Pedagoog Els Consegrua (VUB): ‘Waarom mag een kleuterjongen geen roze T-shirt dragen?’

Veel ouders willen bewust genderpatronen doorbreken, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan volgens pedagoog en genderonderzoeker Els Consegrua (VUB). ‘Al voelen kinderen zich wel beter in hun vel als de normen niet te strikt zijn.’

Tijdens onze schoolreizen is er altijd een fuif waarbij de meisjes zich als jongens verkleden en omgekeerd. Is dat misschien een weg naar een neutrale maatschappij? (Chantal Blaes, Louvain-la-Neuve)

Els Consuegra: Eerst een kanttekening: binnen de genderstudies krijgt het begrip ‘neutraal’ veel kritiek. Neutraliteit is in de praktijk onmogelijk. Daarom zijn de termen ‘gendersensitief’ of ‘genderinclusief’ correcter. Wie afwijkt van bepaalde (kleding)normen, krijgt nu vaak krampachtige reacties. Zo krijg je al vreemde blikken wanneer een kleuterjongen gewoon een roze T-shirt draagt. Verkleedfeestjes kunnen zeker bijdragen tot een open debat, maar uiteraard is er meer nodig. Waarom moet er bij de geboorte van een kind meteen een geslacht worden gekozen? Waarom staan schoolboeken nog altijd vol heterokoppels?

Zijn er naast de biologische verschillen ook aangeboren verschillen in karakter tussen jongens en meisjes? Zou een meisje dat wordt opgevoed als een jongen en door iedereen als een jongen wordt behandeld, zich een karakter vormen dat wij met mannelijkheid associeren? (Hendrik Taelman, Overmere)

Consuegra: Dat is natuurlijk de hamvraag! Het nature-nurture-debat is heel complex en zeer moeilijk om te onderzoeken. Je zou kinderen moeten opvoeden in een afgesloten laboratorium, wat totaal onethisch is. Er is dus altijd een wisselwerking tussen wat aangeboren en aangeleerd is. Onlangs publiceerde de American Psychological Association een zeer goed overzichtsartikel dat al het wetenschappelijke onderzoek totnogtoe probeerde te bundelen. Daaruit blijkt dat er geen enkel bewijs is voor fundamentele biologische verschillen tussen mannen en vrouwen op het vlak van persoonlijkheid, cognitieve mogelijkheden of leiderschapskwaliteiten.

Zijn de meest geschikte ouders van de toekomst transfluïde? Of is een genderrol ook een positieve en noodzakelijke houvast? (Babette Verbrugghe, Staden)

Consuegra: Welke ouders ‘het meest geschikt’ zijn, is heel moeilijk te bepalen. Maar het blijkt wel dat kinderen die opgroeien in een gezin of een school met zeer strikte gendernormen, zich minder goed in hun vel voelen. Vrijheid is dus zeker positief. Anderzijds klopt het ook wel dat genderrollen een houvast bieden, maar daarom hoeven dat nog geen stereotiepe rollen te zijn. Het is belangrijk dat je binnen het gezin bewuste afspraken maakt over wie welke rollen opneemt, en dat kinderen dat ook beseffen.

Meisjes die zeer beweeglijk en overactief zijn, krijgen vaak de stempel ADHD, terwijl jongens gewoon ‘zeer actief’ genoemd worden. Hoe komt dat? (Jessy David, Nieuwkerken)

Consuegra: Dat kan een persoonlijke ervaring zijn want uit het wetenschappelijke onderzoek blijkt het omgekeerde: ADHD wordt vooral geassocieerd met hyperactieve jongetjes. Daardoor is er een onderdiagnosticering van ADHD bij meisjes, wat problematisch is. Zij krijgen vaak geen hulp en lopen zo meer kans op angst, depressie en een laag zelfbeeld.

VRAAG VAN DE WEEK:

Ik heb altijd gezegd dat ik mijn kinderen relatief neutraal zou opvoeden. Toch ben ik me onbewust ook gaan conformeren aan de gangbare norm qua haarlengte en kledij bijvoorbeeld. Weegt ‘wat de mensen denken’ nog steeds zwaar door in hoe we onze kinderen opvoeden? (Katrijn Van Huffel uit Sint-Michiels)

Consuegra: Dat speelt inderdaad nog altijd een grote rol. Veel ouders die jarenlang zelf met bepaalde genderpatronen hebben geleefd, proberen ze nu bewust te doorbreken, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Sommige aspecten van genderdiversiteit zijn ook makkelijker te aanvaarden dan andere. Expressie van genderdiversiteit, een roze T-shirt voor jongetjes bijvoorbeeld, is zeer zichtbaar en levert ook sneller kritiek op.