‘Laat zien dat er wel degelijk een band bestaat tussen Vlaanderen en zijn hoofdstad’

‘Als Vlaanderen ervoor kiest om Brussel niet los te laten, moet er meer gedaan worden dan enkel geld in ‘Vlaamse aanwezigheid in Brussel’ te pompen’, schrijven Tom Garcia en Edi Clijsters van Vlinks na de onthullingen over de Brusselse politiek van de afgelopen weken.

Ja, het was een hallucinant verhaal, die Samusocial-affaire. En neen, verrassend was het niet. ‘Palermo aan de Zenne’ klinkt misschien wat overdreven; maar de hoofdstad van dit koninkrijk heeft toch niet bepaald een reputatie van integriteit, noch van goed bestuur.

De schaamteloze graaicultuur die de burger in de voorbije maanden te zien kreeg, is overigens hoegenaamd geen typisch Brussels fenomeen. Ook in Antwerpen, Gent, Charleroi en Luik bleken sommige bewindslieden aan het ‘dienen van het algemeen belang’ wel een heel particuliere interpretatie te geven.

Er mag en moet ook op gewezen worden dat de zelfbedieningspraktijken evenmin het monopolie zijn van één bepaalde politieke familie. Zelfs al schoot mij onwillekeurig de legendarische uitspraak te binnen van de linkse burgemeester van Venetië, ettelijke jaren geleden: “Lid worden van de socialistische partij? Neen, dank u. Ik ben al rijk van huis uit”. Veel vernietigender kan je nauwelijks zijn, en tegenover de Italiaanse socialisten van die tijd was de bijtende commentaar meer dan gerechtvaardigd.

De letters PS worden hier wel eens gelezen als ‘Parti des Scandales’. Nu en dan horen we waarschuwingen dat zulke praktijken volstrekt ontoelaatbaar zijn, maar dat de kritiek daarop geen extra brandstof mag leveren aan de anti-politiek. Waarmee de aandacht echter wordt afgeleid van het trieste feit dat het toch op de eerste plaats de hebzucht van onwaardige gezagsdragers is die de afkeer van de politiek verder aanwakkert.

In Brussel was het daarenboven opvallend – maar eigenlijk niet verrassend – dat Franstalige politici en commentatoren van allerlei pluimage over elkaar heen buitelden in hun haast om te beklemtonen dat deze affaire niets maar dan ook niets te maken heeft met de versnippering van de stad over negentien verschillende baronieën. Wat volgens ons wel zo is. De Franstalige Brusselse partijen zijn van oordeel dat de Vlaamse partijen te sterk staan op gewestelijk vlak, en zien daarom liever alles overgeheveld naar de gemeenten waar zij al-dominant zijn. Maar ook daar zijn ze gebonden aan wetten (zoals taalwetten (die eigenlijk niet nageleefd worden), bescherming van ambtenarenstatuten,…).

Daarom richten ze ‘gemeentelijke’ vzw’s op waar men in pure wildewestenstijl kan zaken doen zonder zich iets te moeten aantrekken van taalwetten en sociale wetten. Terwijl dus in Vlaanderen het Gewest decretaal bepaalt aan welke voorwaarden zo’n gemeentelijke vzw moet voldoen, hebben de Brusselse gemeenten vrij spel en kunnen hun vzw’s dienen om de sociale bescherming van ambtenaren te omzeilen, de taalkaders te negeren en politici riant te vergoeden.

Een miljoen inwoners van Brussel zijn dag-in, dag-uit het slachtoffer van dit ‘malgoverno’, en zes miljoen Vlamingen draaien er financieel voor op. En blijven dat doen, tegen beter weten in. Hoogst merkwaardig is dat. De houding van de Vlamingen tegenover Brussel is bijzonder tweeslachtig ofte ambigu. Enerzijds kan je, met diplomatiek taalgebruik, zeggen dat “de Vlaming niet echt van Brussel houdt”. Anderzijds koestert men nog steeds de obsessie dat “Vlaanderen Brussel niet mag loslaten”. De deelstaat Vlaanderen heeft Brussel zelfs tot zijn hoofdstad uitgeroepen.

Het zou onvergeeflijk zijn Brussel gewoon op te geven zoals sommige gemakzuchtige radicalen wel eens opperen. Maar als Vlaanderen ervoor kiest om Brussel niet los te laten, moet er ook meer gedaan worden dan enkel geld in ‘Vlaamse aanwezigheid in Brussel’ te pompen. Dat geld moet ook zinvol en efficiënt aangewend worden. Dat dat zeker mogelijk is, wordt bewezen door het succes van het Nederlandstalig onderwijsnet dat vanwege zijn kwaliteit en openheid ook vele anderstaligen aantrekt. Tegelijk dreigt het nu slachtoffer te worden van zijn succes: in het basisonderwijs blijkt slechts iets meer dan een derde van de kinderen thuis met tenminste één van de ouders Nederlands te spreken, iets minder dan een derde spreekt thuis Frans, en het resterende derde een andere taal. Cynische waarnemers durven daaruit af te leiden dat in Brussel het ene racisme het andere verdringt: Franstaligen sturen hun kinderen ‘nog liever’ naar een Vlaamse school dan naar een Franstalige waar teveel niet-blanken rondlopen.

Met die cijfers voor ogen hoef je echt geen pedagogisch of wiskundig genie te zijn om te beseffen dat hier kwalitatief en kwantitatief extra omkadering onontbeerlijk is.

Want hier ligt tegelijk een enorme uitdaging (het Nederlandstalig onderwijsnet op voldoende kwalitatief niveau handhaven) en een enorme kans (jaar na jaar duizenden nieuwe Nederlandstaligen onderwijzen). Het zou toch – los van alle denkbaar en ondenkbaar ‘communautair’ gekissebis – onvergeeflijk zijn die nooit geziene kans te verknoeien?

In plaats van nu in allerlei interviews en parlementaire tussenkomsten een verontwaardigd showtje op te voeren, zou het beter zijn mochten onze Vlaamse politici nu voluit inzetten op het versterken van ‘Vlaamse aanwezigheid’ in Brussel (de eigen hoofdstad, nota bene). Organiseer en steun (meer) Vlaamse initiatieven. Durf te investeren in cultuur, in sport, in evenementen die het gastvrije en inclusieve karakter van Vlaanderen in de verf zetten en werk samen met Vlaamse culturele en sportieve organisaties. Versterk dat onderwijs met meer opleidingen en werk samen met Vlaamse ondernemers en bedrijven. Toon dat er wel degelijk een band bestaat tussen Vlaanderen en zijn hoofdstad en laat zien dat het wel degelijk mogelijk is om de mensen en de gemeenschap vooruit te helpen zonder daarbij de eigen zakken vol te stouwen.

Dat lijkt ons veel doeltreffender dan miljarden cadeau doen aan Brusselse baronnen die daar onverantwoord mee omspringen.

Edi Clijsters en Tom Garcia zijn kernlid van Vlinks