‘Racisme heeft niet alleen met kleur en origine te maken, maar ook met klasse en macht’

‘Racistische opmerkingen te horen krijgen is niet hetzelfde als een onderwijssysteem dat systematisch migrantenjongeren discrimineert’, schrijft politiek filosoof Bleri Lleshi.

Een paar maanden geleden stapte ik een Brussels café binnen om flyers uit te delen. De ober maakte me van op afstand duidelijk dat ik niet binnen mocht. Ik liep door: “Ik wil wat flyers achterlaten. Waarom mag ik niet binnen?” “Roma’s zijn hier niet toegelaten”, antwoordde hij.

Albanees

Er wordt heel vaak naar mijn origine gevraagd. Daar is niets mis mee indien het op een goede manier gebeurt en uit nieuwsgierigheid voortkomt. Meestal denken mensen dat ik afkomstig ben uit Italië, Spanje, Turkije, Roemenië… of ergens uit Latijns-Amerika. Beatrice Delvaux (Le Soir) schreef ooit in haar krant dat ik Marokkaan ben.

Als ik zeg dat ik Albanees ben, is de meest voorkomende reactie: “Aha, Albanese maffia”. De overgrote meerderheid van die mensen weet niet waar Albanië ligt. Top drie als ze het ernaar raden: dichtbij Rusland, Syrië of Egypte. Bovendien krijg je ook de opmerking dat ‘al die mensen van die (minder beschaafde) landen naar hier (het beschaafde Westen) willen komen’.

Mag ik op basis van mijn ervaringen met racisme en discriminatie concluderen dat alle blanke Vlamingen racisten zijn? Neen.

Blind voor racisme

Maar de duizenden getuigenissen van #DailyRacism op Twitter en Facebook laten wel zien dat er heel veel racisme en discriminatie bestaat in dit land. De officiële cijfers over racisme tonen maar het topje van de ijsberg, maar zelfs die zijn desastreus. Nergens in Europa is er meer racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt en binnen het onderwijs dan in België. Onderwijs en werk, essentieel voor elk van ons.

Het is op basis van die cijfers en wetend dat de cijfers verre van volledig zijn dat we niet anders kunnen dan concluderen dat racisme in België niet relatief is, maar wel een harde realiteit.

Ik begrijp echter dat er politici zijn, zoals Bart De Wever, die op hun dooie gemak racisme relativeren en zelf racistische uitspraken doen. De dominante meerderheid in België is blank. Dat maakt ze blind voor racisme omdat zij zelf geen racisme ervaart.

Sleutelwoord: machtsverhoudingen

Al ontken ik niet dat blanken soms ook racisme ervaren, want racisme is geen monopolie van blanken. Ook dat racisme mogen we niet ontkennen en moeten we bestrijden. Anderzijds dienen we rekening te houden met de machtsverhoudingen. Racistische opmerkingen te horen krijgen is niet hetzelfde als een onderwijssysteem dat systematisch migrantenjongeren discrimineert.

Als ik de schrijnende getuigenissen lees op #DailyRacism over racisme binnen het onderwijs en zie welke trauma’s onze jongeren daaraan overhouden, begrijp ik niet dat hun ouders niet massaal in verzet komen.

Het zijn niet alleen leerkrachten die kinderen discrimineren waarvoor ze verantwoordelijkheid dragen; discriminatie zit diep in de institutie onderwijs. Onderwijs is geen uitzondering. Jan en ik kunnen beiden op straat racisme ervaren, maar als we gaan solliciteren of een huis huren of kopen, moet Jan zich geen zorgen maken en ik wel.

Ik weet intussen dat ik – ondanks mijn diploma’s en zelfs enige bekendheid – aan racisme niet kan ontsnappen. Maar ik kan met ertegen verzetten en het niet zomaar laten passeren. Anderzijds, wie in armoede en uitsluiting zit (de meerderheid van mensen met een migratieachtergrond) ervaart nog meer racisme en discriminatie en staat daar machteloos tegenover. Racisme heeft niet alleen met kleur en origine te maken, maar ook met klasse.

Seksisme

Zoals ik elke vorm van racisme afkeur, zo keur ik ook seksisme af, eender van wie het komt. Volgens filosofe Tinneke Beeckman praten ‘linkse anti-racisten’ seksisme goed. Seksisme dat volgens Beeckman van Noord-Afrikaanse moslims komt. Ze heeft duidelijk de duizenden getuigenissen van #wijoverdrijvenniet gemist die aantonen dat seksisme niets met cultuur en religie te maken heeft en ook in haar dierbare Vlaanderen heel vaak voorkomt door blanke Vlamingen.

Als linkse anti-racist wil ik voor mezelf spreken. Ik ben anti-racist en anti-seksist want ook al ervaar ik seksisme niet, ik weet dat seksisme zoals racisme dagelijkse kost is. Zowel racisme als seksisme zijn vormen van onderdrukking. Om die te bestrijden is er solidariteit nodig en om die solidariteit te bereiken moeten de dingen bij naam worden genoemd.

Taboe

Er heerst een taboe over racisme bij politici en bij de blanke meerderheid, maar ook bij de mensen met migratieachtergrond zelf. #DailyRacism maakt dit taboe bespreekbaar door mensen toe te laten zelf hun verhaal te doen in hun eigen woorden.

Het is voor ons allen belangrijk, om al die verhalen naar buiten te brengen zodat de trauma’s een plek krijgen en zodat wij allen bewust worden over racisme. We dienen respect te tonen voor deze moedige mensen, goed te luisteren naar deze verhalen en mee een rol te spelen in het bestrijden van racisme door racisme niet langer te tolereren op straat, op school, op de werkvloer… Nergens meer, geen enkele vorm van racisme.

Ook politici moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Het is via politieke besluitvorming dat racisme op de arbeidsmarkt, binnen het onderwijs en op de huurmarkt aangepakt moet worden. Met een sterke anti-discriminatie wetgeving en concrete maatregelen zoals praktijktests.