Opleiding imams: ‘Overheid flirt met scheiding tussen kerk en staat en schendt vrijheid van godsdienst’

‘Een deel van de moslims aanvaardt niet dat hun geestelijken zouden worden opgeleid aan onze hogescholen of universitaire instellingen. Wel, ze hebben een punt’, schrijft Dick Wursten (VPKB).

De laatste weken laait het debat op over de opleiding van imams. Een deel van de moslims – zo lees ik – aanvaardt niet dat hun geestelijken zouden worden opgeleid aan onze hogescholen / universitaire instellingen. Wel, ze hebben een punt.

Stel u eens voor dat de rooms-katholieke kerk nog geen hogescholen en universiteiten zou hebben in Vlaanderen. En dat de overheid – omdat ze zich zorgen maakt om het onaangepaste gedrag van menig priester – de bisschoppenconferentie zou ontbieden op het kabinet. Op tafel ligt een voorstel van de minister om aan de Vrije Universiteit Brussel (het mag ook Antwerpen zijn of Gent) een cursus in te richten voor de opleiding van pastoors. Er is ook al een minimumcurriculum uitgetekend en er zijn een paar voorwaarden. Die hebben toevallig allemaal te maken met de Westerse Waarden van de Verlichting. Natuurlijk hebben de bisschoppen inspraak bij de verdere uitwerking van het lesprogramma en de stages mogen ze helemaal zelf regelen. Denkt u dat aartsbisschop De Kesel dit zomaar zou accepteren? Waarom zouden de moslims zo’n voorstel dan wel moeten omarmen?

Overheid die voor theoloog speelt

Sterker nog: de overheid flirt hier met de scheiding tussen kerk en staat (ik weet wel, die is niet absoluut en staat niet in de grondwet, maar het is wel degelijk een reëel handelingsprincipe) en schendt met dit voorstel de vrijheid van godsdienst. En wel op twee manieren.

1. De overheid gaat op de stoel van de geestelijke leiding zitten. Ze speelt theoloog. Zij zegt immers dat zij weet wat een ‘imam’ is, wat hij moet kennen en kunnen. Dat mag zij helemaal niet. Wie zegt dat een imam academisch opgeleidmoet zijn? Dat kan toch alleen de religie in kwestie zelf aangeven? Heeft de Dalai Lama een diploma? Zijn de Zen-meesters naar school geweest? En waar kun je leren hoe je moet dansen als een derwisj? Aan de KU-Leuven? Ik wil maar zeggen: Het is toch mogelijk dat een religie heel andere kwaliteitseisen aan haar voorgangers stelt dan een schoolse opleiding op een bepaald academisch niveau. Trouwens: zal de staat bijkomende studies vragen als een priester in het buitenland (in Rome bijv.) aan een seminarie is opgeleid en niet hier? Je kunt een religie moeilijk het recht ontzeggen zelf de profielschets en de job-vereisten te bepalen voor haar voorgangers.

Discriminatie

2. Met het voorstel om enkel mee te helpen bij de inrichting van de opleiding van imams schendt de overheid ook de vrijheid van godsdienst omdat ze discrimineert: de overheid bevoorrecht één eredienst boven de andere. Dat mag ook niet van het hof van Straatsburg, vraag maar na. Gelijke monniken, gelijke kappen! Als de overheid dus iets zou willen doen voor de opleiding van ‘levensbeschouwelijk personeel’, dan moet ze haar aanbod verbreden naar alle erkende levensbeschouwingen. Dus kom maar af, Belgische staat, om te helpen bij de opleiding van pastoors, dominees, priesters, rabbijnen, maar ook aalmoezeniers, moreel consulenten, en – vooruit – laten we de kring nog maar eens verbreden: de opleiding van leerkrachten voor de diverse levensbeschouwelijke vakken, die kunnen ook wel een steuntje in de rug gebruiken, en opnieuw: niet alleen de islam. Gelijke monniken, gelijke kappen.

Als de overheid dat niet wenst te doen (en ik vermoed dat er weinig animo voor is), dan moet ze zich misschien eens goed afvragen wat ze nu eigenlijk wil. Wil ze helpen om levensbeschouwelijk personeel op te leiden of wil ze radicalisering bestrijden. Als ze dat laatste wil, dan moet ze niet denken dat ze dat via door de staat opgeleide imams zal bewerkstelligen. Die zijn al ‘verbrand’ bij de doelgroep nog voor ze hun eerste preek hebben gehouden. En zelfs dan: er zal altijd een nevencircuit bestaan waarin staat-onwelgevallige geluiden te horen zullen zijn.

En tenslotte is er iets wat ik niet begrijp. Elke zichzelf respecterende levensbeschouwelijke gemeenschap wil dat haar personeel ’top’ is. Welnu, waarom maken zij er dan geen erezaak van om hun eigen opleidingen uit de grond te stampen en die geheel volgens eigen visie in te richten? Alleen zo kan je godsdienst incultureren en kun je hopen dat bekwame mensen (m/v) van eigen bodem uitgroeien tot de religious leaders van de toekomst.

Dick Wursten is his predikant bij de Verenigde Protestantse Kerk van België. Hij is historicus en theoloog te Antwerpenen inspecteur / pedagogisch adviseur voor het protestants-evangelisch godsdienstonderwijs.