Opvolging F-16: ‘Is een gestemd budget een blanco cheque?’

Gewezen strafrechter Walter De Smedt reageert op een opiniestuk van professor Herman Matthijs die de verlening van de levensduur van de F-16’s ‘naast de kwestie’ noemde.

Volgens professor Herman Matthijs is het debat over de F-16’s opgeblazen en naast de kwestie, omdat het de politieke én budgettaire feiten voorbij gaat. Meestal ben ik het met hem eens maar ditmaal “vliegt” hij, in zijn conclusie dat er snel moet beslist worden, toch enkele elementen voorbij.

Het staat in de ziel van iedere Vlaming en in het monument op Flanders Fields gebeiteld: ‘Nooit meer oorlog’. Hoe diep het in de Volksziel zat werd duidelijk in de grootste betoging ooit in ons land: op 23 oktober kwamen 400.000 burgers op straat in hun verzet tegen de plaatsing van 464 kruisraketten en 198 Pershing raketten door de Navo. Het werd echter de grootste nederlaag van premier Wilfried Martens: als bestuurslid en bezieler van de Vlaamse Volksbeweging, die de twee Marsen op Brussel hielp organiseren, moest hij bij zijn bezoek aan president Ronald Reagan ontdekken dat hij door één van zijn ministers was bedrogen. Dit bedrog werd sindsdien nooit opgehelderd want de burger mocht de waarheid niet weten: dat er kernwapens in ons land lagen werd nooit officieel erkend.

Wel werd er steeds naar de bedreiging door de Sovjet-Unie gewezen. Ook nadat het gordijn was gevallen en vele oostbloklanden werden ‘bevrijd’, bleven de kernwapens in Kleine Brogel onaangeroerd. De Navo stuurde bovendien troepen naar de bevrijde staten: volgens Michaël Gorbatsjov, de laatste president van de Sovjet-Unie, is het Westen daardoor gestart met ‘het voorbereiden van de escalatie van de Koude Oorlog naar een hete oorlog’.

Herman Mathijs schrijft nu: ‘In een parlementaire democratie geldt het primaat van de politiek.’ Dat is dan in al wat hier voorafgaat nooit geëerbiedigd: noch de plaatsing van de raketten, noch wat er nadien gebeurde, en evenmin de recente bezetting van de bevrijde landen steunen op parlementaire goedkeuring. Mag het feit dat het parlement en de burger al die tijd bedrogen werden, een reden zijn om het ook ditmaal te laten gebeuren?

Blanco cheque

Volgens professor Matthijs is de kous af omdat het parlementin de hoorzitting van de kamercommissie Defensie van 20 april 2016 (doc. 1782/001) het allemaal besproken heeft met de defensiestaf, en de budgetten werden gestemd. Ook hier vliegt hij zonder drukpak kort door de bocht: een budgettering is geen ‘blanco cheque’. En wat als bij de invulling ervan wordt ‘gesjoemeld’?

Bovendien moet ook rekening worden gehouden met wat nu allemaal, in andere dossiers, boven water komt: het éne schandaal na het andere. Omdat er nu ernstige aanwijzingen zijn dat ook in dit dossier, het zwaarste van allemaal, belangrijke dingen werden verzwegen, mag dat voor de voorzitter van de Kazachcommissie toch een reden zijn om zich niet andermaal bij de neus te laten nemen.

Ontwrichting

Voor mij gaat de belangrijkste vraag niet eens over vliegtuigen of raketten maar over drie andere fundamentele dingen: de plaatsing van kernwapens, de ontwrichting van de Staat, en wat er moet gebeuren om het één en het ander terug in overeenstemming te brengen met de democratische rechtsstaat.

Over het eerste punt is er geen verschil met het oude raketten-debat : de F35, de vervanger van de F16 is vooral de laatste generatie ‘bemande missiles’ waarvan de ‘interceptiekwaliteiten’, noodzakelijk voor de bescherming van ons grondgebied, na de primaire vereiste als drager van kernwapens, komt.

Als mocht blijken dat verschillende legerofficieren informatie bewust hebben achtergehouden, zowel voor de minister als voor de vertegenwoordigers van het volk, en daarover rapporten bestaan, en er mededelingen over gebeurden, is het bovendien de vraag of hier geen sprake is van ‘samenspanning van ambtenaren’: ‘Wanneer personen of lichamen die met enig gedeelte van het openbaar gezag bekleed zijn, maatregelen die in strijd zijn met de wetten of met koninklijke besluiten, beramen, hetzij op een bijeenkomst van die personen of die lichamen, hetzij door het zenden van afgevaardigden of van mededelingen aan elkaar‘.

De strafwet vereist niet dat het beoogde doel zou zijn bereikt, het samen komen of het nemen van maatregelen is voldoende voor de strafbaarheid. Werden er bijeenkomsten gehouden, afgevaardigden gezonden of mededelingen gedaan om te beletten dat in de procedure van openbare aanbesteding alle elementen zouden gekend zijn?

Op deze vraag kan, zoals in de andere schandalen, geantwoord worden door een externe audit, een bestuurlijk of een parlementair onderzoek. Daaruit kunnen dan ‘disfuncties’ worden weerhouden en worden vastgesteld dat de éne of de andere, zoals de Gentse burgemeester in de Optima affaire, ‘onvoorzichtig’ is geweest, en dat het ‘much ado about nothing‘ was.

Ontwrichting

In een democratische rechtsstaat is er ook een andere benadering om de ontwrichting van de Staat te vermijden en te sanctioneren: Het is de plicht van de procureur om misdrijven op te sporen en te vervolgen. Als dat niet gebeurt gaat de ontwrichting verder.

En als het moet gebeuren zoals het strafrechtelijk beleid het nu wil, en zoals het in het Publifin-schandaal wordt voorgesteld, met een minnelijke schikking, is ook dat een slag, ditmaal in de lucht. Als wij voortgaan met de ‘commercialisering’ en de ‘depenalisering’ van wat strafbaar is, en wij van alles een ‘minnelijke schikking’ maken, dan wordt een beslissing over de 15 miljard voor de stationnering van kernwapens, die wij nu zelf moeten ophoesten, dat ook: ‘eens bedrogen altijd bedrogen?’