Hoe is deze crisis begonnen? Wat valt eraan te doen? En hoe passen economen hun manier van leven aan? Econoom Etienne de Callataÿ klapt uit de biecht.
E r is geen twijfel mogelijk: we leven vandaag boven onze stand en we moeten het met minder doen. Ik weet het, die uitspraak kan choqueren op een moment dat grote delen van de bevolking het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Maar het is zo. En het heeft niets te maken met financiële redenen – ook al zijn onze overheidsfinanciën een bron van zorgen. Het komt omdat we boven onze ecologische draagkracht leven.
Als we vooruitziend waren geweest, dan hadden we spontaan ons verbruik van fossiele brandstoffen verminderd, omdat we ons bewust waren van de huidige en toekomstige schade die ze veroorzaken aan het klimaat en de biodiversiteit. Als het niet uit onszelf kwam, hadden we collectief de voorkeur moeten gegeven aan een forse verhoging van de belastingen op vervuilende goederen en diensten. Dan zouden we financieel zijn aangemoedigd om ons gedrag bij te sturen, of kwamen de belastingopbrengsten bij ongewijzigd gedrag op z’n minst onze medeburgers ten goede. Dat hebben we allemaal niet gedaan. En we betalen nu een hoge prijs voor onze fossiele energie, waarbij antipathieke landen als Rusland of de Golfmonarchieën de vruchten plukken.
We betalen nu een hoge prijs voor onze fossiele energie, waarbij antipathieke landen als Rusland of de Golfmonarchieën de vruchten plukken.
We moeten veranderen, de rijksten het meest, maar zij niet alleen. Privéjets, heliskiën, ruimtevluchten en jachten moeten worden gebannen. Maar er zijn ook andere pleziertjes, groot en klein, die eruit zouden moeten voor elk van ons. Denk aan een drankje op het terras bij een terrasverwarmer, grote huizen verwarmen, of met het vliegtuig op vakantie gaan. En daar stopt het niet. De stijging van de energiekosten zorgt ervoor dat we ons basisgedrag voor een stuk moeten veranderen: ons verplaatsen, de thermostaat verlagen, minder vlees eten, minder streamen enzovoort.
Betekent dat minder economische groei? In sommige sectoren wel, zoals de luchtvaart, de vleesindustrie en de telecom. Maar de totale economische groei hoeft niet noodzakelijk terug te vallen. Gebouwen isoleren en kiezen voor biologische en lokale groenten zorgen ervoor dat het behalen van CO2-neutraliteit tegen 2050 jobs creëert. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) heeft in zijn recentste verslag aangetoond dat de ecologische transitie meer banen zal scheppen dan dat er zullen verdwijnen.
Zelfs als het bruto binnenlands product (wat we met z’n allen aan goederen en diensten produceren) door de milieutransitie minder zou stijgen of zelfs zou dalen, hoeven we daar niet bang voor te zijn. En wel om twee redenen. De eerste is fundamenteel: het is beter te overleven met minder bbp dan te sterven. De tweede is positiever: het bbp heeft maar een heel beperkte correlatie met materieel welzijn, en nog minder met geluk. Bedenk dat een aardbeving goed is voor het bbp, net als de verkoop van wapens of antidepressiva.
Iedereen kan een manier kiezen om te veranderen. Ik heb vlees opgegeven: goed voor de planeet, goed voor mijn gezondheid en goed voor mijn portemonnee. Wat doet u?
