Mogen soldaten burgers fouilleren? Open VLD vraagt wettelijk kader voor militairen op straat

Militairen in Brussel op 24 december 2020. © Getty Images
Tex Van berlaer
Tex Van berlaer Journalist Knack

Tegen september verdwijnen de militairen uit het straatbeeld. Toch valt niet uit te sluiten dat we ooit opnieuw naar Defensie kijken voor bewakingsopdrachten. Regeringspartij Open VLD wil dat minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) werk maakt van een juridisch kader. Ook N-VA is vragende partij.

Wanneer mag een militair zijn vuurwapen gebruiken tijdens een patrouille op straat? Na zes jaar van Operatie Vigilant Guardian, waarbij Defensie werd ingezet in het straatbeeld, is er eigenlijk nog geen afdoend antwoord op die vraag.

De kwestie zal wellicht ook niet uitgeklaard zijn wanneer de operatie ten einde loopt. De regering-De Croo besliste dat Vigilant Guardian uitdooft tegen september zolang het dreigingsniveau niet stijgt. De afbouw is nu al begonnen. Op het hoogtepunt van de missie werkten er tot 2.000 militairen mee in de strijd tegen het terrorisme. Vandaag zijn dat er nog enkele honderden.

Toch is het niet uitgesloten dat ons land op een gegeven moment opnieuw beroep zal moeten doen op soldaten, denken Open VLD-Kamerleden Jasper Pillen en Tim Vandenput. Het is dan ook de hoogste tijd voor een wettelijk kader om de werkzaamheden van de militairen juridisch af te denken.

Volgens de regeringspartij moet defensieminister Ludivine Dedonder (PS) er werk van maken, zo schrijven ze in een opiniestuk op de website van Knack.

Ook voor burgers is er een probleem. Moet ik mijn identiteitskaart tonen wanneer militairen dat vragen?

Jasper Pillen (Open VLD)

Rules of engagement

Zo’n juridisch kader moet niet enkel klaarheid scheppen voor de soldaten, maar ook voor de burger. ‘Ook voor burgers is er een probleem’, legt Pillen uit. ‘Moet ik mijn identiteitskaart tonen wanneer militairen dat vragen? En mogen ze mijn rugzak doorzoeken? Die zaken zijn vandaag juridisch niet geregeld.’

Nog heikeler wordt het wanneer er geweld bij komt kijken. In 2017 hebben militairen tweemaal dodelijk het vuur. In juni van dat jaar werd zo een verdachte van een mislukte aanslag in het Brusselse Centraal Station neergeschoten.

In beide gevallen was er na het onderzoek sprake van gerechtvaardigd optreden, schrijven de Open VLD’ers. ‘Maar waar moet de militair de lijn trekken? De zogenaamde rules of engagement met betrekking tot wanneer en hoe geweld mag gebruikt worden, zijn bij deze binnenlandse opdracht onbekend.’

De vraag wordt gesteund binnen Defensie zelf. Ook oppositiepartij N-VA is gewonnen voor een juridische omkadering, zegt Kamerlid Peter Buysrogge.

Een mogelijke piste is om militairen dezelfde bevoegdheden toe te kennen als die van de Dienst Algemene Beveiliging (DAB), een relatief nieuw politiekorps. De liberalen kijken overigens deels naar die dienst om de rol van het leger op gevoelige plekken over te nemen.

Snel snel

Het debat over de inzet van militairen op straat loopt al jaren. De Open VLD toonde zich steevast een koele minnaar. Het gros van de legervakbonden en de legertop sloot zich daar ook bij aan. ‘Defensie moet in de eerste plaats worden ingezet in het buitenland’, zegt Pillen.

Aanvankelijk waren de voorbije regeringen niet happig om de opdrachten van het leger over te dragen naar de politie. Deels werd er gewezen naar personeelstekorten. Maar dat probleem stelt zich ook bij het leger, aldus Pillen. ‘Ze moeten steeds meer doen met minder’, klinkt het.

De N-VA is sceptischer over het uitfaseren van Vigilant Guardian. ‘Wij hebben nog geen schema gezien waaruit blijkt dat de politie de veiligheid op dezelfde manier kan handhaven’, zegt Buysrogge. ‘Wij vrezen dat de regering snel snel heeft beslist zonder rekening te houden met de consequenties.’

De oppositiepartij heeft op Facebook nog steeds een advertentie lopen met de boodschap: ‘Onze militairen moeten op straat blijven om onze burgers te beschermen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content