Saïd El Khadraoui (SP.A)

‘Rekeningrijden als onpopulaire maar zinvolle maatregel’

Saïd El Khadraoui (SP.A) Gemeenteraadslid voor SP.A in Leuven

In zijn bijdrage voor het Schaduwparlement van Knack.be pleit Saïd El Khadraoui voor andere manieren om autogebruik te belasten. ‘De eindfactuur blijft dezelfde, maar het gebruik van de auto wordt ontmoedigd.’

Elke dag worden we om de oren geslagen met berichten over files en ongevallen op onze wegen met nog meer files tot gevolg. Zeven op tien werknemers in ons land nemen de wagen om naar het werk te gaan. De Vlaming staat gemiddeld 60u per jaar in de file en de directe economische schade van files, alleen nog maar voor de piekuren, bedraagt maar liefst 500 miljoen euro per jaar. En wat lezen we in de beleidsbrief van mobiliteitsminister Ben Weyts? Dat hij de Lijn extra wil doen besparen en wil inzetten op co-modaliteit en slimme apps waarvan gezegd wordt dat ze al bestaan.

Olifant in de kamer

Afgaand op de immer stijgende trend van het aantal autokilometers in ons land zal dat onvoldoende zijn om écht het verschil te maken. Zowat alle experts zijn het erover eens dat prijsprikkels onlosmakelijk deel moeten uitmaken van de oplossing in het dichtbevolkte en filegevoelige Vlaanderen. Maar daar bestaat op dit ogenblik zeer weinig draagvlak voor en dus blijft rekeningrijden de olifant in de kamer.

Ben Weyts (N-VA)
Ben Weyts (N-VA)© BELGA

Toegegeven, Ben Weyts heeft in zijn beleidsbrief een voorzichtige verwijzing gemaakt naar rekeningrijden: hij zou proefprojecten ondersteunen. Goede zaak, maar het debat mag wat diepgaander zijn. Er bestaat heel wat koudwatervrees bij politieke partijen (sp.a incluis) als het gaat over rekeningrijden. Niet onlogisch ook, als je weet dat begin dit jaar de mogelijke invoering van een kilometerheffing het nieuws haalde en een online petitie tegen de kilometerheffing op Facebook op enkele dagen tijd meer dan 150.000 handtekeningen ophaalde. Zowat alle peilingen geven aan dat een overgrote meerderheid van onze landgenoten oplossingen die ze in de portefeuille voelen op zeer weinig applaus onthalen. Maar omdat onpopulaire maatregelen nemen het handelsmerk is van deze regering, zou ze ook wel eens een zinvolle onpopulaire maatregel kunnen nemen.

Gebruik van de wagen ontmoedigen

Beter uitleggen en duidelijk maken welke visie er achter zit, is de boodschap. Met de term ‘rekeningrijden’ wordt namelijk de indruk gewekt dat mensen zullen moeten betalen voor iets dat tot op vandaag gratis is. Dat is uiteraard flauwekul aangezien vandaag al een belasting op inverkeerstelling (BIV) bestaat en de jaarlijkse verkeersbelastingen. Bovendien betalen automobilisten natuurlijk ook hun brandstof en de accijnzen hierop (wat ook toeneemt met het aantal afgelegde kilometers).

Hiermee schuiven kan ervoor zorgen dat de gemiddelde eindafrekening niet zoveel hoeft te verschillen van de huidige kostenstructuur, maar wel een minder gebruik van de wagen aanmoedigt.

Ordinaire besparingsoperatie

Een sterk argument om niet te hard van stapel te lopen is wel dat het systeem van rekeningrijden voor personenwagens nog nergens in Europa bestaat, zeker niet op deze schaal. Er bestaat zelfs geen Europees wetgevend kader voor, wat wel het geval is voor een slimme kilometerheffing voor vrachtwagens zoals die al in Duitsland en enkele andere landen wordt toegepast. De technologie bestaat dus wel, ook om allerlei variaties in de hoogte van de heffing in te voeren al naargelang de milieukenmerken van het voertuig en, indien men zou willen, om sociale aspecten in rekening te brengen.

België en de drie gewesten hebben alvast bevestigd dat een kilometerheffing voor vrachtwagens zwaarder dan 3,5 ton in 2016 zal ingevoerd worden. Dat is een goede zaak. Kunnen we de op komst zijnde kilometerheffing voor vracht niet aanwenden als middel om het draagvlak voor een uitbreiding naar andere modi te vergroten? En hoe vergroten we dat draagvlak?

Dat zal enkel lukken als mensen er vertrouwen in hebben dat de situatie ook daadwerkelijk beter wordt en er een visie achter zit zodat het een positief verhaal kan worden. Dus zeker niet door van de invoering van de kilometerheffing voor vrachtwagens een ordinaire besparingsoperatie te maken door het reguliere budget voor mobiliteit met hetzelfde bedrag te verminderen. Want dat is wat de beleidsbrief van Ben Weyts laat uitschijnen: een deel wordt bespaard en een ander deel wordt geïnvesteerd in het wegennet.

Mijn pleidooi is om van de unieke opportuniteit van de invoering van de kilometerheffing voor vrachtwagens (en de bijhorende extra inkomsten) gebruik te maken om effectief een ‘boost’ te geven aan de oplossing van onze mobiliteitsproblemen en aan het verduurzamen van onze mobiliteit. Dat ga je niet alleen kunnen doen door nog verder te investeren in ons wegennet.

Steden als pioniers

Geef een deel van die extra middelen aan onze steden, die vaak echte pioniers zijn op het vlak van vernieuwend mobiliteitsbeleid. Ze maken keuzes die een ‘hogere overheid’ misschien veel minder durft te maken en zijn vooruitstrevend.

'Rekeningrijden als onpopulaire maar zinvolle maatregel'

Zorg er via een ‘Vlaamse staatshervorming’ tegelijkertijd ook voor dat ze meer bevoegdheden inzake mobiliteit krijgen en zeggenschap over bijvoorbeeld de werking van de Lijn op lokaal niveau. Antwerpen had haar lage emissiezones al aangekondigd, toen daar federaal noch Vlaams al een wetgevend kader voor klaar lag. De fietsstraat in Gent resulteerde in een nieuw artikel in de wegcode (en niet omgekeerd). In Leuven zullen drastische maatregelen genomen moeten worden wil men de ambitie waarmaken om in 2030 een klimaatneutrale stad te zijn.

Londen en Stockholm als voorbeeld

Ook elders in Europa zie je dat steden het voortouw nemen in de uitwerking van nieuwe ideeën. Onderzoek naar de congestieheffing in Londen heeft aangetoond dat de heffing ook automatisch leidde tot minder files op de wegen naar de congestiezones, ook buiten de stad. In Stockholm is het verkeer met 29% afgenomen sinds de invoering van eveneens een congestieheffing, maar is ook het draagvlak met de tijd groter geworden (36% steun in 2006 naar 70% in 2011) omdat de mensen resultaten – minder file en uitlaatgassen – aan den lijve ondervinden. Kortom, geef geld aan steden om geïntegreerde en duurzame mobiliteitsplannen te maken en ook uit te voeren.

Aangezien de meeste Vlamingen in steden wonen en/of werken zullen ze de resultaten sneller voelen en vergroot je hiermee onrechtstreeks ook het draagvlak voor een eventuele uitbreiding van het systeem naar personenwagens.

We staren ons nu blind op de kritiek op een misbegrepen instrument (rekeningrijden), terwijl het uiteindelijk om het doel gaat, namelijk een duurzame en leefbare mobiliteit in een dichtbevolkte regio als de onze. Door de inkomsten uit de kilometerheffing voor het vrachtvervoer niet verstandig aan te wenden, missen we een unieke kans om écht iets te doen aan onze mobiliteitsuitdagingen en om het draagvlak om het ooit uit te breiden naar personenwagens, te vergroten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content