Planbureau bijzonder kritisch over Belgische economie

België moet dringend de hoge loonkosten aanpakken en inzetten op innovatie. Dat zegt het Planbureau dat een bijzonder somber beeld schetst van de Belgische economie.

België moet de hoge loonkosten aanpakken én inzetten op innovatie, wat momenteel te weinig gebeurt bij de overheid en in de economie. Dat zijn in een notendop de conclusies van een nieuw rapport dat het Planbureau overgemaakt heeft aan de federale regering in het kader van een relancebeleid voor de economie.

Het rapport van Henri Bogaerts, de topman van het Planbureau, en Chantal Kegels, is niet mals over de huidige gezondheid van de economie.

Nefast voor het concurrentievermogen

“De verliezen aan marktaandelen en de verslechtering van het saldo van de lopende rekening zijn nog groter dan de structurele

achteruitgang van het Belgisch concurrentievermogen.” Kortweg zijn de lonen en prijzen sneller gestegen dan in de buurlanden, dus nefast voor het concurrentievermogen, en dat “zonder de koopkracht ten opzichte van dezelfde landen te verbeteren”.

Dat verlies aan concurrentievermogen uitte zich nog niet in een forse daling van onder meer de winstmarge van de bedrijven of de werkgelegenheid, dankzij “de interventie, in de vorm van subsidies, van de overheid”. Maar dat beleid is volgens het Planbureau steeds moeilijker vol te houden.

Structurele hervormingen nodig

“Om de groei van de koopkracht via het concurrentievermogen te waarborgen, is innovatie de meest aangewezen manier”, luidt de aanbeveling. De bedrijven en de overheid moeten meer mikken op innovatie en die innovatie moet “het streefdoel zijn van de structurele hervormingen en de hervorming van de economie”.

Onvoldoende innovatieve activiteiten

Ter illustratie, in het rapport is er sprake van een specialisatie van de Belgische economie in “onvoldoende innovatieve activiteiten” en een “onderspecialisatie in uiterst innovatieve activiteiten, zoals de productie van informatie- en communicatietechnologieën”.

Ook schort er iets aan de kwaliteit van de infrastructuur. “De arbitrage op het niveau van de uitgaven voor overheidsinvesteringen ten voordele van de administratie en ten nadele van de transportinfrastructuur en investeringen in onderwijs roept hierbij vragen op.”

Loonhandicap moet gecorrigeerd

Op “korte of middellange termijn” is er vervolgens ook “actie nodig op het vlak van de loonkosten”. Enerzijds moet de huidige loonhandicap tegenover de buurlanden geleidelijk gecorrigeerd te worden.

Toekomstige ontsporingen vermijden

Anderzijds moeten “toekomstige ontsporingen” vermeden worden. De huidige berekeningswijze van de verwachte loonevolutie in de buurlanden – de basis voor het tweejaarlijkse loonoverleg – bevat “voorspellingsfouten” en moet dus verbeterd worden. Als het dan toch tot een ontsporing zou komen, moet een “voorafgaandelijk onderhandeld mechanisme” voor de correctie zorgen.

Welke acties raadt het Planbureau dan aan? Gezien de omvang van de loonkloof is enkel een combinatie van maatregelen realistisch: “een geheel van maatregelen die een evenwichtige weergave zijn van ieders inspanningen in het kader van een overheidsinterventie met een budgettair neutrale impact”.

Fiscale druk op lonen verkleinen

Het Planbureau denkt aan een combinatie van volgende pistes: een “heroriëntering van bepaalde heffingen om de fiscale en parafiscale druk op de lonen te verkleinen ten gunste van de laaggeschoolde werknemers”, een “vermindering van de parafiscaliteit op arbeid gefinancierd via een verlaging van de uitgaven zoals de subsidies”, een “maatregel rond de prijsvorming” en “een verbetering van het indexeringsmechanisme”.

Overheidsinterventie dringend hervormen

“Een ander deel van de aanpassing zou afkomstig kunnen zijn van een zwakkere groei van de lonen vóór indexering dan de marge bepaald door de loonevolutie bij onze voornaamste buurlanden tijdens een bepaald aantal jaren.”

Tot slot zegt het Planbureau dat een “voluntaristisch beleid” nodig is “om de kwalificaties van de beroepsbevolking te ontwikkelen, de overheidsinterventie ingrijpend te hervormen om te komen tot een grotere doelmatigheid in de productie van overheidsdiensten en in haar rol van marktregulator, en een kwaliteitsvolle overheidsinfrastructuur en een verregaande integratie van de informatie- en communicatietechnologieën uit te bouwen”. (Belga/EE)