en ongelijkheid in het land. Ze voelen niet hoe mensen in precaire inkomenssituaties op ons rekenen. Deze regeringen lopen tegen een muur aan als ze zo verder doen. Economisch vallen de resultaten ook tegen. Intussen neemt het sociaal ongenoegen gestaag toe, dat is de polsslag die wij voelen. En dus blijven we actie voeren: op 23 november is er een gemeenschappelijke actie in Aalst en een staking in Henegouwen, op 27 november een betoging in Antwerpen. Wij zullen permanent druk op de ketel houden en de komende maanden laten zien dat de bevolking haar vertrouwen in de vakbond niet kwijt is. Daarnaast moeten we aan een links politiek alternatief werken.

De SP.A, Groen en de PVDA samen?

De Leeuw: Precies. Het is niet de een tegen de ander. Links moet geen kritiek geven op links. Progressieve krachten die de belangen van de gewone man verdedigen, moeten de handen in elkaar slaan en de mensen een alternatief bieden.

Wat zegt u tegen degenen die vinden dat de vakbonden alleen nog verworven rechten verdedigen en geen toekomstvisie hebben voor ons sociaal systeem?

Rudy De Leeuw
Rudy De Leeuw© Filip Naudts/Imagedesk

De Leeuw: Wij houden ons sociaal systeem al sinds 1945 overeind! Wij hebben dat stelsel samen met de werkgevers opgebouwd en beheerd. Degenen die het nu in onze plaats willen gaan doen en onze rol daarin willen beperken, hebben geen enkele verdienste op dat gebied. Wie heeft trouwens ooit de term verworven rechten gemunt? Dat zijn onderhandelde, en veel vaker nog, na harde sociale strijd afgedwongen rechten, die nooit helemaal verworven zijn.

Maar de vakbonden zouden geen visie op de toekomst hebben?

De Leeuw: Dat weerspreek ik met klem. Wie gaat met zijn leden naar de klimaatconferentie van Parijs? Of neem het recente akkoord dat we met de werkgevers hebben gesloten voor de tweede pensioenpijler. Wij hebben de opgebouwde rechten van oudere mensen zo veel mogelijk gevrijwaard én voldoende water bij de wijn gedaan om ervoor te zorgen dat jonge mensen in de toekomst ook nog een fatsoenlijk aanvullend pensioen kunnen opbouwen. Dat noem ik een vakbond met visie en verantwoordelijkheidsgevoel. Maar voor bepaalde opiniemakers zal het ook nooit goed zijn.

In Wallonië is de stakingsbereidheid een stuk groter dan in Vlaanderen. Is dat voor u als nationaal vakbondsvoorzitter soms niet lastig?

De Leeuw: De stakingsbereidheid is vandaag in Wallonië uiteraard groter: de federale regering wordt daar slechts door een minderheid van de bevolking gesteund. Maar we hebben afgesproken dat we samen het verzet blijven organiseren, als het kan ook samen met de andere vakbonden en met burgerorganisaties.

In Vlaanderen staat het Waalse FGTB voor velen symbool voor alles wat er mis kan zijn met een vakbond: drammerig, niet bereid tot onderhandelen, wild en onbesuisd actievoerend.

De Leeuw: Ook dat is stemmingmakerij. Denk aan de stakingen in de sorteercentra van de post. Is het u opgevallen dat het ABVV, samen met de liberale vakbond, wel het akkoord met de directie heeft ondertekend? We zijn ermee akkoord gegaan om zaterdagwerk op vrijwillige basis als gewoon werk te erkennen, zodat de werkgelegenheid bij de post behouden blijft. Zou u eens aan sommige opiniemakers willen vragen of ze dat ook hebben gemerkt?

Vorig jaar zei u in Knack dat Bart De Wever uit is op de sloop van ons sociaal model.

Een op de vijf kinderen leeft in gezinnen waar armoede is. Ik heb het over België, niet over het zuiden van Europa

De Leeuw: En daar is hij nu volop mee bezig. Mensen die arm zijn, worden nog armer. Een op de vijf kinderen leeft in gezinnen waar armoede is. Ik heb het over België, niet over het zuiden van Europa. Ons sociaal model wordt op het spel gezet.

Maar volgens De Wever en de N-VA staat ons sociaal model onder druk door de instroom van vluchtelingen en asielzoekers.

De Leeuw: Niet de vluchtelingen maar de regeringen zelf, de Vlaamse en de federale, zijn het grootste gevaar voor ons sociaal model. Zij breken het af. De instroom van vluchtelingen vormt natuurlijk een prangend probleem. We moet die mensen zo snel mogelijk inschakelen op de arbeidsmarkt. Ook op dat gebied hebben we een inspanning gedaan die onder de radar is gebleven. De vakbonden hebben er samen met de werkgevers voor gezorgd dat kandidaat-vluchtelingen al na vier maanden en niet meer na zes maanden aan het werk mogen. Maar die boodschap is politiek-journalistiek kennelijk niet interessant.

Critici zeiden zelfs: waar zijn de vakbonden in het vluchtelingendossier?

De Leeuw: Wij zijn daar zeker mee begaan. Els Keytsman van Vluchtelingenwerk Vlaanderen is met haar Waalse tegenhanger in onze kantoren komen uitleggen wat wij als vakbond kunnen doen. Onze afdeling in West-Vlaanderen heeft een programma uitgewerkt en gaat in opvangcentra als Sijsele uitleggen hoe mensen loopbaanbegeleiding kunnen krijgen. Onze diensten werken dus ook voor vluchtelingen. Maar als ik openlijk zeg dat wij in asielcentra gaan uitleggen hoe de vakbond functioneert, zal het kot ook weer te klein zijn. (lacht)

U vertegenwoordigt ook degenen die het slachtoffer zijn van de economische crisis, voor wie al die nieuwkomers op de arbeidsmarkt een bedreiging vormen. Geeft dat geen spanningen soms?

De Leeuw: Wij staan als vakbond voor solidariteit en verdraagzaamheid. Maar wij zeggen er onmiddellijk bij dat bedrijfsleiders als Fernand Huts de vreemdelingen niet mogen misbruiken om bijvoorbeeld de wet-Major onderuit te halen. Huts zei dat hij 500 vluchtelingen in dienst zou nemen als die wet zou verdwijnen. Aan dat soort sociale dumping werken wij niet mee.

Uw evenknie Marc Leemans van de christelijke vakbond ACV koos voor de tegenaanval en zei in De Standaard van vorig weekend dat we met deze federale regering weer in het tijdperk van priester Daens zijn aanbeland.

De Leeuw: Na de desastreuze taxshift komt die kritiek niet onverwacht. Ik vraag me echt af hoe lang de volksvertegenwoordigers van het christelijke middenveld dit beleid nog kunnen gedogen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content