België was niet voorbereid op de coronapandemie, er is tijdens de crisis vaak te laat of verkeerd gereageerd, er was onvoldoende eenheid van commando en de communicatie kon beter. Dat was de harde balans die de (huis)artsenorganisaties vrijdag opmaakten in de coronacommissie van de Kamer.
De bijzondere coronacommissie van de Kamer heeft vrijdag een hele reeks vertegenwoordigers van de (huis)artsenorganisaties aan het woord gelaten: Dr. Philippe Devos, voorzitter van het BVAS, Dr. Reinier Hueting, voorzitter van het ASGB-Kartel (Algemeen Syndicaat van Geneeskundigen van België), Dr. Paul De Munck, voorzitter van het GBO-kartel (Groupement Belge des Omnipracticiens), Dr. Roel Van Giel, voorzitter van Domus Medica, Dr. Thomas Orban, voorzitter van de Société Scientifique de Médecine Générale (SSMG).
De balans van de artsenorganisaties is niet mals. Zo was ons land totaal niet voorbereid op de crisis. ‘Er was geen globaal plan’, zegt GBO-voorzitter Paul De Munck. Door het ontbreken van zo’n strategisch plan of crisisplan waren er niet alleen tekorten in beschermingsmateriaal, maar liep ons land ook constant achter de feiten aan.
‘Men moest nog strategische plannen maken terwijl we al in de operationele fase zaten’, zegt BVAS-voorzitter Philippe Devos. ‘Dat is alsof wij als artsen eerst de chemotherapie opstarten en dan pas gaan nadenken over de beste behandeling van de ziekte’, aldus Devos.
Eenheid van commando
Er is volgens Devos ook vaak te laat gereageerd, denk aan de ‘kwakkelende’ systemen voor testen en tracen, de webapplicatie Coronalert, de maatregelen rond terugkerende reizigers en de voorbereiding van de vaccinatie. ‘Andere landen zijn in de zomer met de voorbereiding van de vaccinaties begonnen, wij in december-januari’, aldus Devos.
Een andere rode draad doorheen de kritiek van de artsenorganisaties is het gebrek aan ‘éénheid van commando’. ‘We misten een echte kapitein op het schip’, zegt Roel Van Giel van Domus Medica. Alle artsenorganisaties hekelen de grote versnippering aan bevoegdheden in de gezondheidszorg en dringen aan op een coherente hervorming. Maar toch had men bijvoorbeeld sneller één coronacommissaris moeten aanduiden.
Ook de gebrekkige communicatie was en is volgens de artsenorganisaties een groot pijnpunt. Die communicatie was onvoldoende helder en éénduidig. ‘We zitten in een communicatiemaatschappij, maar toch ontbrak het aan leadership op het vlak van communicatie’, zegt SSMG-voorzitter Thomas Orban.
Roel Van Giel (Domus Medica) wijst daarbij vooral de vorige federale regering (regering-Wilmès) met de vinger. ‘Zij waren afwezig in het publieke debat. De experts kwamen wel uitleg geven, maar de politieke verantwoordelijken waren te lang afwezig. Dat is gelukkig veranderd met de nieuwe regering’, aldus Van Giel.
Hij roept de beleidsmakers ook op om ‘realistischer’ te communiceren over de vaccinatiecampagne. Zo is er volgens hem een ‘cruciale fout’ gemaakt door enkele weken geleden een versnelling aan te kondigen. ‘Men heeft zich laten opjagen door de publieke opinie’, aldus Van Giel. ‘Deze vaccinatiecampagne gaat acht maanden duren. Het heeft geen zin om ons te laten opjagen door vergelijkingen met andere landen’.
De artsenorganisaties kregen in de commissie ook de vraag wat er zou gebeurd zijn als niet Italië maar België als eerste land in Europa zou getroffen zijn geweest door de coronacrisis. ‘Dan zou de eerste golf maal vijf geweest zijn’, zegt dr. Hueting. ‘Het zou een illusie zijn om te denken dat wij het beter zouden gedaan hebben dan Italië’.
