Het Europees Parlement heeft dinsdag met een kamerbrede meerderheid het licht op groen gezet voor nieuwe regels die meer bescherming moeten bieden aan mensen die in een professionele context informatie over illegale of gevaarlijke activiteiten onthullen.
Om de veiligheid van deze zogenaamde klokkenluiders te waarborgen, moeten zowel bedrijven als publieke overheden veilige kanalen voorzien waar deze mensen terechtkunnen met informatie over schendingen van Europese wetgeving. Er is ook bescherming voorzien tegen intimidatie, schorsing en andere mogelijke represailles. De klokkenluiders moeten ook kunnen rekenen op steun, onder meer juridische bijstand.
Een aantal recente schandalen, zoals Lux Leaks, Panama Papers en Cambridge Analytica, heeft het belang van de onthullingen door klokkenluiders onderstreept. ‘Dit akkoord is een echte vooruitgang, maar de bescherming blijft onvoldoende: de klokkenluiders kunnen slechts onder bepaalde voorwaarden rechtstreeks met hun informatie naar de media stappen’, maakt Reporters zonder Grenzen de balans op. Volgens het compromis tussen de lidstaten en het Europees Parlement wordt de klokkenluider die naar de media stapt slechts beschermd indien hij of zij geen gepaste reactie heeft ontvangen op zijn interne meldingen, of indien hij of zij meent dat er een risico op represailles of een imminent gevaar voor het openbare belang bestaat.
De Europese groenen hadden in de nasleep van Lux Leaks en de vervolging van klokkenluider Antoine Deltour hard geijverd voor een betere bescherming. ‘Dankzij deze wet is een nieuwe vervolging van iemand als Deltour die de Europese Unie een grote dienst heeft bewezen, niet langer mogelijk. Het algemeen belang boven commerciële belangen: hiermee beweegt de EU de goede kant op’, meent Bart Staes. De regels zijn van toepassing op domeinen die tot de Europese bevoegdheden behoren, zoals de strijd tegen witwaspraktijk en fiscale fraude, gegevensbescherming, de veiligheid van voedingsmiddelen en producten en milieubescherming.
Een lidstaat kan ervoor kiezen de reikwijdte nog verder uit te breiden. Momenteel bieden slechts tien lidstaten (Frankrijk, Hongarije, Ierland, Italië, Litouwen, Malta, Nederland, Slovakije, Zweden en het Verenigd Koninkrijk) ‘een complete juridische bescherming’, aldus het Europees Parlement. In andere landen is de bescherming gedeeltelijk, of enkel toepasselijk op bepaalde specifieke sectoren of categorieën van werknemers.
Lees ook: PS-Europarlementsleden willen forfaitaire onkostenvergoeding schrappen
