De doorsnee Vlaamse schooldag verloopt vandaag niet zo anders dan vijftig jaar geleden. Nochtans zou wat meer flexibiliteit het onderwijs een pak aantrekkelijker kunnen maken.
In het Antwerpse Sint-Lievenscollege worden leerlingen van de eerste graad per veertig in leergroepen ingedeeld, die telkens door twee leerkrachten worden begeleid. Staat er een theorieles op het programma, dan mogen ze kiezen of ze die volgen of de leerstof zelfstandig verwerken. Flexuren noemen ze dat volgens Gazet van Antwerpen, die er deze week een hele pagina aan wijdde.
Dat het verhaal van een school die een beetje van de klassieke lesroosters afwijkt überhaupt de krant haalt, is veelzeggend maar niet verbazend. Anno 2024 ziet de doorsnee Vlaamse schooldag er op de meeste plekken niet zo heel anders uit dan vijftig jaar geleden. Leerlingen komen uiterlijk om 8.30 uur aan, krijgen in een klaslokaal les van een leerkracht en vertrekken tussen 15.30 en 16 uur weer naar huis. Behalve op woensdag: dan hebben ze een halve dag vrij. De uren die leerkrachten en leerlingen op school doorbrengen, laten weinig ruimte voor afwisseling, want hun lesrooster herhaalt zich elke week weer. Net zoals in de tijd van hun ouders en grootouders. Nochtans zijn zowel de leerlingen en hun leerkrachten als de samenleving om hen heen ondertussen fundamenteel veranderd.
Zo’n strikte en voorspelbare structuur voelt natuurlijk veilig. Van nogal wat schooldirecteurs hoor ik dat ze weinig zin hebben om een sprong in het duister te wagen. Zeker niet in een tijd dat er zo al te weinig leerkrachten zijn om de lesroosters op te vullen en de prestaties van veel leerlingen niet meteen om over naar huis te schrijven zijn. Dat flexibelere schooldagen die problemen – en ook nog een rist andere uitdagingen – misschien wel voor een stuk zouden kunnen verhelpen, durven ze niet goed te geloven.
In sommige gevallen is afstappen van de traditionele schoolweek nochtans zo gek nog niet. Na meer dan vijftig jaar vinden we het allemaal wel normaal dat scholieren op woensdagnamiddag vrij zijn, maar in haast alle andere Europese landen – behalve Nederland – is woensdag een schooldag zoals alle andere. Daardoor kunnen de schooluren anders over de dagen worden verdeeld. Zo zijn lagere scholen onder meer in Scandinavische landen net na de lunch al uit. Daardoor hebben kinderen elke dag tijd voor ontspanning en hoeven leerkrachten niet tot ’s avonds laat met lesvoorbereidingen in de weer te zijn. Er zijn ook plekken waar de lesuren over vier lange lesdagen in plaats van vijf kortere worden verspreid. In het secundair onderwijs zouden scholen zich dan weer aan het bioritme van pubers kunnen aanpassen door de lessen later te laten beginnen.
‘En de ouders dan? Hoe worden zij geacht om die afwijkende schooluren op te vangen?’ hoor ik u denken. Maar het is natuurlijk niet omdat er, bijvoorbeeld, na de middag geen les wordt gegeven dat leerlingen per se naar huis moeten. Onder meer in Finland kunnen ze dan gewoon op school blijven om te sporten, muziekles te volgen of een andere hobby uit te oefenen.
Mochten directies de schooluren aan hun specifieke leerlingenpopulatie aanpassen, dan zou dat wellicht zowel de motivatie van de scholieren als van hun leerkrachten ten goede komen. Daarnaast zou zo’n spreiding ook zorgen voor minder ochtenddrukte op de wegen en het openbaar vervoer, en de druk op naschoolse kinderopvang verkleinen.
Zelfs binnen dezelfde school is er differentiatie mogelijk. Hebben niet alle leerlingen elke dag exact dezelfde schooluren, dan zijn er op een en hetzelfde moment minder leerkrachten en lokalen nodig. Dat wil zeggen dat er meer ruimte is om klassen te ontdubbelen en op maat van de leerlingen les te geven, zoals ze onder meer in het Antwerpse Sint-Lievenscollege met het systeem van flexuren proberen te doen. Op die manier kan een school voor een stuk worden aangepast aan de mensen die er les krijgen en werken in plaats van omgekeerd. Of zoals de directeur van een college het onlangs verwoordde: ‘Het is mijn taak om leerkrachten en klassen op lesroosters in hokjes van vijftig minuten te proppen. Maar elk schooljaar wordt duidelijker dat sommigen daar niet meer in passen.’
In haast alle andere Europese landen is woensdag een heel gewone schooldag.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier