Ralf Pleger en Alexander Polzin ensceneren Tristan und Isolde: ‘Wagner was een psych’
Filmregisseur Ralf Pleger en kunstenaar Alexander Polzin ensceneren in De Munt Wagners iconische opera Tristan und Isolde.
Dit is de eerste keer dat jullie de opera ensceneren. Hoe beleefden jullie de eerste keer dat jullie de opera hoorden?
Ralf Pleger: Mijn ouders hadden een enorme muziekcollectie. Ik groeide op met de muziek van Wagner en Bach, maar ook met popmuziek en jazz. Gaandeweg kreeg ik een voorkeur voor instrumentale muziek en verloor ik Wagner uit het oog. Tot in 1989. Ik studeerde musicologie aan de universiteit van Berlijn. Een medestudent vertelde me dat ik Wagners Tristan und Isolde móést ontdekken. Dat bleek een opera van meer dan vier uur! Ik ontleende het werk in de bib en bedacht dat ik elke avond een uurtje zou luisteren. Die avond legde ik de plaat op en luisterde ernaar tot in het holst van de nacht. De tranen stroomden over mijn gezicht. Een onbeschrijflijke ervaring!
Waarom raakte die opera u zo?
Pleger: Omdat Wagner woorden en noten tot een kluwen verweeft dat je in elke vezel raakt. Dit is het ultieme gesamtkunstwerk. Het verhaal is eenvoudig: de Brit Tristan brengt de Ierse prinses Isolde als verzoeningsgeschenk naar de Britse koning Marke. Tijdens de reis praten ze, en ze worden verliefd na het drinken van een ‘gifbeker’ waarin Isoldes dienares een liefdesdrank goot. Na het leegdrinken van die beker belanden ze in een andere wereld. Hun vorige leven lijkt een droom. Wagner bedrijft hier psychoanalyse avant la lettre. Hij toont hoe een ervaring je het gevoel kan geven buiten jezelf te treden.
Op het einde is iedereen dood, en toch zorgen we voor een happy end.
Alexander Polzin: Ik stond eerst sceptisch tegenover Wagner. (aarzelend) Ralf en ik zijn Duitsers. Je eraan overgeven, voelde voor mij als je overgeven aan het nationalisme waarvan Wagner een voorstander was. Toen Gerard Mortier me in 2014 vroeg om een decor te bouwen voor Lohengrin dook ik in Wagners oeuvre. Daar ontvlamde de passie voor Tristan und Isolde. Het voelde bijna als een coming-out! (lacht) Het is een even wonderlijke als gevaarlijke opera. Als je je durft over te geven aan die overweldigende kracht, beleef je een magische trip.
Hoe organiseren jullie die trip in De Munt?
Pleger: Niet met video’s! Opera is al erg aanwezig in mijn films zoals Wagnerwahn, een film over Wagners leven, of The Florence Foster Jenkins Story, een film over de Amerikaanse sopraan die vooral vals zong. Maar in de opera doen we het zonder film. Het uitgangspunt voor de setting is de mooiste zin uit het libretto, die ik weliswaar uit het libretto van Wagners opera Parsifal stal: ‘So war es mein Kuss, der welthellsichtig dich machte?’ Vertaald: ‘Was het mijn kus die jou de wereld glashelder deed zien?’
Polzin: Er zijn drie bedrijven. Per bedrijf ontwierp ik een abstracte ruimte waarin licht en reflectie allesbepalend zijn. Elke ruimte bestaat uit enkele wanden. Het zijn géén scheidingswanden. Ze nodigen uit om een nieuwe wereld te ontdekken. Achter elke muur schuilt een wondere wereld.
In tijden van Donald Trumps muur tussen de VS en Mexico klinkt dat haast als een politiek statement.
Polzin: Klopt. Door van perspectief te wisselen, zie je de wereld beter. Je wordt ‘ welthellsichtig‘. Alle wanden – horizontaal, verticaal en driedimensionaal – zorgen ervoor dat je het verhaal vanuit verschillende perspectieven, bijvoorbeeld door de ogen van de hoofdpersonages, kunt bekijken.
Pleger: Op het einde is iedereen dood, en toch zorgen we voor een happy end. We werken aan een magisch slotbeeld, een uitzicht op een nieuwe wereld. (lacht)
Tristan und Isolde, van 02 tot 19/05 in De Munt, Brussel. Info: www.demunt.be p>
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier