Vrije Tribune

‘Ligt u wakker van het feit of uw bank onze felbegeerde normen en waarden in acht neemt?’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Banken moeten hun verantwoordelijkheid opnemen in hun beslissing om projecten en bedrijven wel of niet te financieren, zegt Frank Vanaerschot van FairFin naar aanleiding van het nieuws dat Belgische banken miljarden hebben geïnvesteerd in omstreden mijnbouwbedrijven.

11.11.11, Broederlijk Delen en Fairfin vragen de Belgische overheid om de banken aan te spreken op hun investeringspolitiek. De banken die actief zijn op de Belgische markt hebben immers tussen 2011 en 2016 bijna 34 miljard euro geïnvesteerd in omstreden mijnbouwbedrijven.

Twee jaar geleden konden enkele Vlamingen hun oren niet geloven toen er iemand van de ruimtelijke ordening van de Vlaamse overheid aan hun deur stond. Ze kregen de boodschap spoedig hun huis te verlaten omdat in hun buurt een nieuw industrieterrein gepland is.

Het ongeloof en de verontwaardiging van deze gezinnen was gelukkig van korte duur. Het waren opnames voor een campagnevideo van Broederlijk Delen over mensen die in Colombia uit hun huis gezet werden door gewapende groepen en mijnbouwbedrijven. Spijtig genoeg kunnen gezinnen in Colombia, Peru, Congo en heel wat andere landen niet opgelucht ademhalen. Voor hen is dit bittere ernst. Herinnert u zich nog de 3D-animatiefilm Avatar van enkele jaren geleden waarbij de inwoners van een andere planeet brutaal van hun land verjaagd werden voor de ontginning van grondstoffen? Dat soort taferelen is dagelijkse kost voor heel wat mensen op deze planeet. Twee derde van bij de Verenigde Naties gemelde gevallen van mensenrechtenschendingen gaat over de mijnbouwsector. De helft van de klachten tegen multinationals bij de Oeso gaat over diezelfde sector. Naast mensenrechtenschendingen zijn vele mijnbouwbedrijven ook verantwoordelijk voor ernstige milieuschade die ook heel wat ziektes in de regio veroorzaakt, slechte arbeidsomstandigheden en verschillende vormen van corruptie en belastingontwijking.

Ligt u wakker van het feit of uw bank onze felbegeerde normen en waarden in acht neemt?

Dit spoor van vernieling bevindt zich ver van ons bed, hoewel de reactie van de Vlaamse gezinnen in de video van Broederlijk Delen doet vermoeden dat de meesten onder ons het allerminst zouden appreciëren indien dergelijke taferelen zich in onze buurt zouden afspelen. De intimidatie, verwonding of erger van gezinnen die het ongeluk hebben in de buurt te wonen van een terrein vol koper of andere grondstoffen waar mijnbouwmultinationals hun zinnen op gezet hebben, maken nochtans integraal deel uit van de geglobaliseerde economie. Om van een terrein vol grondstoffen een mijn te maken is ook zeer veel geld nodig.

Ontoelaatbaar

Daarom zijn we met 11.11.11., Broederlijk Delen, FairFin en Bankwijzer gaan onderzoeken of banken in België problematische mijnbouw financieren. Blijkt dat er de laatste vijf jaar zo’n 36 miljard dollar van banken in België richting bedrijven vloeide waar zowel NGO’s als enkele grote financiële instellingen het over eens zijn dat hun activiteiten ontoelaatbaar zijn. Enkele van de overvloed aan voorbeelden van deze problematische taferelen zijn ook geïllustreerd in ons rapport.

Het blijkt bovendien dat net de banken die deze bedrijven met vele miljarden financieren – BNP Paribas, Deutsche Bank en ING – het meest uitgewerkte investeringsbeleid hebben omtrent mensenrechten en mijnbouw. Toen wij die beleidsdocumenten gingen napluizen stelden we vast dat deze banken het leed dat met mijnbouw gepaard kan gaan erkennen, maar dat het zeer vaag blijft waar zij de lijn trekken om een mijnbouwbedrijf wel of niet te financieren. In de pers reageren deze banken op ons rapport dat ze niets illegaals doen, dat ze de bezorgdheden over milieu – en mensenrechten delen, maar ook dat ze hun beleid niet willen veranderen omdat dialoog met deze bedrijven de enige weg naar verandering zou zijn. Dialoog is goed, als er een duidelijk doel is tenminste. Maar ook op dat niveau blijft het beleid vaak onduidelijk. We weten niet wanneer banken de resultaten van een dialoog bevredigend vinden of wat precies de consequenties zijn als de dialoog niet de gewenste verbeteringen oplevert.

Banken dienen hun verantwoordelijkheid op te nemen, maar ze zouden daar ook best bij geholpen worden.

Banken en investeerders beslissen elke dag opnieuw over de toekomst van onze economie en samenleving door projecten en bedrijven wel of niet te financieren. De maatschappelijke impact van die keuzes is erg groot. We hebben de laatste tijd onze mond vol over normen en waarden en vooral over hoe bepaalde ‘buitenstaanders’ al dan niet aan onze normen en waarden voldoen. Op dat niveau bevinden investeringskeuzes zich in een parallel universum. Als samenleving zijn we beduidend minder bezorgd of de bank waar we klant bij zijn of waar onze overheid de grootste aandeelhouder van is, ook onze felbegeerde normen en waarden in acht neemt. Het lijkt wel of de echte buitenstaanders in het hart van ons economisch systeem zitten. Nochtans, als mensen van hun grondgebied verjaagd worden en mijnbouwbedrijven van hun buurt een heart of darkness maken, brengt dit vanzelfsprekend ook migratiestromen op gang. Dus als we er even over nadenken, zijn deze praktijken steeds minder ver van ons bed dan we dachten.

Nog een lange weg

We zien de laatste jaren ook dat ‘duurzaam investeren’ veel meer aandacht krijgt, zowel binnen de samenleving als bij investeerders. Vooral de divestmentbeweging die oproept om investeringen in fossiele brandstoffen terug te dringen, heeft ervoor gezorgd dat er meer aandacht is voor de rol van investeringen bij maatschappelijke problemen en uitdagingen. Dossiers als deze tonen dat er nog een weg af te leggen is. Banken dienen hun verantwoordelijkheid op te nemen, maar ze zouden daar ook best bij geholpen worden. Er zijn internationale kaders, maar die zijn nog niet sterk genoeg om multinationale bedrijven bij de les te houden. Daarom heeft ook de overheid een belangrijke rol om op dit vlak voor bindende internationale afspraken te pleiten en er mee voor te zorgen dat ook de bewoners van regio’s met bodemrijkdommen van duurzaam investeren kunnen genieten.

Frank Vanaerschot, inhoudelijk coördinator FairFin

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content