‘Ondanks dat de natuur in Vlaanderen er lichtjes op vooruit gaat, is de biodiversiteit in landbouwgebied in vrije val. Boer en boerennatuur kreunen er samen onder een landbouwsysteem dat al jarenlang de grenzen aftast, zowel ecologisch als economisch’, schrijft Freek Verdonckt van Natuurpunt.
Luttele momenten nadat maandag het ‘Living Planet’ rapport overhandigd werd aan Vlaams minister van Leefmilieu Zuhal Demir streamde het Departement Landbouw & Visserij haar nieuwe missie en visie over het Vlaamse landbouwbeleid. Interessant, want ondanks dat de natuur in Vlaanderen er lichtjes op vooruit gaat, is de biodiversiteit in landbouwgebied in vrije val. Boer en boerennatuur kreunen er samen onder een landbouwsysteem dat al jarenlang de grenzen aftast, zowel ecologisch als economisch.
Een vernieuwde Vlaamse landbouwvisie biedt een gouden kans om met een doordacht landbouwbeleid de ruim 250 miljoen euro jaarlijkse landbouwsubisidies zodanig in te zetten dat ze een oplossing bieden voor zowel de biodiversiteitscrisis als de inkomenszekerheid van landbouwers. Goed ‘rentmeesterschap’ bijvoorbeeld, met een vergoedingssysteem aan landbouwers die milieukwaliteit en natuurherstel bewust centraal plaatsen in de boerenpraktijk en daar resultaten tegenover stellen. Voor wie niet meedoet, gaat de geldkraan dicht. Zo’n scenario werd in Duitsland al eens doorgerekend en dat bleek verrassend positief uit te draaien voor een brede landbouwgemeenschap.
Landbouwsubsidies zijn onverdedigbaar zonder oplossing voor de biodiversiteitscrisis.
Net als onze kievit of patrijs, hinkt de landbouwsector vandaag van de ene crisis naar de andere. Ons productielandschap heeft zijn robuustheid en natuurlijke veerkracht verloren. Bij elke plaagstoot van moeder natuur of vrije markt komt het water opnieuw aan de lippen. Nog meer produceren of specialiseren is dan vaak de uitweg die wordt gekozen, niet bepaald zonder risico’s voor zowel portemonnee als omgeving. Ironisch genoeg gebeurt dat vandaag met landbouwsubsidies en investeringssteun uit Europa en Vlaanderen. Wie de race to the bottom niet kan volgen, gaat als ballast overboord, samen met die laatste kievit of patrijs.
Criticasters mogen in bovenstaand beeld dan wel een karikatuur zien, op vele fronten groeit ondertussen het inzicht over hoe Europa met haar Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) onze landbouw onder het mantra ‘laat ons de wereld voeden’ in een destructieve turbo-modus heeft gebracht. Hoopgevend is dat Europa zelf die fout nog kan recht zetten, en dat ook lijkt te willen doen. Met hun recente ‘Boer-tot-bord’- en ‘Biodiversiteitsstrategie’ klinkt het pleidooi voor biodiversiteitsherstel en milieukwaliteit in landbouwgebied als nooit tevoren. Die strategie gaat uit van 30% landoppervlakte naar beschermde natuur en 10% ‘ruimte voor natuur’ binnen het landbouwgebied.
De echte karikatuur schuilt daarom elders, met name in de maandag voorgestelde nieuwe Vlaamse landbouwvisie. Daarin ontbreekt namelijk elk spoor naar de biodiversiteitscrisis die op het platteland gaande is of hardnekkige milieuproblemen die niet onder controle geraken. Het nieuwe Europese discours wordt vakkundig verzwegen. De ‘business as usual’ die als rode draad doorheen de missie loopt stelt Natuurpunt – en bij uitbreiding een brede maatschappelijke beweging – diep teleur.
Deze week wordt opnieuw leven geblazen in het overleg over een nieuw Strategisch Plan ter uitvoering van het volgende GLB. Natuur- en milieuorganisaties en -administraties zitten al twee jaar mee aan tafel, maar hun input en suggesties werden tot nog toe vertikaal geklasseerd. Dat is niet langer te verdedigen.
Anno 2020 kan je als landbouwadministratie niet rond de grootste ecologische uitdaging van deze tijd. Natuurpunt vraagt bevoegde minister Hilde Crevits met klem om dit recht te trekken. Wie bovenop de hete adem van Moeder Natuur de signalen negeert van zowel Green en Blue Deal, Boer-tot-bord als als Biodiversiteitsstrategie dreigt namelijk het publieke draagvlak te verliezen. En daarmee ook de maatschappelijke bereidheid om jaarlijks ruim 250 miljoen euro subsidies in een landbouwsysteem te investeren dat noch boer noch boerennatuur overeind kan houden. Dat kan en mag niet de bedoeling zijn.
Freek Verdonckt is landbouwexpert bij Natuurpunt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier