Herman Matthijs (UGent, VUB)
‘Analyse regeerakkoord: wat zijn de tien belangrijkste punten?’
Wat zijn de belangrijkste punten uit het nieuwe federale regeerakkoord? In deze analyse lijst professor Herman Matthijs de tien meest in het oog springende punten op.
1. Op vlak van energie wordt er gesteld dat de kerncentrales Doel 4 en Tihange 3 langer open blijven. Maar de Franse eigenaar Engie heeft daar niet veel zin in. Hier wordt de regering-De Wever al onmiddellijk geconfronteerd met de uitverkoop van de energiecentrales aan Frankrijk.
Want als we onafhankelijk willen blijven op het vlak van de energievoorziening dan is er nood aan nieuwe centrales. Dus wat gaan we bouwen en wie gaat dat beheren en betalen? Ondertussen zakt de BTW op warmtepompen naar 6 procent.
2. Het gezondheidsbeleid dient zich vooral te gaan toespitsen op de snel stijgende groep van langdurig zieken en de hervorming van de ziekenhuisfinanciering. Hoe dat allemaal concreet moet gaan gebeuren is niet duidelijk. Trouwens, de deelstaten zijn al bevoegd voor het ziekenhuisbeleid.
Deze regering wil ook het derdebetalersysteem uitbreiden voor de tandheelkunde en de kine. Dit is zeker een overwinning voor de socialisten.
3. Wat met de fiscaliteit? Traditioneel bevat ook dit regeerakkoord een citaat dat de strijd tegen de sociale- en fiscale fraude meer geld moet opbrengen. Ook de terugverdieneffecten worden dromerig hoog ingeschat. Desalniettemin bevat de tekst van het regeerakkoord geen budgettaire tabellen.
Een aanpak van de honderden fiscale codes met uitzonderingen, verminderingen enzovoort op de fiscale regels is onvindbaar in de tekst, dus de fiscaliteit blijft een Kafkaiaans gegeven. Een grote fiscale hervorming zal er niet komen.
De meerwaardetaks wordt omgedoopt in een solidariteitsbijdrage van 10 procent voor de bedragen boven de 10.000 euro. Dit is een theorie uit de marxistische economie, maar op bladzijde 12 van het regeerakkoord wordt dit gekoppeld aan de minwaarde uit beleggingen. Vooruit zal de nadruk leggen op het eerste deel en de MR en de N-VA op het tweede deel. Er komt een taks voor rechtspersonen à la Frankrijk en de invoering van belastingen op internetbedrijven.
Op begrotingsvlak wil men de 3 procent van het BBP tekort norm halen tegen het einde van de legislatuur. Hoe men de verdere sanering gaat doen, richting 1,5 procent BBP, is niet duidelijk.
4. Op sociaaleconomisch vlak valt het op dat de index overeind blijft, een zege voor Vooruit. Maar de werkloosheidsuitkeringen worden beperkt tot twee jaar, met als zeer belangrijke uitzondering dat dit niet geldt voor de 55-plussers. Dat men de werkgelegenheidsgraad wil opkrikken naar 80 procent is een meer dan nobel doel, maar dat is enkel realistisch voor Vlaanderen (nu 76 procent). De twee andere Gewesten zitten daar momenteel rond de 67 procent.
5. De pensioenplannen van de regering komen vooral neer op langer werken. Om al de voordelen van de statutaire ambtenaren af te bouwen, zal er nog veel sociaal overleg nodig zijn. De verdere afbouw van de statutairen richting contractuelen dreigt qua pensioenen in de toekomst nog meer geld te kosten. Want men dient dan een tweede pijler op te starten.
6. En dan defensie. Volgens de NAVO geeft België in 2024 zowat 7,9 miljard euro uit aan defensie en dat is goed voor 1,3 procent van het BBP. Maar het Westers militair bondgenootschap wil snel de defensie-inspanningen verhogen en dat naar 2,5 procent. Voor dit land wordt dat een verdubbeling of een structurele jaarlijkse zoektocht naar 8 miljard euro. Hierop geeft dit regeerakkoord geen antwoord.
7. Naar veiligheid toe bevat dit Arizona akkoord meer geld voor de gevangenissen, de brandweer en de politie. Er komt een strenger migratiebeleid. Hier hebben de N-VA en de MR gescoord.
8. De ethische thema’s lijken terug een regeringszaak te worden en de vraag is of er hier alternatieve parlementaire meerderheden gaan spelen? Dit kan vooral nog een probleem worden voor CD&V.
9. Institutioneel zit er niet veel in het akkoord. De Senaat afschaffen vereist een twee derde meerderheid in de beide delen van het federale Parlement. Hier zal dus een deel van de oppositie moeten meestemmen.
Maar er is nog de aankomende vraag van het Brussels Gewest voor meer geld en dan belandt de Bijzondere Financieringswet op tafel of de politieke sleutel om de doos van de staatshervorming te openen. Het regeerakkoord spreekt wel over een aanpak van het geldverslindende Beliris en de fusie van de Brusselse politiezones. De volgende minister van Binnenlandse Zaken heeft hier onmiddellijk uitvoeringswerk.
Het wordt de tweede federale regeringsdeelname van de N-VA zonder zicht op een staatshervorming. Maar de ministers van Onderwijs van de drie Gemeenschappen mogen zich voorbereiden op de verlaging van de leerplicht van 5 naar 3 jaar.
De kandidaten voor het Grondwettelijk Hof worden onderworpen aan een parlementaire hearing, een methode die men beter zou uitbreiden voor alle topfuncties.
10. Tenslotte wat de politieke partijen zelf betreft. De vijf partijen hebben zich akkoord verklaard met de niet indexering van de partijdotaties. Ondanks alle ronkende verklaringen hierover is dit slechts het resultaat. Met een regering van 15 ministers zakt het aantal kabinetten wel van 29 naar 21 (de Eerste Minister en de vicepremiers hebben elk een dubbel kabinet). Dan is er nog de politieke setting van de regering en vooral: hoeveel partijleiders komen er wel of niet in de regering?
Dan is er nog de oppositie. De PS zal oppositie moeten voeren omdat men daar wordt opgejaagd door de ecologisten en vooral de communisten. Maar gaat de PS voluit Vooruit aanpakken? Wat gaat de Open VLD doen tegen een regering met de MR? In principe hebben de grotere Kamerfracties van het VB en de communisten de gemakkelijkste positie tegenover de regering-De Wever.
Slotsom
Het wordt vooral wachten op de nieuwe programmawet 2025 om de logistieke uitvoering te zien van al deze Arizona-plannen. En wat staat er in de zogenaamde geheime atoma-schriftjes van dit regeringsconclaaf? Het dient onderlijnd te worden dat er in deze federale legislatuur bijzonder veel functies vrijkomen. Dat zal zeker als politieke smeerolie zijn gebruikt voor het vormen van deze Arizona-coalitie.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier