Didier Pollefeyt

‘Religieuze tradities: gooi het kind niet met het badwater weg’

Didier Pollefeyt theoloog en vicerector onderwijsbeleid aan de Katholieke Universiteit Leuven

‘Natuurlijk bevatten oude tradities immorele en gewelddadige tegenaspecten’, zegt de vicerector Onderwijs van de KU Leuven, Didier Pollefeyt. Maar tradities vernieuwen zich ook voortdurend.

In zijn recentste bijdrage aan de discussie over het levensbeschouwelijk onderwijs treedt filosoof Patrick Loobuyck Dimitri Verhulst’s presentatie bij van het Eerste Testament als een gewelddadig boek over een genocidaire God, en beschuldigt hij in één beweging de leerplannen en de handboeken Rooms-katholieke godsdienst ervan deze ‘waarheid’ voor de leerlingen te verstoppen. Hij pleit vervolgens opnieuw voor een ‘neutrale’ benadering van het levensbeschouwelijk onderwijs. Aan deze positie zijn verschillende problemen verbonden…

Religieuze tradities: gooi het kind niet met het badwater weg

Uit vele reacties blijkt dat gelovige christenen zich helemaal niet in een dergelijk presentatie van de joods-christelijke God kunnen herkennen. Daaruit blijkt al dat de atheïstische presentatie van het christelijke Godsbeeld geen neutrale presentatie is maar een gekleurde presentatie, gekleurd door de atheïstische veronderstellingen. Hoe zouden aanhangers van een bepaalde religieuze traditie vertrouwen kunnen hebben in een neutraal vak als blijkt dat de manier waarop hun traditie wordt voorgesteld geen respect toont voor de interne beleving van die geloofstraditie, of althans voor de betrokkenen onherkenbaar is?

Natuurlijk bevatten oude tradities immorele en gewelddadige tegenaspecten! Maar dat mag toch geen reden zijn om, ter illustratie eens in de andere richting, atheïsten te identificeren met bijvoorbeeld de joodsonvriendelijke uitspraken van “geloofsgenoot” Karl Marx, laat staan met de misdaden van atheïsten zoals Stalin en Lenin. Neen, tradities vernieuwen zich voortdurend en het is de taak van het godsdienstonderwijs, zoals het leerplan ook aangeeft, om deze traditievernieuwing aan leerlingen te laten zien en te voorkomen dat het kind met het badwater wordt weggegooid.

Sinterklaas

De identificatie met het atheïsme en bij uitbreiding elke levensbeschouwing ondermijnt het pleidooi voor een zogenaamde ‘neutraal’ of objectief levensbeschouwelijk vak

Een sterk voorbeeld daarvan is de huidige discussie rond Sinterklaas. Een mooie traditie die decennialang zonder problemen kon bestaan, maar in onze context worden we gevoeliger voor de mogelijk racistische connotaties ervan. Moeten we daarom het hele gebeuren van Sinterklaas overboord gooien? Het valt op dat ouders dat niet doen. Wat wel gebeurt is dat men gaat kijken hoe bepaalde elementen ervan in een nieuwe context vorm kunnen krijgen zonder te raken aan de kern van het gebeuren, namelijk de boodschap dat elk kind het waard is om bemind te worden. Op dezelfde manier gaan religieuze gemeenschappen om met hun tradities.

Het verdient een ernstig wederwoord wanneer wetenschappers blijkbaar geen blijk meer geven dat ze de histoirsch-kritische en hermeneutische benadering van de Bijbel kennen vooraleer die te kunnen tegenspreken of langs zich neerleggen. In elk geval toont deze nieuwe bijdrage aan de discussie nogmaals aan dat niemand neutraal is en dat de atheïstische achtergrond, of welke andere achtergrond dan ook, de voorkeur voor bepaalde presentaties van geloofstradities sterk kleurt. Dat is ieders goed recht maar de identificatie met het atheïsme en bij uitbreiding elke levensbeschouwing ondermijnt tegelijk het pleidooi voor een zogenaamde ‘neutraal’ of objectief levensbeschouwelijk vak dat garant kan staan voor een presentatie van levensbeschouwingen die van binnenuit recht doet aan het eigen zelfverstaan.

Grondwet

Gelukkig beschermt de grondwet mensen tegen een ‘verborgen’ ideologie van de neutraliteit

De huidige levensbeschouwelijke vakken mogen dan wel niet “neutraal” zijn, ze respecteren absoluut wel het feit dat er pluraliteit is binnen alle levensbeschouwingen en dat kennis van elkaar via open dialoog en interlevensbeschouwelijke competenties belangrijk is. De dialoog met andere levensbeschouwingen staat dan ook centraal, en niet de harde confrontatie tussen levensbeschouwingen die Loobuyck’s LEF steeds opnieuw gebruikt om zichzelf in de media te werken.

Gelukkig beschermt de grondwet mensen tegen een dergelijke ‘verborgen’ ideologie van de neutraliteit en laat het ouders en leerlingen de levensbeschouwelijke keuze, hetzij via het pedagogisch project van het katholiek onderwijs, hetzij via de levensbeschouwelijke keuzes binnen het gemeenschapsonderwijs.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content