‘Klimaatbeleid zal geld kosten, maar zal ook veel geld uitsparen’

‘Alle beleidsvoorstellen die leiden tot een koolstofneutrale economie schetsen een positief groeimodel’, schrijft europarlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A), die stelt dat een doeltreffend klimaatbeleid helemaal niet onbetaalbaar hoeft te zijn.

De afgelopen dagen probeerde de N-VA de klimaat-jongeren en hun vraag om een klimaatwet goedgekeurd te krijgen voortdurend in diskrediet te brengen. De communicatielijn van de klimaatsceptische nationalisten is glashelder: het gaat over de centen. Of het nu Peter De Roover was die op De Afspraak bleef herhalen dat het allemaal te veel geld gaat kosten of Johan Van Overtveldt die een links complot ontwaart om het kapitalisme omver te werpen, of Bart De Wever die tijdens een bijeenkomst van de beroepsorganisatie van de vastgoedsector hamerde op de waanzinnige kosten van klimaatmaatregelen die eigenlijk nauwelijks impact zullen hebben, de boodschap aan hun kiezers is duidelijk: we gaan aan die flauwekul geen geld spenderen.

Nochtans is het vrij eenvoudig om te zien dat het N-VA-betoog nogal dubieus is. Het vertrekt van een doemscenario dat mensen wijs wil maken dat ze welvaart zullen verliezen en slechter af zullen zijn als we klimaatmaatregelen nemen. Het start met deze onwaarheid die de N-VA voorzitter lanceerde: ‘Het valt op dat alle klimaatregelen die media en academici lanceren, uitgaan van een negatief groeimodel.’

Het omgekeerde is echter waar. Alle beleidsvoorstellen die leiden tot een koolstofneutrale economie schetsen een positief groeimodel. Volgens de Europese Commissie in haar ‘langetermijnstrategie voor een klimaatneutrale economie’ zal ‘de economische impact van een diepe transformatie positief zijn, ondanks de aanzienlijke extra investeringen die nodig zijn in alle sectoren van onze economie. De Europese economie zal naar verwachting verdubbelen tegen 2050 in vergelijking tot 1990, zelfs als ze volledig decarboniseert.’ Investeringen die leiden tot klimaat-neutraliteit zullen een gematigde tot positieve impact hebben op het BNP met geschatte voordelen die oplopen tot een extra 2 procent van het BNP tegen 2050.

De Europese Commissie heeft een aantal strategieën uitgetekend voor een ‘duurzame toekomst’. Daaruit blijkt dat hoe hoger de inspanningen zijn om tot een koolstofneutrale economie te komen, hoe lager de kosten zullen zijn. In tegenstelling tot wat N-VA beweert, zijn de investeringskosten om klimaatneutraal te worden lager dan het prijskaartje dat we zullen betalen als we niets doen. Dat zegt ondermeer de OESO, die we niet kunnen verdenken van links activisme over klimaat. De Europese Commissie omschrijft het zo: ‘niets doen zou veruit het duurste scenario zijn en uitmonden in een grootschalig verlies aan BNP…’

Maar ook het gezaghebbende tijdschrift Nature publiceerde in september 2018 een studie die de kosten van niets doen op wereldschaal zien stijgen tot 16.000 miljard dollar. Niets doen, betekent immers dat we de kosten voor de gevolgen van klimaatverandering moeten betalen. Om een voorbeeld te geven: rampen ten gevolge van extreme weersomstandigheden piekten vorig jaar in Europa tot 283 miljard in economische schade. Dergelijke rampen kunnen tegen 2100 twee derde van de Europese bevolking treffen, tegenover ‘slechts’ 5 procent vandaag. Of nog, de kosten van overstromende rivieren in Europa bedraagt vandaag 5 miljard, maar als we niets doen loopt dat op naar 112 miljard per jaar.

Investeren in infrastructuur

We moeten de mensen uiteraard geen blaasjes wijs maken. We zullen stevig moeten investeren in de klimaatuitdaging. Maar laat ons de oefening maken en ons inbeelden dat het klimaatprobleem niet bestond. Ook dan zouden we massaal moeten investeren. Onze belangrijkste infrastructuur dateert van net na WOII. Onze energiecentrales zijn verouderd, onze kerncentrales vallen uit en vertonen barsten, onze bruggen storten net niet in, onze snelwegen lijken op bultige landwegen, ons gebouwenpark is aan renovatie toe… Zelfs zonder klimaatverandering zou de investeringskost gigantisch zijn. Het voordeel van de klimaatproblematiek is dat we de renovatie van ons patrimonium nu écht goed kunnen doen, duurzaam en schoon… In tegenstelling tot de doemdenkers bij N-VA, hebben onze klimaatjongeren een positieve toekomstvisie. Ze weten verdraaid goed dat investeringen in klimaatbeleid ons niet enkel in een betere wereld zullen doen terecht komen, maar ook dat die inspanningen véél goedkoper zijn dan als we het ordewoord van N-VA volgen en niets doen. Het zal bovendien een positief effect hebben op onze economie, die niet alleen schoner en duurzamer zal zijn, maar bovendien meer jobs zal creëren en zelfs kan groeien. Het omgekeerde dus van wat N-VA beweert.

Weten we dan echt niet wat de omslag naar een schone economie zal kosten? Daarover breken economen zich al jarenlang het hoofd. Maar we hebben voor verschillende sectoren al wel een goed beeld. Vandaag besteden we in Europa bijvoorbeeld jaarlijks zo’n 2 procent van het BNP aan investeringen in onze energie-infrastructuur. Om volledig klimaatneutraal te worden, moeten we dat optrekken tot 2,8 procent. Dat betekent jaarlijks een extra investering van 175 tot 290 miljard. Ter vergelijking: jaarlijks worden er door multinationals voor meer dan 800 miljard belastingen ontdoken. Alleen al met een eerlijk belastingsysteem kunnen we die investeringen met de vingers in de neus halen. Zo’n eerlijk belastingsysteem dat multinationals eindelijk correct laat bijdragen werd deze week nog door ons voorgesteld in het Europees parlement. De N-VA stemde tégen samen met CD&V en Open VLD trouwens.

Klimaatbeleid zal geld kosten, maar het zal uiteraard ook veel geld uitsparen. Luchtverontreiniging en de extra kosten ervan voor de gezondheidszorg lopen jaarlijks in Europa op tot 200 miljard. Dat is méér dan de investeringen die nodig zijn voor een energie-infrastructuur die ons klimaatneutraal maakt. Conservatieve partijen hebben het graag over terugverdieneffecten als ze subsidies of belastingvoordelen voor de bedrijfswereld bepleiten. Maar als het over klimaatbeleid gaat verzwijgen ze die terugverdieneffecten. En die zijn groter dan de investeringen.

De N-VA zal beweren dat de partij wel degelijk iets wil doen, namelijk investeren in innovatie. Technologie die vandaag peperduur is, nog lang niet op punt staat of nog niet bestaat, zal ons in de toekomst redden. De N-VA verwees daarvoor deze week naar het moonshot innovatieprogramma van de Vlaamse regering dat 400 miljoen voorziet, gespreid over 20 jaar, om CO2 op te vangen, op te slaan of te gebruiken. Innovatie is cruciaal en dergelijke technologieën zullen we inderdaad nodig hebben, maar een schamele 20 miljoen per jaar investeren om CO2 op te vangen, terwijl diezelfde partij jaarlijks 4 miljard blijft besteden aan de ondersteuning van bedrijfswagens die CO2 de lucht in pompen, is uiteraard te gek voor woorden.

Bovendien lost het zogenaamde opvangen, opslaan en gebruiken van CO2 het klimaatprobleem niet op. Het is als het ware een noodzakelijke noodoplossing voor die uitstoot waarvoor in de toekomst géén alternatief is, de zogenaamde fatale emissies, bijvoorbeeld uit de staalindustrie. Investeren in opvang, opslag en gebruik van CO2 verhindert dus niet dat we al die andere klimaatmaatregelen ook moeten nemen. Wel integendeel. Hetzelfde geldt trouwens voor dat andere alternatief waar N-VA steeds op hamert, de nieuwe generatie kerncentrales. Laten we even het debat niet aangaan of dat wenselijk is of niet, en N-VA even volgen in de redenering.

Het Internationaal Energie Agentschap berekende dat, als we de komende 15 jaar wekelijks een nieuwe kerncentrale zouden openen, dat slechts 9 procent zou bijdragen aan de totstandkoming van klimaatneutrale energieproductie. Zelfs China, de grootste producent van nucleaire energie haalt sinds 2012 méér energie uit wind dan uit kerncentrales. Bovendien staat de technologie voor die nieuwe generatie kerncentrales lang niet op punt en is de kost gigantisch. In theorie zou nucleair inderdaad kunnen bijdragen aan de klimaatinspanningen, maar slechts voor een heel beperkt onderdeel. Het verhindert dus evenmin dat we al die andere inspanningen ook moeten doen. Dat wordt er meestal niet bijverteld.

En tot slot, volgens de Wever zullen klimaatinvesteringen miljarden kosten om eigenlijk nauwelijks iets uit te maken, want ‘China stoot in drie dagen evenveel CO2 uit als België in een jaar. Waanzin’. China heeft 1,38 miljard inwoners, België 11 miljoen. Uiteraard stoot China meer uit. De werkelijkheid is dat China volgens de Wereldbank per persoon 7,5 ton CO2 uitstoot en België per persoon 8,3. Dat zegt volgens mij alles over hoe de N-VA over klimaat wil communiceren.

Rest de vraag waarom N-VA zo gekant is tegen een ambitieus klimaatbeleid dat ons echt in een betere wereld terecht zal doen komen? Waarom polariseert die partij zo heftig op een thema dat van levensbelang is? Ik kan er echt maar één reden voor bedenken en die is louter electoraal, namelijk het oogsten van stemmen van burgers die onzeker zijn over de toekomst en de veranderingen die op ons afkomen. Het is de opdracht van verantwoordelijke politici om die mensen de zekerheid te bieden dat we het probleem wel degelijk kunnen aanpakken. Maar de tijd dringt en het N-VA-discours drukt zwaar op de rem.