Spreidingsplan voor asielzoekers? Nicole de Moor zit gekneld tussen links en rechts

Terwijl Nicole de Moor (CD&V) in Congo zit, kibbelt haar partijvoorzitter met die van Groen over een verplichte spreiding van asielzoekers. Tegelijk lanceert Vlaams Belang een aanval op de staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Ondertussen is er geen structurele oplossing voor de naar schatting 6000 mensen die deze winter geen opvang zullen hebben. ‘Er staan ons nog drama’s te wachten.’

‘Een verplichte spreiding van asielzoekers in lokale opvanginitiatieven bij steden en gemeenten wordt niet overwogen.’ De inkt van de kranten van Mediahuis was nog niet droog, of staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) had het voorstel van regeringspartner Groen al begraven.

Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout had in De Standaard diezelfde ochtend opgeroepen tot een verplicht spreidingsplan. Zo zouden de lokale besturen gedwongen kunnen worden hun steentje bij te dragen in de opvangcrisis. ‘Het wordt een totaalplan of geen plan’, klonk het dreigend.

Binnen de regering valt te horen dat de groenen de piste al langer op tafel leggen. Maar net als het groene voorstel om asielzoekers op te vangen in hotels, viel dat tot nu toe op een koude steen.

De reactie van De Moor, verstuurd rond 8 uur deze ochtend, laat weinig aan de verbeelding over: ook dit zal niet lukken. ‘Spreken over “een spreidingsplan of geen plan” lijkt me een weinig nuttig dreigement om asielzoekers van de straat te krijgen’, aldus De Moor, die nog tot donderdag op ‘preventiemissie’ in Congo is. ‘Ik roep iedereen in de regering, ook de collega’s van Groen, op om dringend mee de noodopvang te realiseren die het crisiscentrum coördineert.’

De CD&V is geenszins van plan om de lokale besturen – een niveau waar de partij nog veel macht uitoefent – tot iets te verplichten, zéker niet na het Ventilus-debacle in de Vlaamse regering. Dat maakte voorzitter Sammy Mahdi duidelijk op Twitter. Het leverde wat gekibbel op met Vaneeckhout. Beide voorzitters verwijten elkaar vast te houden aan taboes.

Dag en nacht werken

De vraag is hoe hard de groenen het willen spelen. In brede groene kringen wordt gezegd dat de voorzitter vooral zijn rol als aanjager van het beleid speelt. Maar wat als er werkelijk geen spreidingsplan wordt geactiveerd? Maakt vicepremier Petra De Sutter er een halszaak van in de regering?

Hoe dan ook toont de assertieve communicatie van Groen dat de partij niet zwijgzaam wil toekijken. Nu de temperaturen dalen, komt de gezondheid van de mensen die de nacht op straat doorbrengen des te meer in gevaar. Nicole de Moor zegt ‘dag en nacht’ aan oplossingen te werken, maar het feit blijft dat de asieldiensten de instroom niet aankunnen, ondanks de opvangcapaciteit van 32.000 plaatsen en de opening van 1500 extra plekken op korte termijn.

Maar ook bij regeringspartner Open VLD is geen animo om lokale besturen zaken op te leggen. Dat bleek uit een overleg tussen verschillende ngo’s en het kabinet van premier Alexander De Croo (Open VLD). Joost Depotter van Vluchtelingenwerk Vlaanderen stak zijn teleurstelling achteraf niet onder stoelen of banken. ‘Binnen de regering leeft het besef dat de nood hoog is, maar telkens wanneer het over oplossingen gaat, stuit men op dezelfde taboes.’

Bij de PS ligt het gevoelig om de kazernes van Defensie nog meer te belasten. De MR staat dan weer niet te springen voor het inzetten van panden die onder de bevoegdheid van de Regie der Gebouwen staan. En de CD&V verzet zich dus tegen het dwingen van gemeentebesturen.

Afghanen in Antwerpen

Nochtans zou een verplicht spreidingsplan in het voordeel van steden en gemeenten werken, zegt Depotter. Dan gaat het onder meer over de Afghanen. Op dit moment wachten 9000 Afghanen op een eindbeslissing over hun verzoek om internationale bescherming. De verwachting is dat zo’n 5000 onder hen het niet zullen krijgen. Door de omstandigheden in het door de taliban geleide Afghanistan stuurt ons land geen Afghanen terug. Er is ook geen begeleide vrijwillige terugkeer.

Depotter: ‘Afghanen zullen na de weigering van hun aanvraag bij lokale besturen terechtkomen, onder meer bij OCMW’s en CAW’s (Centrum Algemeen Welzijnswerk, nvdr). Terwijl een verplicht spreidingsplan, gecombineerd met een tijdelijk statuut voor wie niet kan terugkeren, de lokale besturen net kan helpen door de verantwoordelijkheid te verdelen.’

Dat geldt in het bijzonder voor Antwerpen. De stad van burgemeester Bart De Wever (N-VA) kent een aanzienlijke Afghaanse diaspora. Die netwerken zorgen voor een aantrekkingsfactor. Duizenden Afghanen zouden wel eens naar de Scheldestad kunnen trekken, met alle gevolgen van dien.

Lees verder onder het artikel

IKEA

Maar ook de N-VA sluit zich aan bij het protest tegen een spreidingsplan. ‘Verplicht spreidingsplan? Ik vraag een tijdelijke asielstop’, aldus Theo Francken. ‘De absorptiekracht van onze samenleving is al lang overschreden.’

Ook Vlaams Belang verzet zich. Die partij stelde uitgerekend vandaag haar IKEA-plan voor (kort voor ‘immigratie kan echt anders’). Een verwijzing naar de Zweedse aanpak van asiel en migratie, die gekleurd wordt door de jongste overwinning van de rechts-populistische partij Zweden Democraten, die dicht bij Vlaams Belang staat.

Voorzitter Tom Van Grieken wil onder meer de regels rond gezinshereniging strenger maken, de asielprocedures drastisch inkorten en het zakgeld van bewoners van asielcentra afnemen. ‘We willen niet langer aantrekkelijk zijn als migratieland.’

Volgens de partij liggen alle voorstellen in lijn met de Europese wetgeving. ‘Er zijn niet te weinig opvangplekken, er zijn te veel asielzoekers. Alles is geprobeerd, het is tijd voor een andere aanpak.’

Zo raakt De Moor meer en meer gekneld tussen haar linkse regeringspartners en de rechtse oppositie. En hoewel eerste minister Alexander De Croo het dossier meer en meer naar zich toetrekt, blijft ook daar de grote doorbraak uit. Ondertussen voorspelt Vluchtelingenwerk Vlaanderen dat deze winter zo’n 6000 mensen het zonder opvang zullen moeten rooien. Joost Depotter: ‘Er staan ons nog drama’s te wachten.’