Opgejaagd in Nicaragua, vrij in België: ‘Mijn ouders weten wat ze moeten doen als ik word vermoord’

Amaya Coppens © Facebook
Ernesto Rodriguez Amari
Ernesto Rodriguez Amari Journalist en politicoloog

Belgisch-Nicaraguaanse politiek gevangene Amaya Coppens bezoekt België om de terreur in Nicaragua onder de aandacht te brengen.

In Nicaragua wordt de 24-jarige Belgisch-Nicaraguaanse studente Amaya Coppens als terrorist beschouwd. Dit omdat ze op straat mee ging betogen voor de rechten van haar landgenoten. Negen maanden heeft ze in de gevangenis gezeten, totdat president Ortega in juni onder grote internationale druk een amnestiewet afkondigde en een groot deel van de politiek vluchtelingen vrijliet. Je zou denken dat ze naar België komt om hier de rust op te zoeken, maar niets is minder waar. Knack sprak met haar in het huis van haar grootmoeder.

Het contrast tussen de omgeving – een grote, landelijke tuin en haar verhaal is groot. Hoewel de Amaya vaak lacht, is het verhaal van haar en haar kompanen bikkelhard. Ze is blij om haar Belgische familie terug te zien, maar ze klinkt ook strijdvaardig. ‘Ik keer terug naar Nicaragua! Ik moet daar blijven strijden voor de mensenrechten, al is het maar in naam van de vele doden, gevangenen en politiek vluchtelingen die er sinds april 2018 zijn gevallen. Nu ik in België ben, wil ik de situatie van mijn land onder de aandacht brengen. De media bericht er niet veel over, maar we leven nog dagelijks onder angst en terreur.

Waarom ben je in België?

Amaya Coppens: Ik ben eerst naar Geneve geweest om met de Hoge Commissaris voor de mensenrechten van de Verenigde Naties, Michelle Bachelet te spreken. Ik heb met haar gesproken over de situatie van de politiek gevangenen en van de mensen die vermoord zijn in Nicaragua. Toen ik met haar sprak, voelde ik veel begrip. Ze is zelf ook ooit politiek gevangene geweest ten tijde van Pinochet. Nu ben ik in België op bezoek bij mijn familie, maar ik wil ook gebruik maken van deze dagen om in België over de situatie van Nicaragua te spreken. Ik heb het gevoel dat er niet meer over Nicaragua wordt gesproken, maar de situatie in mijn thuisland is nog even urgent.

Ze hebben een kameraad van ons gefolterd en op deze manier zijn ze te weten gekomen waar ik mij verborgen hield in Nicaragua.

Vorig jaar in september, werd je gearresteerd. Hoe komt het dat ze je hebben opgepakt?

Coppens: Ik ben niet gearresteerd. Ik ben gekidnapt. Ze hebben een kameraad van ons gefolterd en op deze manier zijn ze te weten gekomen waar ik mij verborgen hield in Nicaragua. In die tijd vluchtte ik van het ene naar het andere huis. Uiteindelijk is de politie binnengevallen en hebben ze me zonder een arrestatiebevel naar de gevangenis gebracht. Ze hebben toen ook mijn tas, gsm en identiteitskaart afgepakt en die heb ik nog steeds niet teruggekregen.

Je bent nu uit Nicaragua kunnen vertrekken. Hoe ben je daar in geslaagd?

Coppens: Gelukkig had ik mijn reispaspoort verstopt en op deze manier ben ik via de luchthaven in Managua op een zeer discrete manier kunnen vertrokken. Ik ben echter niet zeker wat er met mij zal gebeuren als ik terugkom. Sowieso loop ik risico om opnieuw gearresteerd te worden.

Zoals ik u nu zie, lijk je er gezond uit te zien.

Coppens: Ik heb geluk gehad. De regering heeft mijn vrijlating gebruikt om aan te tonen dat er in Nicaragua geen politiek gevangenen meer zijn. In werkelijkheid zijn er nu nog 130 politiek gevangenen. Het is zelfs zo dat van de mensen die in juni werden vrijgelaten, er ondertussen 10 terug opgepakt zijn. Daar is een man bij die tijdens zijn arrestatie in zijn been werd geschoten en die nu zonder medische verzorging in de gevangenis zit. De regering van Ortega wist dat mijn casus gemediatiseerd was, omdat ik Belgisch-Nicaraguaanse ben. In België, Verenigde Staten en Nicaragua hebben verschillende organisaties zoals Amnesty International en Human Right Watch mijn casus bekend geworden. Dat is de reden waarom ik niet zwaar gefolterd ben tijdens mijn gevangenschap. Toch heb ik ook stampen gekregen en kreeg ik geen toegang tot een advocaat.

Je spreekt over folteringen. Wat hebben ze precies met politiek gevangenen gedaan?

Coppens: Voor de meeste gevangenen gebruiken ze het geluid van sleutels. Het feit dat ze extra met hun sleutels rammelen op het moment dat ze je cel op slot doen, geeft een ongelooflijk gevoel van angst. Tot op de dag van vandaag, overvalt me de angst als ik het geluid van sleutels hoor. Mijn kameraden hebben echter veel zwaardere tijden gehad. De mannen werden opgehangen aan hun polsen en kregen dan elektroshocks op hun lichaam, maar ook op hun genitaliën. Ze bleven deze shocks geven totdat ze flauw vielen. Vervolgens namen de agenten foto’s van hen in deze vreselijke toestand.

Er zijn ook studenten van steden aan de kust die bij hun arrestatie uit schrik voor de folteringen in de zee zijn gesprongen. Sommigen onder hen konden niet zwemmen en riepen op de agenten om hen te redden, maar zij deden niets. Ze zijn uiteindelijk verdronken. Er waren omstanders die dit gebeuren hebben gefilmd. Er is daar dus duidelijk bewijsmateriaal van. In mijn geval hebben ze mijn geliefden geïntimideerd en geslagen totdat ze er uiteindelijk in geslaagd zijn om mij te vinden. In de gevangenis hebben ze me steeds bedreigd door te zeggen dat ze wisten waar mijn familie woonde en dat ze hen ook gingen arresteren.

Ik neem aan dat je leven nog steeds gevaar is?

Coppens: Ja. Mijn familie maakt zich veel zorgen, maar ze respecteren mijn keuze om mijn verantwoordelijkheid op te nemen voor de mensen die nog in de gevangenis zitten en voor anderen die hun leven riskeren. Ik moet de aandacht die ik heb gekregen voor mijn sociaal engagement nu gebruiken om de situatie van Nicaragua aan de wereld kenbaar te maken.

Ben je ervan bewust dat je tegen de regering van Ortega aan het vechten bent? De kans is groot dat je dit met je eigen leven bekoopt?

Coppens: Ja, ik heb met mijn vader en moeder over deze mogelijkheid gesproken. Ze weten dat en ze weten wat ze moeten doen in het geval ze me vermoorden.

Waarom blijf je niet in België? Zou je je studies niet beter hier afwerken?

Coppens: Ik houd van België. Ik ben hier geboren, maar ik heb een verantwoordelijkheid ten opzichte van mijn vaderland Nicaragua. Ik zit in mijn vijfde jaar geneeskunde. Ik zou graag mijn diploma van arts in Nicaragua behalen. Momenteel ligt deze keuze niet langer meer in mijn handen, omdat de regering van Ortega druk uitoefent op rectoren om studenten die anders denken dan de regering uit te schrijven. Ik ben vorig jaar gewoon uit het register van de universiteit verdwenen. Dit jaar staat mijn naam plotseling terug op het register, maar ze zeggen dat ik niet naar de lessen wil komen. Ik kan echter niet komen, want in openbare ruimtes ben ik niet veilig. Er zijn nog steeds paramilitairen actief die tegenstanders van het regime oppakken en in sommige gevallen ook vermoorden.

Een tijd geleden hoorden we over de studentenleiders Lester Aleman en Victor Cuadras. Hoe is het ondertussen met hen?

Coppens: Ze zitten allebei in het buitenland, maar kunnen niet meer terugkeren. Als ze een voet in Nicaragua zetten, worden ze sowieso gearresteerd. Ze zijn er gelukkig wel in geslaagd om te vluchten. Er zijn mensen die naar het buitenland proberen te vluchten, maar onderweg opgepakt of vermoord worden. Hun familie hoort dan niets meer over hen. Ze hopen dat ze in het buitenland zitten, maar het gebeurt ook dat ze in de Nicaraguaanse gevangenis zijn beland. Er is geen enkele instantie waarbij de familie informatie kan opvragen.

Is de situatie vandaag beter dan een jaar geleden in Nicaragua nu de internationale gemeenschap Ortega in het oog houdt?

Coppens: We zien dat Ortega en zijn familie het land aan het plunderen zijn. Ortega is er zich van bewust dat hij niet lang meer aan de macht zal blijven. Hij probeert er nu alles aan te doen om zoveel mogelijk profijt te halen. Nicaragua heeft een politieke, economische en humanitaire crisis. De Europese Unie zou aan de hand van individuele economische sancties de leden van de regering van Ortega nog meer onder druk moeten zetten, zodanig dat het regime een democratische transitie toelaat in Nicaragua.

Vorige week heeft president Trump zijn veiligheidsadviseur John Bolton aan de deur gezet. Bolton had een zeer duidelijk discours tegen Daniel Ortega en Nicolas Maduro. Denk je dat het ontslag van Bolton een invloed heeft op de positie van Trump ten aanzien van Nicaragua?

Coppens: We weten dat de situatie in Venezuela zeer acuut is. Het is ondertussen een regionaal conflict geworden. Maar in Centraal-Amerika is Nicaragua ook een acuut probleem. Er zijn meer dan 30.000 politieke vluchtelingen die naar Costa Rica zijn gevlucht. Een aantal duizenden zitten in Panama, Mexico en de VS. Sommige van de politieke vluchtelingen zitten ondertussen in de gevangenis van de VS omdat ze daar als economische migranten worden gezien. Ze worden teruggestuurd naar Nicaragua, maar daar wachten politie en militairen hen op om hen onmiddellijk in de gevangenis te zetten.

Hier in België, in Louvain-La-Neuve, verblijft de Ecuadoraanse ex-president Rafael Correa. Hij zegt dat de oppositie in Nicaragua en Venezuela op een onrechtmatige manier democratische regeringen wil destabiliseren.

Coppens: Ik heb over hem gehoord. Ik nodig hem uit om in een publiek debat, in het Spaans of Frans, zijn mening te staven. Ik heb voldoende bewijsmateriaal om aan te tonen dat de regering van Nicaragua een gruwelijke dictatuur is.

Dit jaar werd 40 jaar Sandinistische Revolutie gevierd. Voorheen was de familie Somoza aan de macht. Vrees je niet dat na Ortega een volgende dictator zal opstaan in Nicaragua?

Coppens: Veel mensen hebben in de Sandinisten geloofd. Ook mijn eigen familie koesterde hoop in hen, maar mettertijd heeft Ortega in elk ministerie, in elke rechtbank, in elke universiteit en zelfs in elke financiële instelling familieleden van hem gezet. Zijn familie heeft meer macht over Nicaragua dan indertijd de familie Somoza. Toch mogen we de hoop niet opgeven. Ik hoop op een beter Nicaragua. Voor de mensen van mijn generatie en voor de kinderen van Nicaragua.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content