Twee Belgische medewerkers van het NAVO-aankoopagentschap NSPA in Luxemburg en één voormalige Belgische collega zijn in verdenking gebracht van corruptie in een onderzoek door het federaal parket. Dat achterhaalde Knack in samenwerking met Le Soir, Follow The Money en La Lettre. We ontdekten ook een directe link met een Nederlands corruptieonderzoek rond munitie-aankopen.
Op 14 mei publiceerde het federaal parket een persbericht dat in defensiekringen insloeg als een bom: ‘In het kader van een dossier inzake lidmaatschap van een criminele organisatie, actieve en passieve corruptie en witwassen, heeft de Centrale Dienst voor de Bestrijding van Corruptie van de federale politie deze maandag huiszoekingen uitgevoerd in Bredene, West-Vlaanderen. (…) Eén verdachte werd door de onderzoeksrechter aangehouden.’
Belgische speurders gaan na of vanuit het Nato Support and Procurement Agency (NSPA) vertrouwelijke informatie is doorgespeeld aan defensiebedrijven die lucratieve contracten wilden binnenhalen. Het agentschap in Luxemburg, waar ook 147 Belgen aan de slag zijn, laat NAVO-lidstaten toe om gezamenlijk legeraankopen te doen. Het gaat om massaal veel geld, wel 10 miljard euro dit jaar.
Ook in Luxemburg en Nederland vonden midden mei huiszoekingen plaats. Eurojust coördineerde de acties die al wekenlang waren voorbereid. Volgens NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte ligt het NSPA zelf aan de basis van de onderzoeken. ‘We willen dit tot op het bot uitzoeken’, zei Rutte een dag later aan journalisten. ‘Als NAVO accepteren we geen enkele schending van juridische principes.’
Maar ondanks het grote maatschappelijke belang van de case, lekten er tot nu toe geen details over uit in de pers. Daarom bundelde Knack de krachten met andere Europese media.
‘Schitterende kerel’
Uit ons onderzoek blijkt dat de verdachte die midden mei werd gearresteerd Guy M. is, een zestigjarige munitiespecialist uit Bredene. De dag waarop speurders zijn flat doorzochten, werd hij zelf aangehouden op Brussels Airport en vervolgens twee dagen in Brussel verhoord. Sindsdien zit de man in voorlopige hechtenis in de gevangenis.
Guy M. ging na zijn studie aan de slag bij Defensie en specialiseerde zich in munitie. ‘Hij was technisch zo sterk dat hij bij iedereen ontzag en respect inboezemde’, zegt een oud-collega. ‘Hij was een modelonderofficier die streefde naar perfectie. Schitterende kerel.’ De militair werkte meer dan 30 jaar voor de Belgische strijdkrachten, waaronder ruim 6 jaar bij het NAVO-aankoopagentschap. Daar ondersteunde hij van 2014 tot maart 2021 NAVO-lidstaten bij de aanschaf van munitie.
Maar er is ook een leven na het NSPA. Vanaf juni 2021 werkte Guy M. eerst voor een Luxemburgs adviesbureau als technical project manager. Daarna richtte hij op korte tijd vier bedrijven op in België, allemaal gevestigd op zijn thuisadres in Bredene.
Het is ook die periode die door het federaal parket wordt onderzocht: van 2021 tot 2025. Volgens een bron dicht bij het onderzoek focussen de speurders daarbij op tal van ‘besmette contracten’ – over vliegtuigen, helikopters, onbemande systemen, voorraden, brandstof, munitie, reserveonderdelen, diensten, onderhoud enzovoort. ‘Er zijn aanwijzingen dat het geld, dat uit deze illegale praktijken werd verkregen, zou witgewassen zijn, mede door het oprichten van consultancybedrijven’, aldus het federaal parket in een persbericht.
‘Ik heb het gevoel dat elk vakgebied – zoals munitie – een kleine wereld is waar iedereen elkaar kent, gezellig met elkaar omgaat en samen kroketten eet.’
Kroketten
De problematiek van ‘revolving doors’ is bekend: wie van de overheid naar de privé vertrekt, neemt een hoop kennis én contacten mee die later van pas kunnen komen. De defensiesector is daarop geen uitzondering. Consultancybureaus van voormalige functionarissen kunnen dan ook een belangrijke rol spelen in de toekenning van contracten.
‘Het is heel belangrijk om je als defensiebedrijf te laten begeleiden’, zegt een NSPA-consultant die anoniem wil blijven. ‘Zo weet je of je materiaal in aanmerking komt en of het compatibel is met de nieuwste norm. Grote defensiespelers kunnen die kennis zelf intern opbouwen, maar anders is het essentieel om een consultant in de arm te nemen.’
Aanbestedingen zijn vaak complex. Zo’n consultant kan niet alleen een offerte helpen opstellen, maar ook helpen om inzicht te krijgen in de context van een contract, het aanbestedingsteam, het profiel van concurrenten, hun prijszetting, en, vooral, de specifieke behoeften van de aankoopdienst.
Een militair die bij het NSPA heeft gewerkt, stipt nog een element aan. ‘Voor het NSPA is het verleidelijk om meer consultants in te schakelen, omdat het makkelijker is om outsourcing aan experts te rechtvaardigen dan een enorme personeelsuitbreiding door te voeren in een tijd van grote behoeften.’ Hij bevestigt ook dat je als kleine speler geen kans maakt om een NSPA-aanbesteding te winnen zonder consultant. ‘Er zijn ook maar heel weinig experts en je hebt nichenormen waar haast niemand iets van weet. Ik heb het gevoel dat elk vakgebied – zoals munitie – een kleine wereld is waar iedereen elkaar kent, gezellig met elkaar omgaat en samen kroketten eet.’
Voor alle duidelijkheid: kroketten eten, dat mag. Maar betalen voor inside-informatie om een streepje voor te hebben op de concurrentie, dat is onaanvaardbaar. Het federaal parket onderzoekt of dat hier het geval is.
‘Quatsch’
Guy M. zelf had het corruptieonderzoek niet zien aankomen. ‘Mijn cliënt was pas verontrust op het moment dat hij in Brussels Airport een vliegtuig wilde nemen om op zakenreis te gaan’, zegt zijn advocaat Pieterjan Dens. Dat de man achter de tralies moet blijven, vindt zijn advocaat onbegrijpelijk. ‘Mijn cliënt heeft van in het begin van zijn verhoor alles op tafel gegooid, wat hij ervan afweet en wat zijn rol is. Dus een risico op collusie of recidive is wat mij betreft onbestaande. Hij heeft iedereen met naam en toenaam genoemd. Hij heeft een aantal bedragen genoemd, hij heeft een organisatie in kaart gebracht. Die man is totaal verbrand. Niemand zal nog met hem willen samenwerken. Dat is duidelijk en hij weet dat.’
Guy M. zou de ‘materialiteit van de feiten’ niet betwisten. ‘De discussie zal gaan, en dat is dan voor de rechtbank ten gronde, over de kwalificatie die op die feiten geplakt moet worden,’ zegt Dens, ‘én over de verbeurdverklaring die door het federaal parket zal worden gevorderd.’
Volgens onze info wordt het vermogensvoordeel in dit dossier geschat op 1,9 miljoen euro. ‘Men heeft alle gelden die er zijn in beslag genomen. Men dreigt met een beslag op de onroerende goederen van mijn cliënt en diens echtgenote. Men heeft wagens, een keuken en een televisie in beslag genomen’, zegt Dens. ‘Maar mijn cliënt betwist de berekening die door het federaal parket is gemaakt. Hij betwist ook dat alle in beslag genomen gelden in rechtstreeks verband staan met eventuele begane misdrijven. Dat zou impliceren dat hij nooit één euro rechtmatig heeft verdiend. Quatsch natuurlijk.’
Dens probeert nu het aanhoudingsmandaat van zijn cliënt te wijzigen naar elektronisch toezicht en een – minstens gedeeltelijke – opheffing van het beslag te bekomen.
Klokkenluider
Guy M. is niet de enige Belg die in dit dossier verdacht wordt. Ook twee van zijn voormalige collega’s bij de munitie-afdeling van het NSPA zijn volgens onze info in verdenking gebracht in dit gerechtelijk onderzoek. Het gaat om reservisten in het Belgische leger die nog steeds voor het NSPA werkten. NAVO-secretaris Mark Rutte gaf de toestemming om hun immuniteit op te heffen. In afwachting van de resultaten van het onderzoek zijn ze door het NSPA geschorst.
Een van hen vertegenwoordigde het NSPA door de jaren op buitenlandse meetings en conferenties – van het Verenigd Koninkrijk tot Ethiopië. Hij werd op 13 mei in Madrid door de Spaanse Guardia Civil van zijn vrijheid beroofd. Op 3 juni werd hij aan België overgeleverd. Sindsdien staat hij hier onder elektronisch toezicht. Volgens zijn advocaat bevindt het onderzoek zich nog in een ‘zeer prille fase, waardoor we nu niet inhoudelijk kunnen reageren.’
De tweede Belgische NSPA-collega werkte sinds 2018 voor het NSPA, eveneens op de munitieafdeling. In 2024 werd hij verbindingsofficier van het NSPA in het buitenland. Opmerkelijk is dat de munitietechnicus omstreeks 2018 volgens onze info zélf onregelmatigheden met betrekking tot NSPA-collega’s aan zijn overste zou hebben gemeld. Hij was als het ware een soort klokkenluider, want zijn melding resulteerde destijds in een intern onderzoek dat evenwel niet tot strenge sancties heeft geleid. Toch beschouwt het federaal parket hem als verdachte in dit dossier – al zou zijn vermeende rol naar verluidt minder groot zijn. Na verhoor door de onderzoeksrechter werd hij vrijgelaten onder voorwaarden. Volgens zijn advocaat ontkent de man ‘enig misdrijf te hebben gepleegd. Zijn blanco strafregister en onberispelijke militaire, professionele parcours zijn betekenisvol’.
De NAVO zelf geeft geen commentaar op lopende onderzoeken. Woordvoerster Allison Hart: ‘De NSPA is een samenwerking aangegaan met nationale parketten en blijft steun bieden aan hun onderzoeken naar vermeende criminele activiteiten door een aantal huidige en voormalige NSPA-medewerkers.’
‘Hij was een modelonderofficier die streefde naar perfectie.’
Hoofdinkoper
Dezelfde dag in mei waarop Guy M. in Zaventem werd ingerekend, vond ook in Nederland een arrestatie plaats in een corruptiedossier rond munitie-aankopen. Daar hield de Rijksrecherche op Schiphol een 58-jarige Rotterdammer aan op verdenking van ambtelijke corruptie. Hans J., een voormalige ambtenaar van het Nederlandse ministerie van Defensie, hield zich vanuit zijn functie bezig met internationale aankoopcontracten. Hij was tot augustus 2024 hoofdinkoper bij het munitiebedrijf van de krijgsmacht.
‘De man wordt ervan verdacht dat hij zich in 2023 heeft laten omkopen omtrent de gunning van aankoopcontracten’, zegt het landelijk parket, dat na een tip uit de VS in 2024 een onderzoek startte. Hans J. en zijn advocaat geven geen commentaar.
Kort na de aanhouding van de Rotterdammer werden ook twee andere Nederlandse verdachten aangehouden, ditmaal geen (voormalige) ambtenaren. ‘Ze mogen alle drie het onderzoek in vrijheid afwachten’, zegt het Nederlandse parket. De drie blijven wel nog verdacht, net als een bedrijf van twee van de drie betrokkenen.
Uit ons eigen onderzoek blijkt dat die twee laatste Nederlandse verdachten rechtstreeks gelinkt kunnen worden aan de Belg Guy M. De drie zijn samen betrokken in het Belgische bedrijf ESDS, in september 2024 mee door Guy M. opgericht op zijn thuisadres in Bredene. Dat bedrijfje levert ‘consultancy voor bedrijven en (inter-)nationale overheden inzake explosieve veiligheid, demilitarisatie van munitie, verwerving van munitie en explosieven’.
De twee Nederlanders reageerden niet op onze verzoeken om commentaar. Pieterjan Dens, de advocaat van Guy M., bevestigt dat zijn cliënt in de Nederlandse zaak nog verhoord moet worden. Dens: ‘Uiteraard zal hij opnieuw zijn medewerking verlenen.’ En uiteraard geldt ook voor alle betrokkenen het vermoeden van onschuld tot een rechtbank anders zou oordelen.
Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Antonio Baquero (OCCRP).
