‘Belastingen zijn altijd al een feministische kwestie geweest’

‘Op deze Internationale Dag van de Rechten van de Vrouw roepen wij op om de progressiviteit van de nationale belastingstelsels te verbeteren door de invoering en uitbreiding van belastingen op vermogen en kapitaal’, schrijft Eva Smets van Oxfam.

Het is een duidelijk feit dat voortdurend moet worden herhaald: in onze huidige economie dragen vrouwen in veel opzichten een grotere last dan mannen. Ze verdienen systematisch minder, doen meer onbetaald zorgwerk en besteden een groter deel van hun inkomen aan dagdagelijkse uitgaven en zorg.

De gelijktijdige toename van het vermogen van miljardairs en armoede in een multi-crisisscenario wijst erop dat het begrotingsbeleid zijn rol bij de herverdeling van rijkdom en het gebruik van de overheidsfinanciën ten voordele van het maatschappelijk welzijn niet vervult. Bovendien horen we, terwijl we nog steeds in een crisis verkeren, al de terugkeer van betogen waarin soberheid en begrotingsconsolidatie als beleidsmodellen worden aangevoerd.

Verklaringen die gebaseerd zijn op een doctrine die minder openbare diensten voor de bevolking bepleit en die onze samenlevingen buitensporig afhankelijk maakt van belastingen op consumptie en arbeid, ter compensatie van massale belastingverlagingen ten gunste van multinationals, kapitaalinkomsten en lage (of onbestaande) belastingen op vermogen.

Terwijl de ultrarijken en multinationals aan hun fiscale verplichtingen ontsnappen en astronomische rijkdommen vergaren, worstelen miljoenen mensen wereldwijd om de eindjes aan elkaar te knopen. In België is 75% van de laagste 10% verdieners vrouw en 71% van de hoogste 10% is man. Vrouwen worden systematisch meer blootgesteld aan onzekerheid dan mannen. Zo is 70% van de mensen die in individuele armoede leven vrouw. Terwijl vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in de hoogste regionen van de inkomens- en vermogensverdeling, neigt armoede dus sterk vervrouwelijkt te zijn.

Ondanks deze vaststellingen horen we opnieuw de oude slagzin: “we hebben minder belastingen nodig”. Alsof we niet in staat zijn lessen te trekken uit het verleden, verhult deze afgezaagde slogan complexe realiteiten en harde aanvallen op de solidariteit die onze samenlevingen bijeenhoudt en ons door de crisissen heen loost. Belastingen (of liever gezegd bijdragen) zijn de hefbomen voor de financiering van de openbare diensten en onze socialezekerheidsstelsels. In plaats van slogans te scanderen, moeten de voorstanders van bezuinigingen ons eens zeggen op welke financiering zij willen bezuinigen: Pensioenen? Klimaat? Onderwijs? Justitie? Sociale zekerheid? Openbaar vervoer?

(Lees verder hieronder.)

De kwestie van rationalisering van de overheidsuitgaven is zeker legitiem, maar mag de hoofdzaak niet verdoezelen: wat voor samenleving willen we en hoe financieren we die? We hebben een overheid nodig die in staat is een rechtvaardig en ambitieus beleid te voeren of daarop toe te zien, dat een antwoord kan bieden op de uitdagingen van deze tijd, zoals de ongelijkheid verminderen en de klimaatcrisis tegengaan.

Maar wie moet dan de rekening betalen?

Volgens gegevens van de OESO dragen de Belgische werknemers (via de belastingen en bijdragen die zij betalen) voor 57% bij aan de belastinginkomsten van de staat. De verbruiksbelastingen (BTW, accijnzen, enz.) zijn goed voor 25% en de vermogensbelasting voor 8,5%. En als we nader bekijken wie de vermogensbelasting betaalt, zien we dat het vooral doorsnee huishoudens zijn die een huis bezitten. Grootaandeelhouders en vertegenwoordigers van de miljardair-aristocratie staan niet op de radar.

Naarmate mechanismen om de rijken te belasten worden afgeschaft ten gunste van brede belastinginstrumenten zoals de BTW, en de belastingstelsels dus regressiever worden, worden vrouwen het meest geviseerd. Dit gebeurt omdat de marginale belastingtarieven van vrouwen stijgen, maar ook omdat de verlaging van de belasting op kapitaalinkomsten onevenredig ten goede komt aan mannen. Gerichte maatregelen om deze ongelijkheden weg te werken zijn waarschijnlijk nuttig, maar blijven feminist-washing als ze niet gepaard gaan met structurele hervormingen.

In de belastinghervorming die bij Vivaldi op tafel ligt, plant de minister van Financiën bijvoorbeeld een BTW van 0% op producten voor vrouwelijke hygiëne. Heel goed, dat is 26 miljoen euro besparing voor vrouwen. Maar aan de andere kant kost de verhoging van het minimum BTW-tarief van 6% naar 9% de consument bijna 1,78 miljard euro meer! Tegelijkertijd is de btw een belasting die onevenredig zwaar drukt op de meest kwetsbare groepen, die, zoals we hebben gezien, meestal vrouwen zijn.

(Lees verder hieronder.)

Een brede progressieve belastingheffing, waarvan vermogensbelasting een essentieel onderdeel is, is een van de meest betrouwbare, eerlijke, controleerbare en duurzame manieren om te komen tot een meer feministische belastingheffing. Over de hele wereld lijden vrouwen onevenredig veel onder de gevolgen van een falend belastingbeleid. Zij worden als eersten getroffen door bezuinigingen op openbare diensten en socialezekerheidsstelsels. Als de rijken aan belastingheffing mogen ontsnappen, komt dat vooral mannen ten goede, maar dan zijn het vrouwen die de lasten dragen van besparingen in essentiële sociale diensten.

Op deze Internationale Dag van de Rechten van de Vrouw roepen wij op om de progressiviteit van de nationale belastingstelsels te verbeteren door de invoering en uitbreiding van belastingen op vermogen en kapitaal. In België zou een kleine belasting op het vermogen van de rijksten 20 miljard euro kunnen opbrengen, wat neerkomt op 60% van de uitgaven voor gezondheidszorg, 65% van het onderwijsbudget of meer personeel voor kinderopvang.