‘Manier waarop minister Vandeput deze “aankoop van de eeuw” aanpakt, is amateuristisch’

Vandaag ondervraagt het parlement Defensieminister Steven Vandeput (N-VA) over de vervanging van de F-16. Kan de aankoop van nieuwe jachtvliegtuigen zomaar doorgaan, nu we weten hoe dit dossier langs alle kanten rammelt, vraagt Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt zich af.

De N-VA maakt alleszins duidelijk dat zij staat te popelen om de vereiste cheque van 15 miljard euro voor nieuwe jachtvliegtuigen uit te schrijven. Stoorzenders in dat proces noemt de partij een ’triest schouwspel’. Die stoorzenders zijn, voor alle duidelijkheid, volksvertegenwoordigers die net verkozen zijn om de uitvoerende macht scherp te controleren. Niet om als zoutpilaren apathisch te zijn voor wat stilaan niemand nog kan ontkennen: het probleem bij de luchtmacht en de manier waarop minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) hiermee omgaat.

Tijdens de hoorzittingen in het parlement toonden oppositie- én meerderheidspartijen (behalve de N-VA) zich misnoegd over het feit dat een kransje kolonels en generaals belangrijke informatie over een mogelijke levensduurverlenging van de F-16’s bewust verborgen hield voor oversten en politici. De huidige prognoses van Lockheed Martin vertellen ons dat de Belgische F-16’s minder intensief werden ingezet dan gedacht, waardoor ze hoogstwaarschijnlijk zes jaar langer in de lucht kunnen blijven. Een radicalere levensduurverlenging van twintig jaar of meer is peperduur. Dat dit geen optie is, daarover zijn we het eens.

Maar die zes jaar extra zijn erg interessant. De lopende aankoopprocedure is allesbehalve optimaal. Drie kandidaten zijn al afgehaakt en wat overblijft is de Britse Typhoon en de Amerikaanse F-35 vol technische mankementen. Zes jaar extra zou ons toelaten uit dat keurslijf te breken en andere elementen in overweging te nemen.

Belangrijk

Voor alle duidelijkheid. Defensie is belangrijk, investeren in legeraankopen is dat ook, en Europa of de NAVO hebben een gevechtscapaciteit bij de luchtmacht nodig. Maar volgens de Zweedse denktank SIPRI heeft Europa nu al 2.300 operationele gevechtsvliegtuigen, tegenover een duizendtal Russische toestellen. Tezelfdertijd is het lijstje waar in Europa een tekort aan is erg lang: luchttransport, cyberdefensie, hospitaalschepen, tankvliegtuigen, vliegdekschepen, special forces of intelligence.

Die Europese dimensie ontbreekt compleet in ons debat over de militaire investeringen en zo wordt belastinggeld niet efficiënt besteed. Onze aanpak is Belgo-Belgisch. En daarom veel te eng. Zeker nu de Europese defensie met PESCO in een stroomversnelling zit, is het momentum daar om een planning en taakverdeling op Europees niveau af te dwingen. Zo niet moet België haar legerinvesteringen on hold zetten.

Een kransje topofficieren binnen de luchtmacht heeft de politiek belachelijk willen maken. Hun wil is wet, vinden zij, en politici snappen ‘de finesses van het dossier’ niet. Dat de minister daar geen graten in ziet, is voor zijn rekening. Ik vind dat onbegrijpelijk en zorgwekkend. Als deze minister de capriolen van de luchtmacht door de vingers ziet, is hij de controle over zijn departement definitief kwijt. Hij wordt een speelbal. De manier waarop minister Vandeput deze ‘aankoop van de eeuw’ aanpakt, is amateuristisch. Dat is niet goed voor Defensie. Ik roep mijn collega’s uit de meerderheid op om de stuurknuppel in handen te nemen en consequent te zijn met hun kritische tussenkomsten in het parlement. Zullen wij als volksvertegenwoordigers toelaten dat de luchtmacht een te passieve minister overbluft, terwijl alle rationele argumenten oproepen tot het stilleggen van de huidige aankoopprocedure?

Vertrouwensbreuk

Wat er de komende weken ook gebeurt, het is duidelijk dat dit bijzonder lang zal nazinderen. De vertrouwensbreuk tussen het leger en de politiek is compleet. In deze zijn er helaas alleen maar verliezers. De luchtmacht heeft veel van haar glans verloren. Andere componenten binnen het leger reageren bitter. Het gezag van de minister ligt aan diggelen. Politici vertrouwen militaire aankoopdossiers niet meer, en militairen zullen zich misschien nog méér terugplooien in een egelopstelling.

Maar ook de politiek moet in de spiegel kijken. In Scandinavische landen is het veel meer de gewoonte om inzake defensie over de partijgrenzen heen samen te werken en gezamenlijk een kader uit te tekenen.

Ten slotte moeten we in de onzekere wereld van vandaag ophouden om Defensie als een melkkoe leeg te pompen. We mogen trots zijn op de normen en waarden van de Verlichting. Als we deze met Europa willen uitdragen en verdedigen, is een sterk buitenlands beleid én een leger nodig. Dat aan de bevolking uitleggen, is een opdracht voor ons allemaal.