‘MR grote winnaar van de bijzondere financieringswet’

De Franstalige liberalen komen als grote winnaar uit de bus door de hele historie met de bijzondere financieringswet (BFW), schrijft Herman Matthijs hoogleraar Openbare Financiën (VUB en Universiteit Gent). ‘Nadat de MR al de jack pot had gewonnen met de verdeling van de federale regeringsmandaten, heeft de federale regering dankzij de BFW een meevaller van 750 miljoen euro en werd de federale begrotingscontrole een wandeling door het park.’

De laatste dagen kwam de bijzondere financieringswet ( BFW ) uitgebreid in de media. Voor veel mensen is het een ongekende wet en voor vele studenten een gesel als ze de cursus openbare financiën moeten studeren. Maar de actualisering van de BFW als gevolg van de zesde staatshervorming heeft geleid tot een meevaller van 750 miljoen euro voor de federale Zweedse coalitie.

De andere zijde van de medaille houdt in dat de Vlamingen 400 miljoen minder krijgen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 105 miljoen euro verliest. Verbazing alom. Gelukkig was er een begrotingscontrole in het kader van het Europees semester, want anders waren de budgettaire gevolgen van de zesde staathervorming voor velen nog veel later pas duidelijk geworden.

Gestemd door acht politieke partijen

Is de geactualiseerde BFW een institutionele versie van het “Rad van Fortuin”? Het ernstige antwoord is ‘neen’. Het is de uitvoering van de zesde staatshervorming, die gestemd is door acht politieke partijen om aan een bijzondere meerderheid te geraken.

De bijzondere financiering wet bestaat al sinds 1989 en bevat het stelsel van de financiering van de deelstaten. De nieuwste editie van de BFW werkt, nog meer dan vroeger, met dotaties die gerelateerd zijn met de opbrengst van de BTW en de personenbelasting. Dat zijn de voornaamste middelen voor de Gemeenschappen en de Gewesten. Beide dotaties worden dan jaarlijks aangepast met de stijging van de inflatie en het BBP.

Bovendien bepaalt de zesde staatshervorming dat de dotaties voor de nieuwe bevoegdheden maar voor 87,5 procent overgaan naar de deelstaten. Daarbij komt nog dat de deelstaten een bijdrage moeten leveren aan de interfederale budgettaire sanering en voor de pensioenkost der ambtenaren. Het gevolg van dit alles is dat de deelstaten minder geld ontvangen. En als de BBP-groei en de inflatie de volgende jaren laag blijven, zal de huidige situatie zich nog herhalen.

Schuldige sta op

Sommigen hebben de administratie met de vinger gewezen omdat men nu pas te weten is gekomen wat de minderopbrengsten zijn als gevolg van de huidige BFW. Dat is wat flauwtjes. De administratie moet de zeer ingewikkelde financieringswet berekenen en uitvoeren. Dat die BFW zo ondoorzichtig is, is het resultaat van een politiek compromis. En iedereen wist dat in het jaar 2015 voor de allereerste keer die nieuwe financieringswet zou moeten worden uitgevoerd. De betrokken regeringsleden van de diverse bestuursniveaus wisten dat toch ook?

Men mag er dan toch van uit gaan dat hun kabinetten dit dossier hebben opgevolgd en ook begrepen hebben wat er in staat? Op basis van de reacties kan de burger alleen maar tot de conclusie komen, dat diverse kabinetten dat niet hebben gedaan.

De Franstalige liberalen komen als grote winnaar uit deze hele historie, nadat ze al de jack pot had gewonnen met de verdeling van de federale regeringsmandaten. Dankzij de BFW heeft de federale regering een meevaller van 750 miljoen euro en werd de federale begrotingscontrole een wandeling door het park.

De drie deelregeringen, met de MR in de oppositie, hebben extra budgettaire problemen. Ook de Vlaamse begroting komt meer en meer in de problemen, want wie kan echt waarborgen dat er een evenwicht zal zijn in 2017? Dat zal in de driepartijencoalitie nog leiden tot groeiende spanningen.

Conclusie: BFW zal politieke agenda nog jaren bepalen

Het is een onbetwistbaar feit dat deze BFW een zeer ingewikkelde wet is, met vele onduidelijkheden en weinig transparantie. Maar een duidelijkere versie van deze BFW kan alleen maar het levenslicht zien als men daarvoor een bijzondere meerderheid vindt in de Kamer van Volksvertegenwoordigers en in de Senaat.

Een snelle wijziging van deze wet is dan ook niet voor de komende jaren. De huidige bijzondere financiering wet zal dan ook nog jaren de politieke agenda bepalen in dit land en de mogelijkheden voor de diverse begrotingen om een beleid te kunnen voeren.