‘Reflecteren is onze plicht en ons privilege als kunstenaar’

De cultuursector racet zichzelf voorbij. Waar is de reflectie?

Salaam,

Valt het u ook op dat de ratrace weer helemaal terug is? Met 300 kilometer per uur probeert de cultuursector de geleden schade goed te maken. Er valt geen tijd te verliezen, reserveer snel uw plekje en maak uw afspraken maanden op voorhand want werkelijk iedereen heeft het druk. Allemaal hollen we mee, ikzelf in de eerste plaats. Mijn agenda laat tot juni 2022 bijzonder weinig ruimte voor improvisatie. Ik ben er best trots op dat ik erin slaag tot dan enige structuur te kennen, maar tegelijk krijg ik het er benauwd van. Kun je creativiteit plannen en organiseren dan? Er is dinsdag een gaatje na een vergadering en voor het afwerken van de subsidieaanvraag: voel je de inspiratie al?

Mijn partner noemt het ‘geïnternaliseerd kapitalisme’. Het gevoel dat je nuttig moet zijn, dat je veel moet willen werken en dat je dus ook tijdens het weekend wat doorwerkt. Of dat je in dezelfde week een schoolvoorstelling speelt, ’s avonds een gesprek modereert, een artikel schrijft, een nieuw album uitbrengt en nog altijd niet het gevoel hebt dat je genoeg hebt gedaan. Ik ken zulke mensen. Soms ben ik zelf zo. Jammer genoeg is zo’n levenstempo maar een beperkte tijd haalbaar. En dus vallen er geregeld slachtoffers, want we nemen niet de tijd om te kijken of iedereen wel mee is: the show must go on!

Ondertussen spreken we niet meer over de dodelijke besparingen en de beperkte vangnetten voor kunstenaars. We zwijgen over de totale willekeur waaraan we nu al twee jaar zijn overgeleverd. We buigen. We passen ons aan. We zwijgen over de depressies, de angsten, de emotionele uitbarstingen. Over de mensen die zich helemaal terugtrekken. Begrijp me niet verkeerd, het is fantastisch dat we weer het podium op mogen, dat we weer hardop mogen zingen en weer mogen dansen. Voorlopig. Maar is dat wat we willen? Doorgaan alsof we niet met z’n allen 1001 angsten hebben uitgestaan, alsof we niet aan het vechten zijn tegen onzichtbare monsters. Artiesten zijn er om te reflecteren, zei Nina Simone. En als Nina het zegt, is het waar. Reflecteren is onze plicht en ons privilege als kunstenaar. Maar wanneer we produceren met de snelheid van fabrieken veranderen we stilaan in karakterloze spiegelpaleizen. Reflecteren heeft tijd nodig om de oppervlakte te doorprikken en voor rimpels te zorgen. Dus: is het oké als ik even op de pauzeknop druk?