‘Ondernemen is niet alleen een taak voor ondernemers’

‘We moeten de kans grijpen om te investeren in de welvaart van morgen in plaats van te hunkeren naar de status quo van gisteren’, schrijft Christian Leysen (Open VLD). ‘Hoe verteren we best de economische kater van deze pandemie?’

Ook in de coronacrisis valt het donkerste deel van de nacht vlak voor de dageraad. Zélfs vandaag kan een beetje optimisme geen kwaad. Zelfs al wachten ons nog een aantal lastige maanden tot het einde van Covid-19. Zelfs al gaat de menselijke ravage van Covid-19 gepaard met een economische toestand die meer weg heeft van een kunstmatige coma voor tal van sectoren. Sinds enkele weken ploffen in vele armen wereldwijd naalden met daarin een nieuw vaccin tegen een ziekte die een jaar geleden amper bestond. De klus die researchers en farma-industrie zo snel klaarden is du jamais vu in de geschiedenis van de wetenschap. Maar hoe verteren we best de economische kater van deze pandemie?

Als we het gezaghebbende Britse blad ‘The Economist’ mogen geloven komt dat wel in orde, en stappen we honderd jaar later een nieuwe editie van de roaring twenties in. De medische en menselijke tol die de Eerste Wereldoorlog en de Spaanse griep eisten, was bijzonder groot, maar werd gevolgd door een periode van ongebreidelde groei. Zal dat ook nu niet zo zijn, vraagt het Britse blad zich af. Naast de snelle en wereldwijde toepassing van nieuwe medische technieken zoals nu het geval is met het messenger-RNA-vaccin, kreeg e-commerce een enorme boost en overtuigde de laatste twijfelaars, veegde digitaal betalen het cash geld verder weg en gingen we massaal aan het Zoomen om niet de vergaderzaal te moeten delen. Tegenslagen forceren veranderingen die in normale tijden onhaalbaar worden geacht. Volgens experts hebben we nog geen flauw benul van de mogelijkheden die biotech en artificiële intelligentie ons zullen bieden.

Het potentieel innovaties om te groeien en onze welvaart veilig te stellen is dus groot. Maar de economische puinhoop na Covid-19 is dat ook. Het is bang afwachten op de geleidelijke afbouw van ondersteuningsmaatregelen om de werkelijke schade in bijvoorbeeld retail en horeca te kunnen opmeten. Qua begrotingstekorten en schuldgraad bevinden we ons terug in de jaren ’80 van de vorige eeuw. De Guy Mathot’s van vandaag beweren dat het allemaal wel in orde komt met quantitative easing, de ongebreidelde schuldopbouw. Ze ontkennen het gevaar van hyperinflatie en vergeten dat schulden ooit terugbetaald moeten worden.

Het is evident dat een flinke push door extra overheidsinvesteringen kan en zal helpen om de economie terug op gang te trekken. Europa heeft in haar grote relanceplan 5,9 miljard gereserveerd voor België, mits dit gepaard gaat met structurele hervormingen. De deelstaten en het federaal niveau bereikten vorige maand een akkoord over de verdeling. Belangrijker is echter de vraag wàt we met dat geld gaan doen, want er werd voor 25 euro miljard aan projecten ingediend, en wat de hervormingsplannen zullen inhouden. Waals economieminister Willy Borsus wil alvast met het Waalse relanceplan Get up Wallonia de fouten uit het verleden niet herhalen: “Réindustrialiser la Wallonie ne veut pas dire ressusciter les vieilles industries.”

Borsus wil ook werk maken van een meer dynamische ruimtelijke planning en een sneller vergunningsbeleid. De Waalse zelfkritiek van Borsus steekt schril af bij de zelfgenoegzaamheid die in Vlaanderen heerst. Illustratief is de traagheid van de opstart van de Vlaamse Covid-vaccinaties door bureaucratie en regeltjes zoals die door Jan Callebaut eerder deze week genadeloos werd gefileerd.

Laten we de lat hoger leggen. De economische exitstrategie uit de huidige pandemie geeft België de gelegenheid niet alleen versleten infrastructuurnetwerken op peil te brengen. Het is ook een dwingende uitnodiging tot structurele hervormingen om de arbeidsmarkt dynamischer en flexibeler te maken. Om het risicomijdend volk dat we zijn meer aan te zetten tot initiatief. Om te investeren in speerpuntsectoren waarin we als klein land kunnen schitteren. Ik herinner me levendig hoe Luxemburg in de vroege jaren ’80 inzette op telecommunicatiesatellieten. Toen werd daar lacherig over gedaan, maar vandaag is de groep SES de grootste Europese speler met een omzet van 2 miljard euro.

Zo’n Moonshot-strategie moeten wij ook kunnen waarmaken. In biotech, farma en halfgeleiders hebben we de brains. Laten we er de wereldbedrijven van morgen op bouwen. Dit is ook het moment om onze staat beter te doen werken. Onze overheden zijn veelvuldig vertimmerd om communautair geruzie af te kopen, maar in tijden van pandemie te traag en te complex.

Never waste a good crisis. We moeten de kans grijpen om te investeren in de welvaart van morgen in plaats van te hunkeren naar de status quo van gisteren. Dat betekent veel meer dan belastinggeld rondstrooien, al zal dat relancegeld indien goed besteed uiteraard helpen. We mogen nooit vergeten dat echte economische vooruitgang voortkomt uit creativiteit, durf en ondernemerschap. Het is een mentaliteit die we tous ensemble wat meer mogen koesteren.

Christian Leysen is ondernemer en federaal parlementslid voor Open VLD.