Noël Slangen: ‘Kansarmen zijn geen interessante kiezers. Zij stemmen niet, blanco of baldadig’

Noël Slangen groeide zelf op in armoede: 'Maar ik ben geen rolmodel.' © PhotoNews
De Streekkrant
De Streekkrant De Streekkrant blikt als gratis krant elke woensdag vooruit op de week die komt.

Noël Slangen, voormalig spindoctor van Guy Verhofstadt, overwon als kind de strijd tegen armoede met dank aan de lokale bibliotheek. Hij is streng voor het Belgische beleid.

Noël Slangen (52) is vandaag voltijds ondernemer en columnschrijver. Anderhalf jaar geleden brak hij definitief met zijn partij Open VLD. ‘Een politicus moet de partijlijn volgen. Dat is niets voor een vrijdenker als ik. Ik wou de politiek kunnen analyseren als buitenstaander.’

Armoede is één van zijn grote bekommernissen. Hij zetelt ook in het Kinderarmoedefonds van de Koning Boudewijnstichting. Die gevoeligheid heeft te maken met zijn eigen jeugd. Hij komt uit een ‘vierdewereldgezin’, zoals hij dat noemt, een milieu waar iedereen arm is en van een uitkering leeft. Het gebeurde regelmatig dat zijn ouders dagenlang verdwenen, terwijl er thuis geen eten was, zo getuigt hij in zijn boek Slangen in de Coulissen. De lokale bibliotheek zou zijn redding betekenen. ‘Ik ben vroegtijdig met school gestopt. Maar ik verslond boeken. Die hebben mij uit die vicieuze cirkel gehaald. Ik ben daarna meteen begonnen als ondernemer, en met succes. Maar laat me duidelijk zijn: dat is niet de norm. Niet iedereen lukt dat op die manier. Vandaar dat ik geen rolmodel ben. Ik wil wel mijn inzichten delen.’

Hoe verklaart u de schrijnende armoedecijfers in dit land?

Noël Slangen: ‘Als we spreken over kansarmoede, loopt het fout op twee momenten. Uit internationaal onderzoek blijkt dat de positieve prikkels in de eerste drie levensjaren cruciaal zijn voor het verdere leven. Maar hoe armer de ouders, hoe negatiever die prikkels. Hun kinderen gaan minder vaak naar de opvang en blijven vaker thuis van de peuterklas. Hen uit dat isolement halen is van cruciaal belang. Het tweede moment waar het fout loopt, is het lager onderwijs. Ons onderwijssysteem is op maat gemaakt van een middenklassegezin. Men gaat ervan uit dat ouders ’s avonds thuis zijn om te helpen met huiswerk, dat het gezin sociale contacten heeft, dat het kind een krant kan meebrengen naar de klas. Dat is niet zo. Zeker in het lager onderwijs zouden de naschoolse opdrachten zich tot een absoluut minimum moeten beperken.’

Nemen onze regeringen armoedebestrijding serieus?

Slangen: ‘Ik vind van niet. Maar ik voeg er meteen aan toe dat voorgaande regeringen niet beter deden. Wie sterk inzet op die leeftijd van 0 tot 3 jaar, ziet pas 15 jaar later effect. Dat is niet interessant voor politici. Plus: kansarmen zijn geen interessante kiezers. Zij stemmen ofwel niet, ofwel blanco, ofwel baldadig. Zie hoeveel mensen tegen hun eigen belangen gestemd hebben in Amerika. Dat is ook waarom politici geen prioriteit maken van dit probleem.’

Ik mis een globaal armoedebeleid. Elke minister zou in feite minister van Armoedebestrijding moeten zijn.

Nou0026#xEB;l Slangen

Dat klinkt cynisch.

Slangen: ‘Dat klopt. Maar het is zo. Vergeet ook niet dat een grondig armoedebeleid veel geld kost. Een belangrijke maatregel zou bijvoorbeeld zijn om alle sociale rechten automatisch toe te kennen. Waarom gebeurt dat niet, denk je? Dat zou de overheid veel geld kosten. Nu, ik vrees ook dat de kennis en de visie ontbreken. Ik mis een globaal armoedebeleid. Elke minister zou in feite minister van Armoedebestrijding moeten zijn. Alles inzetten op jobcreatie is eigenlijk een gemakkelijkheidsoplossing.’

Volgens de bevoegde Vlaamse minister Liesbeth Homans (N-VA) is een job wel de beste remedie tegen armoede.

Slangen: ‘Zij heeft ook geen ongelijk. Een job is zeer belangrijk. Maar dat alleen is onvoldoende. Het grootste struikelblok voor mensen in kansarmoede is de woonkost. Pakweg twintig jaar geleden waren dat voeding en kleding. Die zijn vandaag veel goedkoper, met dank aan de Primarks van deze wereld, hoe omstreden die ook zijn. Maar de woonkosten zijn fenomenaal toegenomen. En dan denk ik niet alleen aan de kosten van de woning zelf, maar ook aan de kosten van water en energie. En opnieuw: er zijn wel sociale correcties, maar mensen in armoede vinden vaak de weg niet daarnaartoe. Dat de huurwaarborg verhoogd wordt van twee naar drie maanden, vind ik onbegrijpelijk.’

Ziet u de kinderbijslag als een instrument om armoede aan te pakken?

Slangen: ‘Neen. Anders zou je twee keer herverdelen. Ons belastingsysteem werkt al herverdelend. Wie meer verdient, betaalt meer. Maar vervolgens moet iedereen op een gelijkmatige manier van de voordelen kunnen genieten. En de kinderbijslag is nu eenmaal een bedrag dat iemand krijgt omdat hij kinderen heeft. Als je ook dat verder zou herverdelen, zou je wel eens het volledige systeem kunnen ondergraven. Plots zullen mensen het logisch vinden dat ze niet meer moeten bijdragen, want ze genieten toch niet van de voordelen van de solidariteit. Dat zou een gevaarlijk precedent zijn. Als je dat geld van de kinderbijslag echt wil gebruiken om armoede aan te pakken, schaf je dat instrument beter af en zet je die middelen in op andere domeinen zoals wonen.’

Dat de huurwaarborg verhoogd wordt van twee naar drie maanden, vind ik onbegrijpelijk.

De federale regering heeft de laagste uitkeringen verhoogd. Is dat een belangrijke maatregel?

Slangen: ‘Wel voor eenoudergezinnen en gepensioneerden, niet voor mensen in kansarmoede. Je moet die twee uit elkaar halen. Voor kansarmen zal een verhoging van de inkomsten hun probleem niet structureel verhelpen. Het isolement doorbreken is minstens zo belangrijk. ‘

Met het Pact 2020 verplicht de Vlaamse regering zichzelf het armoedecijfer tegen 2020 te reduceren met dertig procent en de kinderarmoede te halveren. Zal dat lukken?

Slangen: ‘Neen, integendeel. Het omgekeerde zou wel eens realiteit kunnen zijn, dat de armoede nog toeneemt. Zie de stijging van het aantal mensen met een migratieachtergrond. Opvallend is dat ons land er minder in slaagt dan buurlanden om die mensen in te schakelen in het systeem. Dat moet toch tot nadenken stemmen. Het is heus niet zo dat wij minder slimme mensen met een migratieachtergrond hebben dan andere landen. Let op: dat is niet alleen de verantwoordelijkheid van de overheid. Ook de werkgevers en de samenleving an sich moeten in de spiegel kijken.’

Op 17 oktober is het Wereldarmoededag. Wie armoede zegt, denkt vaak aan de derde wereld. Maar ook in eigen land zijn de cijfers schrijnend. Uit de nieuwste Armoedebarometer van de organisatie Decenniumdoelen, die gebaseerd is op de cijfers van 2015, blijkt dat er 663.750 Vlamingen onder de armoedegrens leven. Dat zijn er amper 30.000 minder dan tien jaar geleden. De kinderarmoede evolueert zelfs in negatieve richting. Meer dan één kind op tien groeit op in armoede. In Wallonië is dat één kind op vier en in Brussel zelfs vier kinderen op tien. Volgens Eurostat, de statistische dienst van de EU, behoort België op vlak van kinderarmoede tot de slechtste leerlingen van de klas. Nog volgens Eurostat loopt één op de vijf Belgen het risico arm te worden.

Paul Cobbaert/Deze Week

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content