Vier zaken die je beter niet doet, indien je erfenisruzies wenst te vermijden.
Een begrafenis regel je niet via je testament
‘Het is geen goed idee om in je testament vast te leggen hoe je begrafenis er moet uitzien. Dat zal nooit worden uitgevoerd, eenvoudigweg omdat de inhoud van het testament pas na de begrafenis bekend zal raken’, zegt notaris Carol Bohyn.
Wanneer mensen bij de notaris een testament laten opstellen – het zogenaamde notariële testament – zal de notaris duidelijk maken dat begrafenisregelingen daarin niet thuishoren. Maar bij eigenhandige testamenten – waarbij iemand zelf een testament opstelt – kan dat al eens fout lopen. ‘Ooit had iemand in zijn eigenhandige testament geschreven dat hij gecremeerd wilde worden en dat zijn broer niet aanwezig mocht zijn bij de herdenkingsdienst. Dat testament werd voorgelezen twee weken na de begrafenis, in het bijzijn van de broer die ook op de begrafenis was.’
Wil je je wensen omtrent je begrafenis kenbaar maken, dan kun je daarvoor terecht bij de gemeente waar je woont. Daar kun je een wilsbeschikking laten registreren. Daarin kun je onder meer aangeven of je kiest voor een begrafenis of een crematie, volgens welke levensbeschouwing de uitvaartplechtigheid moet worden gehouden en welke gemeente jouw laatste rustplaats zal zijn. Via de wilsbeschikking kun je zelfs aangeven wie er allemaal welkom is op de afscheidsplechtigheid, welke muzieknummers er gespeeld moeten worden en welke teksten je wilt laten voorlezen.
De schenking is niet altijd een cadeau
Kinderen betalen slechts 3 procent schenkbelasting op de schenking van roerende goederen, terwijl de erfbelasting kan oplopen tot 27 procent. Dat heeft er de voorbije jaren veel ouders toe aangezet om al een deel van het vermogen weg te schenken. ‘Ik raad ouders toch altijd aan om daar goed over na te denken. Sommige ouders zouden alles wegschenken opdat hun kinderen zo weinig mogelijk belastingen hoeven te betalen, maar ze vergeten dan wel dat ze zelf niets meer hebben’, zegt Ann Maelfait, advocaat en vennoot bij Rivus. ‘Ik zie intussen dat ouders vaak spijt hebben van de schenkingen die ze jaren geleden hebben gedaan. Ze proberen die te herroepen, wat zelden lukt omdat onze wetgeving dat heel moeilijk maakt.’
Ouders hebben daar in de praktijk uiteenlopende redenen voor. Ze schonken bijvoorbeeld een beleggingsportefeuille waarvan ze zelf het vruchtgebruik hielden zodat ze de dividenden bleven ontvangen. Maar na jarenlange lage inkomsten merken ze nu dat ze daar veel minder inkomsten uit haalden dan waarop ze gerekend hadden om hun levensstandaard op peil te houden. Of het is ook mogelijk dat ze voorwaarden hadden opgelegd aan de schenking – bijvoorbeeld dat het kind later het rusthuis zou betalen – en vinden dat het kind de voorwaarden niet nakomt. ‘Tegelijkertijd zie ik vaker dat bij successieplanningen van grote vermogens – die vaak gebeuren met alle toeters en bellen in de vorm van voorwaarden en controlestructuren – de kinderen proberen te ontsnappen aan de voorwaarden en controlemechanismen die gekoppeld worden aan de schenking. Ze hebben het gevoel dat dat ze een taart hebben gekregen die onder een stolp zit en waar ze geen stuk van mogen eten.’
Snel de kluis of de bankrekening leeghalen?
De partner of de kinderen zijn verplicht om de bank te informeren over het overlijden van hun partner of ouder. De bank zal dan alle bankrekeningen van de overledene én de langstlevende partner blokkeren en de kluizen verzegelen. ‘De bank doet dat om potentiële erfgenamen te beschermen. Ze weet immers nog niet aan wie het geld op de rekening of de inhoud van de kluis allemaal toekomt’, zegt notaris Carol Bohyn.
Soms hebben erfgenamen de reflex om nog snel geld van de rekening te halen, in de hoop dat geld nog verborgen te houden voor de fiscus en zo erfbelasting te vermijden. ‘Vanuit fiscaal oogpunt heeft dat geen enkel nut, want de bank zal zelf de fiscus informeren over de samenstelling van rekeningen op het moment van het overlijden’, zegt Bohyn.
De langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende partner heeft wel het recht om de helft van de tegoeden op de zicht- en spaarrekeningen op te nemen, met een maximum van 5000 euro. Met dat geld moet de partner de periode overbruggen dat de rekeningen geblokkeerd zijn. Specifieke betalingen, zoals de ziekenhuisfactoren of begrafeniskosten, gebeuren in principe door de bank vanuit de geblokkeerde rekening. Bohyn: ‘Het is belangrijk dat erfgenamen zich aan het grensbedrag houden. Fiscaal gezien heeft het geen nut en je neemt er juist risico’s mee, want daarmee geef je eigenlijk aan dat je de nalatenschap aanvaardt. Eventuele schulden zijn dan ook voor jouw rekening.’
Eindeloos wachten op de volledige erfenis
‘Ik heb al ruzies zien ontstaan omdat kinderen vrezen dat ze na het overlijden van hun vader nog eindeloos lang op hun erfenis moeten wachten. Vooral als hun vader hertrouwd is met een veel jongere vrouw steekt die vrees de kop op’, zegt notaris Carol Bohyn. Want binnen een huwelijk krijgt de langstlevende partner het vruchtgebruik van de hele nalatenschap: van de woning en de inboedel tot het spaargeld en de beleggingen. De partner mag blijven wonen in de gezinswoning of die zelfs verhuren, en strijkt ook nog de interesten en dividenden op van de beleggingsportefeuille. Via het testament of het huwelijkscontract kan daar wel een mouw aan worden gepast. Maar als dat niet gebeurt, zorgt dat soms voor moeilijke situaties. ‘Het komt vaker voor dan je denkt. Vader hertrouwt met een 20 jaar jongere vrouw. Als hij op 80-jarige leeftijd sterft, laat hij een 60-jarige echtgenote achter die vaak een leeftijdsgenoot is van de kinderen uit zijn eerste huwelijk. Als zij het vruchtgebruik krijgt van de nalatenschap, zien die kinderen de bui al hangen. Ze moeten wachten tot hun stiefmoeder overlijdt vooraleer ze zelf ook het vruchtgebruik hebben over hun vaders nalatenschap. En met een stiefmoeder die dezelfde leeftijd heeft, is de kans ook reëel dat zij de kinderen nog overleeft en ze zelf nooit iets zullen hebben aan vaders nalatenschap. Dat vooruitzicht veroorzaakt vaak grote spanningen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
