Professor Lieven Demarez: ‘De smartphone mag geen verlengstuk van ons lichaam worden’

Ouders hebben een voorbeeldrol als het over smartphones gaat, zegt professor Lieven De Marez (UGent/Imec). ‘Verbieden heeft geen zin, maar beperk het smarthponegebruik – van jezelf en je kinderen – in tijd en ruimte.’

Mijn kleinkinderen zijn nog erg jong, en toch vraag ik me al af: vanaf welke leeftijd is het slim om hun een smartphone te geven. Vanaf hun twaalfde? (Josee Jansens, Kasterlee)

Lieven De Marez: Een specifieke drempel is er niet: het hangt af van persoon tot persoon. Maar twaalf jaar lijkt me wel een geschikte leeftijd, ja. Meer nog: je kind veel langer zo’n smartphone ontzeggen, is geen goed idee. Dan groeit de kans dat het een digitale én sociale handicap krijgt. In onze maatschappij zijn smartphones nu eenmaal alomtegenwoordig.

Kunnen ouders een voorbeeldrol spelen met hun smartphonegebruik? (Heleen Mens, Gent)

De Marez: Absoluut. Een strenge en straffende houding werkt vaak contraproductief. Je moet kinderen leren doseren, in tijd en ruimte. De smartphone mag geen verlengstuk van ons lichaam worden. Geef als ouder dus het goede voorbeeld: geen smartphone aan tafel of in de slaapkamer, niet sms’en terwijl je een boek leest of achter het stuur zit… En belangrijk: die voorbeeldrol begint bij de geboorte. Veel kinderen hebben vanaf hun babytijd constant smartphones gezien – en gekregen, als ze op restaurant even rustig moesten zijn. Dan is het moeilijk om hun op hun twaalfde ineens grote beperkingen op te leggen.

Jongeren verstandig met de smartphone leren omgaan: wordt dat de zoveelste nieuwe opdracht van het onderwijs, omdat ouders zich er geen raad mee weten? (Edwin Coremans, Herentals)

De Marez: Hierin ben ik categorisch: nee. Het stoort ook mij dat scholen steeds meer verantwoordelijkheden doorgeschoven krijgen. Maar zich volledig onttrekken aan een maatschappelijke realiteit, dat kunnen ze niet. Smartphones gebruiken zoals het hoort, is een gedeelde verantwoordelijkheid voor ouders, jeugdbewegingen, scholen… We moeten één lijn trekken. De regels hoeven niet overal hetzelfde te zijn, zolang je het smartphonegebruik maar afbakent.

Heeft een smartphoneverbod op school wel nut? Is bewustwording geen beter idee? (Eva Verbeke, Gent)

De Marez: Bewustwording is beter, ja, maar voorlopig ontbreekt het daaraan. Er zijn wel al goede opleidingen rond mediawijsheid. Die hebben een duidelijke impact op tieners, zeker als het op content aankomt: wat te doen bij sexting of cyperpesten, bijvoorbeeld. Maar hoe je technologie moet gebruiken? Dat is nog onbekend terrein. Meer nog: leerlingen onderschatten systematisch hun smartphonegebruik, zo blijkt uit ons onderzoek. Daarom pleit ik ervoor dat scholen een duidelijk reglement schrijven, bij voorkeur met periodes van ‘digitale detox’, waarin de smartphone in de locker blijft. Ook dat is bewustwording: hoe zullen leerlingen zich op hun achttiende kunnen concentreren op een hogere studie of werk, als ze nooit geleerd hebben om de smartphone aan de kant te leggen?

VRAAG VAN DE WEEK

Onze kinderen kijken tegenwoordig televisie terwijl ze met hun smartphone bezig zijn. Zo kunnen ze toch nergens voor de volle 100 procent hun aandacht bij houden? (Annelies Schoukens, Burst)

De Marez: Dat mensen kunnen multitasken, is inderdaad een fabeltje. Wat uw kinderen voor de tv doen is serieel monotasken: continu switchen tussen twee taken. Het is belangrijk dat tieners hun aandacht bij één ding leren houden, zoals studeren. Als ze altijd en overal ‘multitasken’ – dus ook hun smartphone constant controleren tijdens het eten of studeren – is dat problematisch. Ze denken dat ze tijd winnen, maar in werkelijkheid verliezen ze tijd en aandacht.

Het voorbeeld dat u aanhaalt is misschien niet zo gelukkig: ik begrijp dat het voor ouders irritant kan zijn als hun kinderen ’s avonds in de zetel de hele tijd op hun smartphone bezig zijn, maar dan willen ze gewoon ontspannen. En dus hoeven ze niet ‘bij de les’ te zijn.