‘Leve de ongehoorzame burgers (als het ons uitkomt)’

‘Als het in andere landen gebeurt, dàn durven we de repressie te veroordelen en juichen we daden van burgerlijke ongehoorzaamheid veelal toe’, schrijft Kevin De Laet van Vlinks.

De wereld komt in verzet, lijkt het. Massaprotesten op straat in diverse landen van Chili over Catalonië tot Hongkong, mensen betogen massaal tegen de zittende machthebbers en dat leidt steeds vaker tot zware clashes met de politie, die overigens steeds meer weg heeft van de SWAT-teams van Amerikaanse tv-series en films. De militarisering van de ordediensten met steeds meer en sterkere wapens en steeds meer bevoegdheid is een wereldwijd fenomeen. Net als de reactie er op. Alleen, als het in andere landen gebeurt dan durven we de repressie te veroordelen en juichen we daden van burgerlijke ongehoorzaamheid veelal toe. Of het nu om het blokkeren van snelwegen gaat of, in sommige extreme gevallen, gewapend verzet tegen dictatoriale regimes: we liken het graag op Facebook.

Leve de ongehoorzame burgers (als het ons uitkomt).

Verder doen we dan wel niet veel, maar we zijn toch op zijn minst solidair in gedachten. We vinden het al minder leuk als het in eigen land gebeurt, want dan is bijvoorbeeld een weg blokkeren een aanslag tegen de maatschappij, haast gelijk aan een terreuraanslag.

Wie daarover kan meespreken is Bruno Verlaeckt, vakbondsmilitant die dit jaar nog werd veroordeeld voor het moedwillig belemmeren van het verkeer bij een stakingsactie. Die veroordeling werd ook toegejuicht door nogal wat N-VA’ers, Vlaams-Belangers en niet-partijgelieerde Vlaamsnationalisten van de rechterzijde, die blij waren dat die ‘vakbondsterreur’ eindelijk eens hard werd aangepakt. Hoe ironisch is het dat diezelfde rechtse Vlaamsnationalisten zo vol overtuiging de Catalaanse militanten verdedigen die voor net hetzelfde worden vervolgd door de Spaanse rechtbanken. Terwijl de economische schade voor bedrijven door die Catalaanse acties een veelvoud zijn van wat Verlaeckt heeft veroorzaakt. Het gaat dan bovendien notabene om veelal linkse tot radicaal-linkse militanten die die acties uitvoeren in Catalonië.

De Belgische linkerzijde is overigens even hypocriet wat dat betreft, zij het dan in omgekeerde richting. Zij neemt in eigen land (schoorvoetend) de verdediging op zich van ongehoorzame burgers die tegen de regering protesteren, of het nu gaat om stakende vakbondsleiders dan wel stakende scholieren, maar niet weinig onder hen kiezen de kant van de Spaanse repressie tegen die Catalaanse linkse militanten, die voor dezelfde acties als die van Verlaeckt momenteel worden beschuldigd van terrorisme (jawel, terrorisme).

Die tegenstrijdigheden leggen wel een probleem bloot: wanneer is verzet legitiem? Valt dat objectief vast te stellen? Duidelijk niet, want we vinden verzet alleen maar tof als we er het mee eens zijn (en als het ons niet té veel stoort). Voor de ene is een actie een legitiem verzet door ongehoorzame burgers, voor de andere is dat terreur. Dat geldt voor stakingsacties, voor pakweg het in brand steken van een asielcentrum, of het organiseren van klimaatprotesten.

Wat er in Catalonië gebeurt, is zeker een interessante testcase. Momenteel zitten voorname leiders van grote burgerbewegingen en ook enkele politici in de gevangenis wegens ‘opruiing’ en ‘rebellie’. Die rebellie bestond in de organisatie van een referendum over onafhankelijkheid op 1 oktober en oproepen tot manifestaties eind september, toen de Spaanse politie massaal uitrukte om de organisatie van dat referendum te voorkomen. De voorbije maanden zijn er nog tientallen bij de lijst van vervolgden bijgekomen. Als het van de Spaanse rechterzijde afhangt, zullen ook de enkele miljoenen mensen die gaan stemmen zijn in dat referendum vervolgd kunnen worden en worden alle politieke partijen die pleiten voor onafhankelijkheid simpelweg verboden. Wat de zaak meteen de grootste politieke rechtszaak uit de recente Europese geschiedenis zou maken, toch wat betrokken personen betreft.

Europa’s recente ervaringen met massale burgerlijke ongehoorzaamheid, in de vorm van een referendum bijvoorbeeld, hebben alvast wel dit interessant pijnpunt blootgelegd: inhoud is eigenlijk bijzaak, politieke banden zijn relevanter in de keuze om die ongehoorzaamheid te steunen. Daarom dat de Belgische linkerzijde zo opmerkelijk stil is over de repressie tegen Catalaanse linkse militanten, daarom dat N-VA’ers enerzijds de acties van die Catalaanse (linkse) separatisten verdedigen maar anderzijds gelijkaardige acties in eigen land veroordelen. Burgerlijke ongehoorzaamheid, we vinden het allemaal wel tof op papier, tot iemand anders ongehoorzaam blijkt te zijn tegenover de wetten en systemen die we zelf tof vinden. Dan moeten die stoute ongehoorzame burgers blijkbaar toch maar beter achter tralies gezet worden.

Kevin De Laet is kernlid van Vlinks