Michel neemt fakkel over van Donald Tusk

Op een ceremonie in Brussel heeft de Pool Donald Tusk vrijdagochtend het voorzitterschap van de Europese Raad overgedragen aan Charles Michel. Daarmee kan het Europese avontuur van de Belgische oud-premier echt van start gaan.

‘We kennen de uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden. We lezen elke dag de krantenkoppen. Laat ons de krantenkoppen niet volgen, maar ze zelf maken’, zo vertolkte hij zijn ambities voor een ‘zelfbewust’ en ‘assertief’ Europa in de wereld.

Het mandaat van Michel gaat officieel op 1 december van start, maar vrijdagochtend vond op de zetel van de Europese Raad aan het Schumanplein reeds een korte overdrachtsceremonie plaats. Dat gebeurt traditioneel door de overhandiging van het belletje waarmee de voorzitter de vergaderingen van de Europese staatshoofden en regeringsleiders opent. ‘Nederig’ bedankte Michel voor ‘de grote eer en verantwoordelijkheid’. ‘Ik zal er alles aan doen om het respect en wederzijds vertrouwen tussen onze leiders en lidstaten te bevorderen.’

De Europese Raad is de instelling van de Europese Unie waarin de leiders van de 28 lidstaten zetelen. Ze komen minstens vier keer per jaar, maar doorgaans vaker, bijeen om de marsrichting van de EU te bepalen en de knopen door te hakken in de belangrijkste dossiers. Sinds 2010 beschikt de instelling over een vaste voorzitter. Hij of zij zit de vergaderingen voor, moet de consensus en cohesie onder de leiders bevorderen en vertegenwoordigt de Unie op het internationale toneel. De voorzitter heeft een mandaat van 2,5 jaar, dat één keer verlengd kan worden.

Michel werd begin juli door zijn collega-regeringsleiders verkozen tot hun nieuwe voorzitter. De Franstalige liberaal is meteen de tweede Belg die de prestigieuze functie in handen krijgt. Oud-premier Herman Van Rompuy beet tien jaar geleden de spits af. De CD&V’er werd in 2014 afgelost door de Poolse liberale conservatief Donald Tusk. ‘Het voorzitterschap is een intern Belgisch-Poolse aangelegenheid. Ik zie geen reden om dat te veranderen’, grapte Tusk.

‘Toen Herman Van Rompuy mij het voorzittersbelletje overhandigde, had ik geen idee dat het scenario van mijn mandaat zou geschreven worden door Alfred Hitchcock himself’, zo blikte Tusk terug op vijf woelige jaren. Onder zijn voorzitterschap werd de Europese Raad geconfronteerd met een opeenstapeling van crisissen: van de Russische annexatie van de Krim over de Griekse financiële crisis en de vluchtelingen- en migratiecrisis tot de terroristische aanslagen en de brexit. Meer dan eens ging het Europese huis aan het wankelen.

‘Bruggen bouwen’

‘Je verloor nooit het doel uit het oog: het beschermen van de Europese eenheid’, prees Michel zijn voorganger, die een luid applaus van het aanwezige personeel in ontvangst mocht nemen. ‘Ik zal mijn eigen stijl hebben, open voor dialoog en gehecht aan het bouwen van bruggen, en misschien iets voorzichtiger met mijn tweets, of toch minstens in het begin’, knipoogde de Belg naar de vaak uitgesproken boodschappen van Tusk op sociale media.

De EU heeft de storm overleefd en mag nu volgens Michel met ‘optimisme’ en ‘energie’ naar de toekomst kijken. Hij wil een grotere rol op het wereldtoneel, met een Europa dat sterker opkomt voor haar waarden en overtuigingen. ‘500 miljoen mensen, sterke democratieën, robuuste economieën en universiteiten bevolkt door de knapste koppen. We hebben redenen om vertrouwen te hebben, en zelfbewust en assertief te zijn’. Eén van de uitdagingen waar Europa mondiaal leiderschap moet tonen, aldus Michel, is de strijd tegen klimaatverandering en de transitie naar een groene economie. ‘We moeten dat doen op een manier die werkt voor alle mensen en lidstaten.’

Michel mag meteen vol aan de bak. Binnen twee weken vindt de eerste Europese top onder zijn voorzitterschap plaats en de Europese klimaatambities vormen één van de belangrijkste punten op de agenda. Doelstelling is om van Europa tegen 2050 een klimaatneutraal continent te maken, maar landen als Hongarije en Polen zijn nog niet aan boord. Hun economie is nog erg afhankelijk van fossiele brandstoffen. Hun roep om meer financiële steun staat niet los van dat andere grote dossier dat op de top op tafel belandt: de nieuwe meerjarenbegroting, ofwel de verdeling van meer dan 1.000 miljard euro aan Europese middelen over de komende zeven jaar. Het wordt meteen ook de eerste top voor de nieuwe premier van de regering in lopende zaken Sophie Wilmés, die vrijdag acte de présence gaf bij de machtsoverdracht tussen Tusk en haar voorganger.