De voorbije week ging het over brandstichting in een toekomstig asielcentrum, snoeien in cultuursubsidies, de eerste foute stappen van een kersverse partijvoorzitter en het aanstellen van een rechter bij het Grondwettelijk Hof. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Brandstichting
‘Brand in toekomstig asielcentrum Bilzen aangestoken: onderzoek naar daders gestart.’
Het Belang van Limburg, 11 november
Op 11 november, Wapenstilstandsdag, werd in Grote Spouwen, een deelgemeente van Bilzen, brand gesticht in een gebouw waar op 15 december een asielcentrum zou opengaan. De brand werd door omstanders op applaus onthaald en met racistische leuzen begeleid, zo blijkt uit videofilmpjes.
‘Als zoiets gebeurt, kun je niet aan de zijlijn blijven staan. Geweld gebruiken om je eigen mening op te dringen is politieke terreur. Het is totaal onaanvaardbaar’, zei Bart Somers (Open VLD), Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen.
‘Angst voor de medemens zaaien, zorgt voor brand. Nog even en het gebeurt als er al mensen wonen. Dit nooit meer’, zo verwoordde Tijd-journalist Rik Van Puymbroeck de mening van velen, en ook van heel wat Spouwenaren, zoals bleek uit een reportage in Het Belang van Limburg.
Jammer en onbegrijpelijk dat bijvoorbeeld de voorzitter van de N-VA, nog steeds de grootste partij in Vlaanderen, en de Vlaamse minister-president zich (nog) niet niet luid en duidelijk uitspraken tegen dit onaanvaardbare politieke geweld.
2. Het mes erin
‘Vlaamse regering zet zwaar het mes in subsidies cultuursector.’
Het Laatste Nieuws, 9 november
Er stak een storm van protest op toen de concrete besparingsmaatregelen voor de cultuursector bekend werden die minister-president Jan Jambon (N-VA), ook bevoegd voor cultuur, wou doorvoeren. Op de werkingssubsidies van de zeven erkende Vlaamse kunstinstellingen (Vooruit, deSingel, AB, het Kunsthuis (Opera Vlaanderen en Ballet Vlaanderen), Antwerp Symphony Orchestra, Brussels Philharmonic en Concertgebouw Brugge) wordt 3 procent bespaard . Op de werkingssubsidies van cultuurinstellingen zoals KVS in Brussel en Toneelhuis in Antwerpen is dat 6 procent. De projectsubsidies zakken van 8,47 miljoen euro dit jaar naar 3,39 miljoen euro volgend jaar, een daling van ongeveer 60 procent.
Er kan veel worden gezegd over deze voorgenomen maatregelen, maar het protest van de kunstenaars en mensen uit de cultuursector was nogal sloganesk en nam vaak een loopje met de feiten. Zoals ook CD&V-jongerenvoorzitter Sammy Mahdi opmerkte: ‘Had ik de middelen voor cultuur op identiek dezelfde manier als Jambon verdeeld? Wellicht niet. Maar wie kritiek wenst te leveren, doet dat het best op basis van onderstaande feiten’, waarmee hij verwees naar een artikel in De Standaard met als kop: ‘Maakt die besparing zoveel uit?’ Erg moedig van Mahdi, die ook kandidaat-voorzitter is voor CD&V.
Het protest van de kunstenaars en mensen uit de cultuursector was nogal sloganesk en nam vaak een loopje met de feiten.
Wat staat er in het stuk van De Standaard waar Mahdi naar verwijst? Onder andere een grafiek met de evolutie van het cultuurbudget, zoals berekend door Bart Caron (Groen). Daaruit blijkt dat het cultuurbudget in 2016, onder minister Sven Gatz (Open VLD), 474 miljoen euro bedroeg. Dit jaar is dat 518 miljoen en volgend jaar daalt dat tot 508 miljoen. Daardoor zakt het aandeel van cultuur op de volledige Vlaamse begroting van 1,12 naar 1,11 procent.
Jambon bouwt niet alleen de subsidies af, maar investeert volgend jaar 15 miljoen in culturele infrastructuur, onder andere in het KMSKA, Kaaitheater, Stuk, het Muhka, de Gentse Opera en de Bourla. Daarnaast wordt er ook geïnvesteerd in onroerend erfgoed (2 miljoen), de World Choir Games, het Filmfonds, Literatuur Vlaanderen en Opera Ballet Vlaanderen. Ook drie Limburgse musea – Bokrijk, Z33 en Alden Biesen – krijgen extra geld.
3. Voorbij de slogans
‘Strijdvaardige kunstenaars protesteren en roepen op tot solidariteit.’
Apache, 13 november
Misschien zijn er goede argumenten om de geplande besparingen in de cultuursector ter discussie te stellen, diegene die door de kunstenaars en de cultuursector werden aangehaald bleven echter vaak steken in slogans en waren niet echt overtuigend.
Econoom Toon Vanheukelom (KU Leuven) maakte er op zijn Facebookpagina een lang stuk over. Een samenvatting. Heel vaak wordt ermee geschermd dat de subsidies aan de culturele sector breed worden gedragen. Maar wat als er dan een politieke coalitie ontstaat die wil besparen op die subsidies, zo vraagt hij zich af.
Sommigen voeren aan dat het om een relatief kleine uitgavenpost gaat, of dat andere sectoren ook subsidies krijgen. Vanheukelom noemt dat ‘een zwaktebod’: het ontslaat de cultuursector er niet van om zich te verantwoorden. Want het gaat om belastinggeld en dat zou ook besteed kunnen worden aan klimaat, armoedebestrijding, openbaar vervoer, verhoging van de koopkracht enzoverder. Of, zegt Vanheukelom, aan ‘een andere aanwending binnen de sector, zoals meer middelen voor bijvoorbeeld cultuureducatie’.
Het gaat om belastinggeld en dat zou ook besteed kunnen worden aan klimaat, armoedebestrijding enzoverder.
Dan is er het argument dat cultuur ook iets oplevert. Dat is natuurlijk zo, maar Vanheukelom citeert hier met instemming econoom Andreas Tirez die ooit in een blog schreef dat het ‘niet aangetoond is dat ook de niet-gebruiker baten heeft als iemand deelneemt aan cultuur’. Want het zal wel dat cultuur en cultuurvoorstellingen iets opleveren (‘positieve returns’) voor hen die gaan kijken of participeren. Maar wat heeft diegene die niet deelneemt daaraan? Heeft jouw buurman baat bij het feit dat jij naar een voorstelling gaat? En toch betaalt hij mee voor jouw ticket. Daarom vindt Tirez dat ‘veel cultuursubsidies niet te verantwoorden zijn’.
Er werd ook gewezen op het economisch belang van de cultuursector. Bijvoorbeeld omdat er veel mensen in werken. Vanheukelom: ‘Maar dat is verder geen argument om juist deze sector te subsidiëren. Er kunnen met dat geld ook nieuwe aanwervingen gedaan worden in bijvoorbeeld de zorgsector.’
Er kunnen met dat geld ook nieuwe aanwervingen gedaan worden in bijvoorbeeld de zorgsector.
Ander economisch belang dat werd aangehaald is dat er bijvoorbeeld extra toeristen afkomen op het cultuuraanbod of dat er na een voorstelling weleens een kop koffie wordt gedronken. Vanheukelom: ‘Maar na een boswandeling wordt ook weleens iets gedronken.’ Kortom, als dat argument van het economische belang van de cultuursector wordt gebruikt, moet je ook oog hebben voor en afwegen waar de subsidies het meest voordeel opleveren.
Dit zijn belangrijke opwerpingen, waar de cultuursector in zijn verzet tegen de besparingen een degelijk antwoord op zal moeten formuleren.
Daarnaast kwam er het voorstel van minister-president Jambon: ‘Ik wil een uitnodiging richten aan de cultuursector zelf. Wanneer men binnen de cultuursector overeenkomt, en een betere opdeling kan vinden binnen de budgetdoelstelling die we voor ogen hebben, waar er consensus over is, ben ik bereid om in debat te gaan, en een alternatief budget te bekijken.’ Ook voor zo’n alternatief budget kan de cultuursector maar beter eerst zijn huiswerk maken.
4. Wonderbaarlijk
‘Vlaanderen neemt 3 miljard euro subsidies onder de loep.’
De Tijd, 12 november
Het gaat de Vlaamse regering blijkbaar niet alleen om de subsidies voor de cultuursector. Vlaams minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA) is van plan om de 3 miljard euro subsidies die Vlaanderen elk jaar uitdeelt in kaart brengen. ‘Ik wil duidelijkheid scheppen over waar we precies geld aan uitgeven. Nu hebben we geen helder overzicht’, zei hij in een gesprek met zakenkrant De Tijd. Het gaat om steun aan de socioculturele sector, welzijn, bedrijven, en onderzoek en ontwikkeling.
Geert Noels (Econopolis) tweette al: ‘Als de economische subsidies even streng gescreend zouden worden als de culturele, zouden ze vandaag lager zijn. Subsidies voor ondernemingen kunnen stimuleren, maar ook verdoven en scheeftrekken. Laat ons er zuinig mee omspringen.’
‘Als de economische subsidies even streng gescreend zouden worden als de culturele, zouden ze vandaag lager zijn.’
De hele subsidiewinkel mag zeker ook op Belgische niveau eens tegen het licht worden gehouden. Zoals al eerder in Knack werd uitgelegd worden er in ons land voor meer dan veertien miljard euro subsidies uitgekeerd aan ondernemingen, terwijl de overheid ongeveer evenveel ophaalt uit belastingen op ondernemingswinsten. De opbrengst van de belastingen op bedrijfswinsten vloeit dus bijna volledig terug naar bedrijven in de vorm van subsidies. Wonderbaarlijk landje toch.
5. Geloofwaardigheid
‘Is dit ernstig? De “geloofwaardigheid” van de socialisten is al beperkt en nu gaat men er nog een schepje bovenop doen of wat? Djeezes.’
Pensioenspook, tweet van 14 november
In de marge van de storm over het schrappen van werkingssubsidies in de culturele sector, loste Conner Rousseau, nog maar pas verkozen tot SP.A-voorzitter, deze tweet: ’60 procent besparen op cultuur maar extra subsidies voor elite zoals Huts. Kan de N-VA #vriendjespolitiek toevoegen aan die Vlaamse canon? Jammer van CD&V en Open VLD, van hen had ik deze kaalslag niet verwacht.’
‘Wordt het de nieuwe stijl van de voorzitter om halve waarheden en leugens te verspreiden?
Knack-collega Peter Casteels reageerde hierop: ‘Wordt het de nieuwe stijl van de voorzitter om halve waarheden en leugens te verspreiden? In dat geval: slim gezien!’ De tweet vol fouten van Rousseau droeg niet bij tot een betere argumentatie van de cultuursector in zijn verzet tegen de besparingen. En deed geen deugd voor de geloofwaardigheid van de nieuwe voorzitter.
Op een andere manier kwam de geloofwaardigheid van Rousseau afgelopen week nog eens in het gedrang. Op 14 december wordt Rousseau officieel tot SP.A-voorzitter benoemd. Ook daarna blijft hij wellicht Vlaams Parlementslid. Dat heeft de Vlaamse SP.A-fractie hem gevraagd, omdat hij amper enkele maanden in het parlement zit en nog ervaring moet opdoen, zo luidt de motivatie. Waarmee meteen wordt toegegeven dat de SP.A in haar overlevingsstrijd gegidst zal worden door een broekie, maar dat terzijde.
Dat Rousseau voorzitter en parlementslid zou blijven is opmerkelijk, want in 2016 besliste een partijcongres met 98 procent van de stemmen dat het cumuleren van politieke mandaten voortaan niet meer mocht: ‘1 persoon, 1 mandaat. Zo eenvoudig is het. Om politiek opnieuw geloofwaardiger te maken’, zo heet het.
Waarmee meteen wordt toegegeven dat de SP.A in haar overlevingsstrijd gegidst zal worden door een broekie, maar dat terzijde.
Daartegen ontstond heel wat verzet, onder meer van de Vilvoordse burgemeester Hans Bonte en van de Lommelse burgemeester Peter Vanvelthoven, die graag ook opnieuw in de Kamer waren gaan zitten. En nu zou de nieuwe voorzitter een uitzondering krijgen op die fel gecontesteerde decumulregel. UGent-politoloog Carl Devos noemde het alvast ‘geen goede zaak voor de geloofwaardigheid’.
De anonieme twitteraar Pensioenspook, die zichzelf graag omschrijft als ‘een échte socialist’, stuurde over de cumuluitzondering voor Rousseau meerdere verontwaardigde berichten de wereld in. Daarbij legde hij de vinger op de wonde: ‘Een van de grootste “perceptieproblemen” van de sossen is dat we niet leven volgens onze idealen en dat de regels die we anderen opleggen niet op ons van toepassing zijn en nu zou men DIT doen. Tja. Dan speel je er echt wel mee.’ Inderdaad.
6. Cadeaujob
‘Ik ben dankbaar en vereerd dat de Kamer mijn kandidatuur goedgekeurde. Voor de jurist in mij, die graag wikt en weegt, is dit een geweldige uitdaging.’
Yasmin Kherbache, Het Laatste Nieuws, 14 november
Ondertussen stapte SP.A-boegbeeld Yasmine Kherbache uit de politiek. Ze werd ook vaak genoemd als mogelijke partijvoorzitter in opvolging van John Crombez. Afgelopen week werd Kherbache benoemd tot rechter bij het Grondwettelijk Hof, een benoeming die werd goedgekeurd door twee derde van het parlement. Ze vervangt er ex-minister en partijgenoot Erik Derycke.
Precies één jaar geleden stond in Knack een overzicht van de meest begerenswaardige cadeaujobs voor (overtollige) politici, en hoeveel ze opleveren. In het Grondwettelijk Hof, dat onder meer toeziet op de naleving van de grondrechten, zetelen naast Kherbache ook ex-parlementslid Trees Merckx (CD&V) en ex-minister Fientje Moerman (Open VLD). Ze ontvangen 8600 euro bruto per maand.
Kherbache was adjunct-kabinetschef bij Frank Vandenbroucke, kabinetschef bij Ingrid Lieten en Elio Di Rupo, Antwerps gemeenteraadslid en parlementslid. Ze werd alom gewaardeerd en geprezen om haar kennis en inzet. Een verlies dus voor de politiek. Iets wat we ons zeker in deze tijden niet echt kunnen permitteren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
