Het Europees Parlement zal na het zomerreces de handen vol hebben met de behandeling van de nieuwe klimaatvoorstellen van de Europese Commissie. De betaalbaarheid en de sociale gevolgen wordt ongetwijfeld één van de belangrijkste strijdpunten, zo blijkt uit de eerste Belgische reacties.
‘We moeten in elke sector onze klimaatinspanningen fors opschroeven, maar sommige voorstellen roepen op dit moment nog heel wat vraagtekens op. Vooral over de haalbaarheid en het financiële plaatje maak ik me zorgen’, zegt Hilde Vautmans (Open Vld). Volgens haar is het ‘onvermijdelijk’ dat de belasting op CO2-uitstoot van brandstoffen voor het transport en de verwarming van gebouwen zal doorgerekend worden aan consumenten. ‘De Commissie wil dit compenseren met een sociaal klimaatfonds, maar ik betwijfel of dit voldoende zal zijn. Dit is geen onuitputtelijk potje.’
Sara Matthieu (Groen) betwijfelt eveneens of het fonds zal volstaan om de impact voor kwetsbare gezinnen te verzachten. ‘De grote vervuilers moeten hun eerlijk deel bijdragen, wat vandaag nog steeds niet het geval is. Het risico bestaat dat de burger betaalt terwijl de grootste vervuilers buiten spel blijven staan.’ Ze vindt bijvoorbeeld dat de afbouw van gratis uitstootrechten voor grote vervuilers te traag verloopt. Ook mag het verbod op nieuwe benzine- en dieselauto’s er reeds in 2030 in plaats van 2035 komen. Het hele pakket is ‘een goede eerste stap, maar we zijn er nog lang niet’.
Ook Johan Van Overtveldt (N-VA) is ‘sceptisch’ over het nieuwe fonds. ‘We hebben al een fonds voor eerlijke transitie en andere herverdelingsmechanismen zoals het cohesiefonds. Een nieuw fonds dreigt vooral een nieuwe grabbelton te worden’, waarschuwt hij. De voorzitter van de begrotingscommissie in het Europees Parlement wijst ook op de onzekere financiering. Er wordt gerekend op inkomsten uit uitstootrechten voor transport en gebouwen, maar dat systeem is ‘nog lang niet verworven’. Van Overtveldt voelt ook niets voor om de eventuele opbrengsten aan de EU af te staan. ‘De lid- en deelstaten zijn het best geplaatst om sociale correcties door te voeren.’
Kathleen Van Brempt (Vooruit) ziet wel heil in het sociale klimaatfonds. ‘Wie het moeilijk heeft om zijn huis te verwarmen of niet de mogelijkheid heeft om te investeren in een duurzame wagen of een betere verwarmingsketel, zal daarvoor kunnen rekenen op bijkomende ondersteuning vanuit dat fonds.’ Maar een groot deel van de verantwoordelijkheid ligt volgens haar ook bij de lidstaten en regio’s zelf. Zo moet Vlaanderen massaal investeren in de renovatie van woningen en scholen, in het openbaar vervoer en beleidsinstrumenten om de sociale impact van klimaatbeleid op te vangen. ‘In andere lidstaten van de Europese Unie wordt volop getimmerd aan die weg. Ik stel alleen maar vast dat Vlaanderen dat vandaag niet doet en de verantwoordelijkheid daarvoor onterecht afschuift op Europa’, aldus Van Brempt.
Tom Vandenkendelaere (CD&V) focust op de gevolgen voor landbouwers, die ‘als eersten de klimaatverandering in de praktijk voelen’. ‘Mij is het erom te doen dat we in de komende tijd zien hoe we samen mét de landbouwers die ambities kunnen waarmaken, niet tegen hen’, klinkt het. Vandenkendelaere wijst erop dat de sector al inspanningen heeft gedaan om de uitstoot terug te dringen en bijvoorbeeld de uitstoot van methaan bij de veestapel verder kan indijken, maar er dienen zich ook nieuwe mogelijkheden aan. ‘Landbouw is één van de weinige sectoren die CO2 uit de lucht kan halen om vast te leggen in de bodem. Dit moet echter gekoppeld worden aan een duurzaam verdienmodel en nieuwe marktopportuniteiten voor onze landbouwers.’
