Danser, choreograaf, regisseur en auteur Bill T. Jones (°1952) is de associate artist van het podiumkunstenfestival Holland Festival. Hij stelde ook het online alternatief ‘Holland Festival 2.0.-2.0.’ samen.
Vooreerst: ook in uw thuisstad New York leidde George Floyds dood tot protesten. Mensen dragen borden waarop ‘racism is the real pandemic’ staat. Bent u het daarmee eens?
Bill T. Jones: (geïrriteerd) Dit vraagt haast elke witte journalist me. Ik wil niet onbeleefd zijn, maar word eens wakker, zeg! Floyd is niet de eerste zwarte die zo’n dood sterft. Hij is het zoveelste slachtoffer van ongeveer duizend jaar witte suprematie. (zingt zacht) ‘We shall overcome…’ Martin Luther King citeerde dit lied tijdens zijn laatste speech op 31 maart 1968. We zeggen en zingen dit al zó lang.
U vermeldt het ook tijdens 21, uw bloedmooie solo uit 1983 .
Jones: Dat is een van mijn belangrijkste stukken. In 21 belichaam ik eenentwintig personen, periodes en kunstwerken die mij tekenen – van choreogafe Trisha Brown via mijn moeder tot de renaissance. Ik doe dat al pratend en dansend op livemuziek.
Waarom programmeerde u de solo niet op het Holland Festival?
Jones: (lacht) Omdat ik Deep Blue Sea wilde tonen! Dat is nieuw en ontstond uit mijn verlangen om Martin Luther Kings I Have a Dream-speech te brengen. Als zeventienjarige geloofde ik echt dat we gauw in een wereld zouden leven waarin huidskleur geen rol speelt. Mijn stuk bestaat uit drie delen. Het eerste deel is vreemd, maar kunst moet soms vreemd zijn. I Violence heet het. Ik wandel over de scène terwijl ik Kings speech achterstevoren zeg. Dan citeer ik uit Herman Melvilles boek Moby Dick. Ken je het personage Pip? Dat is de zwarte jongen op de boot. Die jongen is in het boek even onzichtbaar als de zwarte mens in de samenleving. Het tweede deel heet The Raft. Daarin krijg ik het gezelschap van de dansers van mijn gezelschap Bill T. Jones/Arnie Zane Company. In het derde deel komen er nog eens honderd mensen bij. Zij vertellen wat ze wéten. ‘Ik weet wat het is om verkracht te worden.’ Of: ‘Ik weet hoe een zwart lijf geviseerd wordt.’ De structuur van het stuk past bij de festivalslogan: ‘ in pursuit to the we‘, op weg naar een ‘wij-gevoel’. We zijn op weg naar een wereld waarin witte mensen niet slaapwandelen maar handelen tegen de witte suprematie.
Hoe oogt de online versie van Deep Blue Sea?
Jones: Die bestaat uit de videoperformance I Know, een gesprek met kunstenaars en activisten over de vraag ‘is er een wij?’ en filmpjes van honderd mensen die dezelfde vraag beantwoorden. In 2021 gaat het stuk in première in Park Avenue Armory, hartje New York. We spelen nadien in Manchester en ik hoop het vaak in Europa te spelen. Misschien in België?
Waar broedt u intussen op?
Jones: Ik maak een opera over de schietpartij die op 17 juni 2015 in een kerk in Charleston plaatsvond. Dat stuk opent het Performing Arts Center op Ground Zero. Marc Bamuthi Joseph componeert de muziek. Van hem is tijdens Holland Festival 2.0-2.0. het muziek- en danstheaterstuk The Just and The Blind te zien. Dat werk behandelt de vraag ‘waarom zitten er zo veel zwarte Amerikanen in de gevangenis?’
Voorts werk ik aan de toekomst van mijn compagnie. Ik richtte ze in 1982 op met mijn geliefde Arnie Zane (in 1988 overleden aan aids, nvdr). Dit was ons kind. Dat kind is volwassen, heeft een huis – het New York Live Arts Center – en ik wil het een solide toekomst geven.
Mag ik iets vragen? Covid-19 veranderde de wereld. Kunstenaars worden gek omdat hun werk – hun léven – geannuleerd wordt. Wat wilt ú opgeven voor een wereld waarin kunstenaars minder kwetsbaar zijn?
