Woensdag gaan de schoolpoorten opnieuw open voor 1,2 miljoen Vlaamse leerlingen. De meesten onder hen moeten tijdens de les geen mondmasker meer dragen, een enorme stap vooruit volgens de koepels. ‘Er wordt weleens geopperd dat een mondmasker ophouden een kleine moeite is, maar in het onderwijs is dat niet zo.’
Vorig schooljaar moesten de leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar en die van het secundair onderwijs een mondmasker dragen op school. In Vlaanderen valt in het basisonderwijs de mondmaskerplicht dit schooljaar volledig weg. Voor het secundair geldt dat er opnieuw les mag worden gegeven en gevolgd zonder mondmasker wanneer wordt stilgezeten. In Brussel gelden nog de regels van het vorige schooljaar.
Ook op andere plaatsen waar de coronacijfers niet goed zijn, kan opnieuw de mondmaskerplicht worden ingevoerd en kunnen klasgroepen preventief worden getest of in quarantaine geplaatst. Zo liet de gemeente Vilvoorde al weten dat de mondmaskerplicht in secundaire scholen behouden blijft wegens de hoge besmettingscijfers en de lage vaccinatiegraad bij de Vilvoordse jongeren.
Cruciale beslissing
De beslissing om de mondmaskers tijdens de les te af te zetten, is volgens Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, cruciaal voor de sociale interactie op school. ‘Er wordt weleens geopperd dat een mondmasker ophouden een kleine moeite is, maar in het onderwijs is dat niet zo. Het verstoort het pedagogische proces tussen leraar en leerling en de interactie tussen leerlingen zelf.’ Zijn collega van het Gemeenschapsonderswijs GO!, Koen Pelleriaux, wijst ook nog op onderzoeken die aantonen dat mondmaskers tot concentratieverlies zouden kunnen leiden aangezien men minder zuurstof in het bloed krijgt.
‘Onderwijs is meer dan leren. Het gaat ook over leven, wat zeer belangrijk is voor de ontwikkeling van jongeren. Wat de coronasituatie ook is, we willen zowel leren als leven blijven faciliteren’, stelt Boeve nog. Het gaat dan niet alleen om de interactie op school, maar ook om bijvoorbeeld (meerdaagse) uitstappen.
Ook uitstappen kunnen dit schooljaar, maar voor het secundair onderwijs gelden buiten de klasvloer de regels zoals die in de rest van de samenleving gelden. Er geldt dus bijvoorbeeld wel een mondmaskerplicht op de speelplaats indien geen afstand kan worden gerespecteerd. Voorts moeten leerlingen geen mondmasker dragen tijdens sportactiviteiten. Voor Pelleriaux is dat een ‘redelijk compromis’.
Geen zin meer
Vorig schooljaar bleek uit onderzoek van Katholiek Onderwijs Vlaanderen dat kinderen van het basisonderwijs hun zin voor initiatief verloren, het leerproces niet meer in handen namen en minder interesse toonden. Ze gingen gebukt onder maatregelen die daar toen golden, zoals dat ze een vaste plaats kregen in de klas, dat er geen uitstappen mogelijk waren en dat ze in hun vrije tijd heel wat minder contacten hadden. In het secundair onderwijs – waar veel kinderen niet voltijds naar school konden – viel vooral op dat leerlingen hun leermotivatie verloren waren.
‘De coronacrisis heeft ons geleerd dat leerlingen een enorme prijs betalen als we een stolp zetten over het onderwijs. Kinderen voelen zich minder goed in hun vel, komen minder tot leren en bouwen een leer- en leefachterstand op’, stelt Boeve nog. ‘Gelukkig zijn jongeren veerkrachtig.’
Veel leerlingen, in het bijzonder de meest kwetsbare leerlingen, liepen leervertraging op door de pandemie. Ook dit schooljaar kunnen de scholen in het kader van de Bijsprong middelen aanvragen. Daarmee kunnen ze extra lestijden gebruiken om de achterstand bij te werken.
Boeve wijst erop dat de leervertraging niet eenduidig is. ‘We kunnen niet zomaar zeggen dat alle vijftienjarigen op een bepaald punt leerachterstand hebben’, zegt hij. ‘Er zijn ook leerlingen die net gefloreerd hebben dankzij het afstandsonderwijs. Die leervoorsprong willen we niet kwijt.’ De extra middelen zijn nodig, maar het zal nog jaren duren voordat het probleem is weggewerkt. ‘We bekijken het best in een meerjarenplan aangezien pas na verloop duidelijk zal zijn waar onze leerlingen staan’, aldus Boeve.
Nieuwe mogelijkheden
Het afstandsonderwijs en de versnelde digitalisering hebben het onderwijs ook nieuwe mogelijkheden gegeven. Pedagoog Pedro De Bruyckere van de Arteveldehogeschool pleit ervoor om de tijd te nemen om de effecten en voor- en nadelen van het afstandsonderwijs te evalueren.
Katholiek Onderwijs Vlaanderen krijgt signalen van scholen die vragende partij zijn om deeltijds afstandsonderwijs ook na de coronacrisis te mogen aanbieden. Dat is volgens de huidige regelgeving echter niet mogelijk. De koepel roept Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts op om die aan te passen, zodat scholen vrijer kunnen kiezen. Want ‘er zijn ook scholen die dat net niet meer willen. Bepaalde scholen zijn vorig schooljaar onderweg leerlingen verloren en voor hen hoeft het afstandsonderwijs niet meer’, zegt Boeve.
Pelleriaux is geen voorstander van afstandsonderwijs, ‘als dat betekent dat leerlingen thuis op hun computer les volgen. Voor jongeren is het belangrijk om hun vrienden te zien en naar school te kunnen gaan. Ik ben meer voorstander van hybride leren. Daarbij kunnen leerlingen naar school gaan, maar kunnen ze daar aan de slag met digitaal lesmateriaal.’
De koepels hopen alvast dat de scholen dit jaar volledig open kunnen blijven. Het onderwijsveld zal regelmatig samenkomen om de situatie te evalueren. Het eerste overleg is eind september gepland.