‘Pleidooi voor een huisartsen-geïnspireerde aanpak van covid-19’

‘De stem van de huisarts is bij het bepalen van de aanpak amper gehoord’, schrijft een groep van meer dan 20 huisartsen die pleiten voor een bijsturing van het huidige beleid. ‘Dit houden we niet lang meer vol.’

Wij zijn huisartsen. We behandelen zieke mensen. We doen dat op onze eigen manier. We staan dicht bij de mensen, vaak letterlijk aan hun bed, bij hen thuis. We kennen onze patiënten. We zorgen al jaren voor hen. En we doen dat graag. Onze rol in de gezondheidszorg is breed en divers. We zien zowel patiënten met milde, banale klachten als mensen met ernstige, meer complexe problemen. Maar vooral, we helpen patiënten om een onderscheid te maken tussen de twee. We werken daarbij op een weinig technische manier, we hebben niet altijd alles onder controle en we moeten in ons werk vaak omgaan met onzekerheid. In de plaats daarvan vertrouwen we op ons buikgevoel en bouwen we een langetermijnrelatie op met onze patiënten.

Bij problemen die vanzelf overgaan, luisteren we, maken we de papperassen in orde, en geven we de mensen vertrouwen in hun eigen kracht. Het wordt wel beter… Bij meer complexe problemen is onze rol ietwat anders. We gidsen onze patiënten door de complexe ziekenhuiswereld, we vertalen het medische jargon van specialisten allerhande, we maken – opnieuw – de papperassen in orde voor allerlei instanties. En we helpen onze patiënten om in het overaanbod van medische informatie de keuzes te maken die best bij hen passen. Steeds in overleg. Ons werk bevindt zich op het kruispunt van dagdagelijkse patiëntenzorg en volksgezondheid.

Pleidooi voor een huisartsen-geïnspireerde aanpak van covid-19.

De covid-epidemie heeft onze manier van werken volledig door elkaar geschud. De gepresenteerde klachten, de werkdruk, maar ook onze manier van zorgen zijn grondig veranderd. We stellen vast dat dit minder te maken heeft met de eigenlijk zorg voor zieke covid-patiënten, dan met de overheidsaanpak van de covid-epidemie. We steken meer en meer tijd in het testen, begeleiden en geruststellen van asymptomatische patiënten, en in het testen van mensen met banale, zelf-limiterende luchtwegklachten. Anderzijds vinden veel mensen die ziek zijn minder en minder de weg in onze gezondheidszorg, wat leidt tot uitgestelde medisch-noodzakelijke zorg en laattijdige diagnoses.

De huidige aanpak van de COVID-19 epidemie is volledig gebaseerd op een eenzijdige experten-gestuurde visie. De stem van de huisarts (en andere eerstelijnswerkers) is bij het bepalen van de aanpak nauwelijks gehoord.Dat is vreemd want wij zijn een grote en belangrijke beroepsgroep in de Belgische gezondheidszorg en we zijn vertrouwd met de aanpak van virale luchtweginfecties. Bovendien wordt bij het huidige beleid een grote verantwoordelijkheid en een groot deel van de werkbelasting bij onze beroepsgroep gelegd. Daarbij wordt geen rekening gehouden met onze manier van werken en onze expertise. De huidige aanpak vertrekt vanuit een heel eenzijdig gezondheidsbegrip, en geeft onvoldoende aandacht aan dagelijks functioneren, kwaliteit van leven, zingeving en mentaal welbevinden van de patiënt. De huidige aanpak is te veel gefocust op technische onderzoeken, administratieve procedures en een vals gevoel van controle. Het beleid laat veel te weinig ruimte voor een klinische inschatting door de huisarts. Bovendien worden essentiële kenmerken van zorg, zoals empathie, keuzevrijheid en intermenselijk contact & communicatie over het hoofd gezien. We pleiten daarom voor een aanpassing van het huidige beleid.

We vragen een andere samenstelling van de advies-organen. In de experten-commissies ontbreken nog steeds mensen met klinische ervaring. Er is nood aan mensen die de impact van de huidige maatregelen op de praktijk kennen en die de praktische haalbaarheid van toekomstige maatregelen kunnen inschatten. Er is nood aan een kritische vergelijking met de aanpak in andere, naburige landen. En er is nood aan mensen die een brede kijk hebben op gezondheid en maatschappelijk welzijn.

WWe vragen dat eindelijk een duidelijke en haalbare doelstelling wordt bepaald bij de verdere aanpak van de covid-epidemie. Die doelstelling was tot nog toe onrealistisch en veranderde de voorbije maanden ook herhaaldelijk. Dit gaf mensen valse hoop, maar nadien ook kwaadheid, ontgoocheling en demotivatie. Het virus uitroeien is niet mogelijk. Het lijkt ons niet verdedigbaar om bij het bepalen van de huidige doelstelling te speculeren op een vaccin op de lange termijn. Het is helemaal niet zeker dat het vaccin er komt, of dat het volledige/ duurzame bescherming biedt. De verspreiding heel laag proberen houden lukt evenmin op een maatschappelijk aanvaardbare manier.

Een realistische doelstelling lijkt ons erin te bestaan de verspreiding en mortaliteit bij kwetsbare groepen te beperken op een zorgzame manier en een overbelasting van de ICU te vermijden. Met andere woorden, we pleiten tegen de huidige one-size-fits-all aanpak.We pleiten ervoor de aanpak van covid te diversifiëren in functie van leeftijd, nood en gezondheidstoestand, en bij het uittekenen van het beleid ook rekening te houden met het algemeen welzijn en de bredere volksgezondheid.

Stop de de systematische opsporing en de contact-tracing van covid-19 bij jonge, gezonde mensen. Onder de huidige gevalsdefinitie is de drempel voor testing veel te laag. Met de winter voor de deur valt te voorspellen dat het aantal luchtwegklachten binnenkort nog fors zal toenemen. De huidige aanpak is daar niet op voorzien. Te veel mensen moeten te vaak getest worden, zonder dat daar een duidelijke meerwaarde aan verbonden is. Jonge, gezonde mensen zouden moeten worden behandeld en getest in functie van de klinische symptomen. De epidemie kan, zoals de jaarlijkse griep-epidemie, gemonitord worden door een systeem van peilpraktijken, of zelfs met innovatieve methodieken zoals het onderzoeken van het afvalwater. De huidige alarmdrempels moeten herdacht worden. Circulatie van het virus onder de jonge en gezonde bevolking is tot op zekere hoogte aanvaardbaar. Pas als een overbelasting van het gezondheidssysteem dreigt, dienen bijkomende maatregelen genomen te worden om de circulatie onder de jonge, gezonde bevolking te voorkomen.

Focus de preventiemaatregelen op hoog risico-groepen. De preventiemaatregelen dienen in de eerste plaats te focussen op het stimuleren van veilige contacten tussen mensen met een laag en mensen met een hoog risico. Het bepalen van wie behoort tot de risico(populatie) is bij uitstek een taak voor de huisarts. Het is belangrijk dat gezondheidswerkers en zorgpersoneel van woonzorgcentra gericht en regelmatig getest worden op het virus. Zo vermijden we dat zij zieken en ouderen besmetten. Het blijf ook belangrijk dat mensen met luchtwegsymptomen contact vermijden met mensen met verhoogd risico. Toch zouden we ook oudere en zieke mensen de keuze moeten laten: willen ze nog (minstens) maandenlang in isolement leven, op afstand van hun buren, hun vrienden, hun kinderen en hun kleinkinderen om infectie te vermijden? Dit is een keuze die ouderen en chronisch zieken, zeker zij die nog zelfstandig wonen, voor zichzelf kunnen en moeten maken. Het is belangrijk om hen de keuze te geven en zij die zich willen beschermen daartoe in staat te stellen. Maar het is ook belangrijk om de individuele keuzevrijheid van de patient bij preventie-maatregelen te respecteren.

De Veiligheidsraadschafte recent enkele maatregelen af die niet werkzaam bleken. Toch blijft het kluwen aan regels en adviezen heel onoverzichtelijk. Vereenvoudig verder de algemene preventie-maatregelen. Geef een beperkt aantal adviezen, die duidelijk zijn, onomstreden zijn en lang kunnen volgehouden worden. Vermijd ook nodeloze “Double Dutch” preventiemaatregelen (zoals tegelijk physical distancing én mondmaskers).

We vragen ten slotte met aandrang om op een andere manier te communiceren over de covid-epidemie. De huidige communicatie is paternalistisch en angst-inducerend. Er is een constante communicatiedrang, waarbij telkens weer nieuwe cijfers en statistieken worden aangereikt, voorzien van steeds andere interpretaties en adviezen. Dit werkt verlammend. Vermijd bepaalde groepen de schuld te geven, vermijd nodeloze medicalisering van banale klachten, focus op gezondheidsbevordend gedrag, geef mensen vertrouwen en verantwoordelijkheid, en neem zoveel mogelijk vrijwillige maatregelen. Spreek daarbij de intrinsieke motivatie aan in plaats van bestraffend en betweterig op te treden.

Wij zijn huisartsen, wij onderschatten deze wereldwijde pandemie niet en willen graag onze verantwoordelijkheid nemen. We erkennen de complexiteit van deze crisis en de enorme inzet van allerlei beroepsgroepen in vele maatschappelijke domeinen tijdens de voorbije maanden. Maar we ervaren in de praktijk enorme problemen bij de implementatie van het huidige beleid, en zien een resem aan ongewenste effecten van dat beleid. Daardoor staan we als beroepsgroep momenteel enorm onder druk. We houden de huidige aanpak niet lang meer vol. Daarom vragen wij dringend een kritische herbeoordeling ervan.

Ondertekend door:

Dirk Lafaut – huisarts Gent

Henk Van Hootegem – huisarts Koersel

Caroline Franchoo – huisarts Jabbeke

Eva De Waele – huisarts Gent

Helena Maryns – huisarts Gent

Els Pieters – huisarts Assenede

Steven Janssens – huisarts Gent

Sabine Colaes – huisarts Scheldewindeke

Ninke Reussens – huisarts Gent

Luc Van De Casteele – huisarts Gent

Ingeborg Van den Eynde – huisarts Humbeek

Helen Provoost – huisarts Gent

Jean-Luc Vander Linden

Pierre Van Maele – huisarts Gent

Lien Eeckaut – huisarts Gent

Stephanie Biot – huisarts Gent

Anke Thoen – huisarts Gent

Patricia Vanoutrive – huisarts Kortrijk – Heule

Ruben De Gendt – huisarts Gent

Julie Lafontaine – huisarts Gent

Kristof Claeys – huisarts Gent

An Debyser – huisarts Zaventem

Sus Herbosch – huisarts Wolvertem – Meise

Milène Guffens – huisarts Meise

Willem Standaert – huisarts De Pinte

Edward Camerlynck – huisarts Merelbeke

Lieselot Polfliet – huisarts Gent

Johan Corthouts – Huisarts Beringen

Tom Declercq – huisarts Gent

Koen Eeckhout – huisarts Gent

Winfried Huba – huisarts Gent

Lieve Van Eesbeek – huisarts Antwerpen

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content