Kroniek van de week: gehakketak binnen de liberale familie

Alexander De Croo (Open VLD) © belga
Ewald Pironet

Het ging deze week onder andere over de herinvoering van het brugpensioen, het geld voor de ontmanteling van de kerncentrales en vooral over het publieke geruzie tussen de Open VLD en de MR. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.

1. Dweil

‘Deze ochtend heb ik in de Kern als vertegenwoordiger van de MR duidelijk ons verzet kenbaar gemaakt tegen het besluit dat staatssecretaris Sarah Schlitz (Ecolo), zonder overleg, heeft genomen om Ihsane Haouach tot nieuwe regeringscommissaris te benoemen.’

Minister David Clarnival (MR) op Twitter, 3 juni

Het was voorspeld: naarmate de dreiging van corona afneemt, zal de spanning binnen de regering-De Croo toenemen. Er was al de frictie tussen de liberalen en de socialisten over de loononderhandelingen, nu is er zelfs onder liberalen onenigheid. Het belooft niet veel goeds voor de toekomst.

De aanleiding voor de recentste drukte is de benoeming van Ihsane Haouach tot regeringscommissaris bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM). Haouach is een Belgisch-Marokaanse die een hoofddoek draagt, en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez noemde haar benoeming door staatssecretaris voor Gelijke Kansen Sarah Schlitz (Ecolo) ‘onaanvaardbaar’. Bouchez vindt dat die benoeming indruist tegen het principe van de neutraliteit van de staat, omdat Haouach een hoofddoek draagt.

Volgens premier Alexander De Croo is er geen probleem en ging de voltallige regering akkoord met de benoeming, zo verklaarde hij in de Kamer: ‘We hebben dit punt vandaag in het kernkabinet besproken en de aanduiding van deze regeringscommissaris wordt door geen enkele partij binnen de regering ter discussie gesteld.’

Een van de twee liberalen nam een loopje met de waarheid. En het lijkt erop dat het niet de minister was.

Het duurde niet lang of minister David Clarinval (MR) liet prompt via Twitter weten dat hij zich in het kernkabinet wel degelijk tegen die benoeming had verzet. Een van de twee liberalen nam dus een loopje met de waarheid. En het lijkt erop dat het niet de minister was. Bovendien is het zelden gezien dat een minister zijn premier publiekelijk terechtwijst. Het is de eerste openlijke clash tussen de twee liberale regeringspartijen.

Eerder waren er al hoogoplopende spanningen tussen de liberalen en socialisten over het te voeren herstelbeleid. Ook nu, in dit hoofddoekendossier, profileerde de PS zich tegenover de MR. PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne verklaarde over de tweet van Clarinval: ‘De vertoning van gisteravond wijst op een ernstig gebrek aan respect voor de eerste minister. Je bestuurt een land niet via uitspraken op sociale media. De prioriteiten liggen daar niet.’

David Clarinval (MR)
David Clarinval (MR)© BELGA

Bovenop de spanningen tussen liberalen en socialisten komen nu dus die tussen de liberalen onderling. Er was eerder al wat wrevel bij de Open VLD over allerlei uitspraken van Bouchez, maar die werden tot nu toe off the record als ‘fratsen’ bestempeld. Wat nu gebeurde is van een andere orde: een publieke botsing tussen een liberale minister en de premier van liberale snit. En ze verweten elkaar te liegen. Veel erger kan niet.

Ze verweten elkaar te liegen. Veel erger kan niet.

Dit alles terwijl alle regeringspartijen rekenen op goed bestuur van de regering-De Croo, om straks een goede stembusuitslag te halen. Of dat zal lukken met een regering die hier en daar al een tweede kibbelkabinet wordt genoemd is zeer de vraag.

Bouchez geeft trouwens niet op en heeft al laten weten dat hij de neutraliteit van de staat wil verzekeren. Hij tweette: ‘De MR gaat niet akkoord met deze benoeming (van Haouach) en heeft een wetsvoorstel ingediend om dat te veranderen. En het zijn zulke beslissingen die de fundamentele principes aantasten en die in de kaart van de populisten spelen. Zie dat onder ogen.’

Zo profileert Bouchez zich niet alleen op rechts in Wallonië, maar speelt hij ook nog eens de PS uit elkaar: die partij is intern, Waals-Brussels, zeer verdeeld over de hoofddoek. In Vlaanderen is het vooral Vlaams Belang dat met de discussie winst boekt, een vervelend neveneffect voor de andere Vlaams partijen

Vooral Vlaams Belang boekt in Vlaanderen winst bij een discussie over hoofddoeken.

Het vervelendst is dit alles voor premier De Croo en zijn partij. In augustus 2019 zei Alexander De Croo over een mogelijk premierschap voor iemand van de Vlaamse liberalen het volgende: ‘De Open VLD heeft het niet goed gedaan bij de verkiezingen. Wij zijn de op zes na grootste partij in het parlement. Je moet de democratie respecteren. Als eerste minister zonder slagkracht ben je de dweil van je regering.’ Eerder was De Croo al de dweil van de PS, zoals toen in een ‘Kroniek’ werd beschreven. Nu is hij dat ook van de MR. Nog erger dan dat de regering zou worden versleten voor een kibbelkabinet is dat de premier zou opgezadeld worden met het imago van een dweil.

2. Brugpensioen

‘Er bestaan geen goede redenen om brugpensioen weer te promoten. Het is een achterhaald, duur en contraproductief systeem dat de sociale zekerheid en de arbeidsmarkt ontwricht, en bovendien is het pure discriminatie van de ouderen.’

Guy Tegenbos, columnist De Standaard, 3 juni

De vakbonden ACV en ABVV willen dat het brugpensioen opnieuw wordt ingevoerd, en wel vanaf 58 jaar. Iedereen spreekt trouwens nog altijd van ‘brugpensioen’, ook al heet het al jaren ‘stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag’ (SWT). Allicht komt dat omdat brugpensioen meer uitdrukt waarvoor dit stelsel wordt gebruikt: oudere werknemers worden vroeger met pensioen gestuurd.

Bij het uitbreken van de oliecrisis, begin jaren 1970, leek het brugpensioen een slimme oplossing voor een moeilijk probleem: plots kwamen veel jongeren en vrouwen op de arbeidsmarkt en zij vonden tijdens die zware crisis geen werk. Dus stuurde men de oudere werknemers vervroegd met pensioen, zodat zij plaats zouden maken voor die jonge, frisse werkkrachten.

We zitten nu in een heel andere situatie: er is eerder krapte op de arbeidsmarkt.

Ondertussen zijn we vijftig jaar verder en zitten we in een heel andere situatie: er is eerder krapte op de arbeidsmarkt. We weten ondertussen dat het brugpensioen ‘een achterhaald, duur en contraproductief systeem’ is, zoals Guy Tegenbos in De Standaard schreef. Het brugpensioen was in ons land stilletjesaan op zijn laatste benen aan het lopen, maar nu willen de vakbonden het opnieuw invoeren en koppelen dat aan het fragiele loonakkoord dat de regering-De Croo uitwerkte. Dat leidde trouwens tot een potje armworstelen tussen de liberale en socialistische regeringspartijen.

Het hele dossier lag al moeilijk, en de vakbonden zetten nu extra druk op het sociaal overleg over een reeks aan dat loonakkoord gekoppelde dossiers, zoals hogere minimumlonen, de eindeloopbaanregeling, goedkopere en soepelere overuren en de gelijktrekking van het aanvullend pensioen van arbeiders en bedienden. En PS-voorzitter Paul Magnette heeft altijd al gezegd dat als er geen akkoord is over het optrekken van de minimumlonen, er ook geen loonakkoord is. Als dat akkoord uitblijft, zal dat de spanningen tussen de liberalen en socialisten verder voeden.

3. Kernenergie

‘Electrabel versluist ondanks verlies 700 miljoen naar Parijs’

De Tijd, 4 juni.

Energieproducent Electrabel keurde eind vorig jaar de uitkering goed van een dividend van 693 miljoen euro dat naar het Franse Engie zal vloeien, de moeder van Electrabel. Dat werd nu pas bekend via de zakenkrant De Tijd. De geldstroom is opmerkelijk omdat Electrabel volgens zijn jaarrekening een ‘monsterverlies’ van 2 miljard boekte. Het illustreert wat de gevolgen zijn als belangrijke bedrijven in buitenlandse handen terechtkomen: het geld wordt naar dat buitenland versast en daar wordt beslist wat er verder mee gebeurt.

In dit concrete geval is er nog iets extra verontrustends aan de hand. Over een jaar moet in ons land de kernuitstap beginnen. Aan de ontmanteling van de reactoren en het bergen van het nucleaire afval hangt een serieus prijskaartje. De kosten worden geschat op 18 miljard. Sommigen hebben het over 19,5 miljard. Anderen wijzen erop dat de Zwitsers voor de ontmanteling van hun vijf kerncentrales, twee minder dan de Belgen, op 30 miljard euro rekenen.

Om die nucleaire ontmanteling te financieren heeft Electrabel een ‘nucleaire spaarpot’ aangelegd, Synatom. Daar zou ruim 14 miljard euro in zitten die wordt belegd, en de belangrijkste belegging is… Electrabel. Het geld van Synatom wordt door Electrabel gebruikt om te investeren en te groeien. De vraag is natuurlijk of het wel verstandig is om een groot deel van een spaarpot te beleggen in één bedrijf.

De onzekerheid over de spaarpot om de kernuitstap te financieren neemt toe.

Electrabel moet de miljarden die het kreeg van Synatom ooit terugbetalen en een eventueel tekort zelf ophoesten. Daarom moet Electrabel zelf voldoende financieel slagkrachtig zijn. Het draineren van bijna 700 miljoen euro naar het Franse Engie is ook in dat licht onrustwekkend. In 2017 haalde Engie al eens 1,7 miljard via een dividend uit Electrabel.

De onzekerheid over de spaarpot om de kernuitstap te financieren neemt toe. De vorige regeringen hebben er niets aan gedaan om die onzekerheid weg te nemen, en de regering De Croo lijkt het evenmin van plan. Ze loopt achter de feiten aan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content