Vlaanderen schenkt onvoldoende aandacht aan openbare toiletten, vindt Vlaams Parlementslid Katrien Schryvers (CD&V). Daarom lanceert ze een toiletplan waarin steden en gemeenten worden gevraagd om meer openbare toiletten te voorzien. Vooral voor vrouwen zou dat een grote verbetering betekenen.
Het aantal openbare toiletten moet dringend in kaart gebracht worden, vindt Schryvers. De politica pleit voor een app die aangeeft waar alle openbare toiletten staan en die de route naar een toilet kan uitzoeken.
Openbare toiletten lijken vooral voor vrouwen een kopzorg. Aan vrouwentoiletten zou namelijk een veel hogere wachttijd zijn, zegt Caroline Criado Perez, in haar boek Onzichtbare vrouwen: licht op dubieuze data in een voor mannen ontworpen wereld’. Dat is volgens Perez te wijten aan menstruatie, borstvoeding, zwangerschap en andere anatomische verschillen.
Concrete nood
Karel Everaert, hoogleraar neuro-urologie aan de UGent, treedt bij: ‘Voor beide geslachten speelt een vlotte toegang tot toiletten een rol. Maar voor vrouwen is het moeilijker om zomaar ergens een plasje te doen. Bij hen is de behoefte aan een openbaar toilet dus concreter. Daarnaast hebben vrouwen makkelijker last van urineverlies, waardoor ze sneller een toilet moeten opzoeken.’
Of de wachttijden in damestoiletten echt langer zijn, betwijfelt Everaert. ‘Bij een plasje is dat misschien het geval, maar ik heb de indruk dat mannen vaker een grote boodschap doen in openbare toiletten. Dan moet je als man soms ook lang wachten tot er een toilet vrijkomt – tenzij er een urinoir beschikbaar is.’
Genderrollen
Ook genderrollen bepalen de omstandigheden van toiletbezoek. Vrouwen worden in het toilet veel vaker vergezeld door hun kinderen. En verschoontafels voor baby’s vind je bijvoorbeeld zelden in mannentoiletten. Waar kan een man met een baby terecht, vraagt Vesna Jusup zich af, activiste voor gendersensitiviteit in de publieke ruimte.
‘Openbare toiletten moeten voor iedereen toegankelijk, proper en veilig zijn’, vindt Jusup. ‘Het is wel zo dat mannen en vrouwen andere dingen doen op het toilet. Vrouwen gaan vaker met kinderen naar het toilet, om een luier te verschonen of om borstvoeding te geven. Voor hen wordt een openbaar toilet als het ware een toevluchtsoord.’
Genderneutrale toiletten?
Moeten we überhaupt nog spreken over aparte mannen- en vrouwentoiletten? Professor Everaert vindt de onderverdeling voorbijgestreefd. ‘Er zijn zoveel gradaties tussen man en vrouw dat je je kunt afvragen of die toiletten echt nog gescheiden moeten worden.’
We moeten goed nadenken over genderneutrale toiletten, vindt Jusup. ‘Hoe maak je zulke toiletten veilig? Hoe zorg je ervoor dat transpersonen zich daar thuis voelen? En wat doe je met de voorzieningen voor baby’s en kinderen? Maak je daar een aparte ruimte voor?’
Genderneutrale toiletten zijn geen zaligmakende oplossing, zo blijkt uit het experiment van The Barbican uit oktober 2016. Het Londense kunstencentrum had de ruimte verdeeld in genderneutrale toiletten en genderneutrale urinoirs. Mannen konden dus zowel gebruik maken van de urinoirs, als van de toiletten. Vrouwen alleen van de toiletten. Na een rel op Twitter beloofde The Barbican om ‘na te denken over de praktische beperkingen van de toiletten’. Vandaag heeft het kunstencentrum toiletten voor vrouwen, mannen, én genderneutrale toiletten.
De genderneutraliteit van een toilet doet momenteel niet ter zake, vindt Jusup. ‘Het is in de eerste plaats belangrijk dat er meer publieke toiletten komen. Daarna kunnen we nadenken over de vraag of die genderneutraal moeten zijn.’ De discussie over meer openbare toiletten draait niet om identiteit, benadrukt ze. Het is gewoon een dienst die een gemeente moet aanbieden aan haar bewoners. ‘Of die zich nu als man of als vrouw identificeren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier