Klagen: een flink potje zeuren kan effectief zijn

© iStock

Optimisme is een morele plicht en klagen uit den boze. Met zulke mantra’s proberen we onze moraal op te krikken. Maar soms is een flink potje zeuren veel effectiever.

Trouwe lezers van deze rubriek mogen gerust de wenkbrauwen fronsen. Enkele weken geleden kreeg u hier nog de boodschap dat iedereen een optimist kan worden in drie weken tijd. Aan de hand van eenvoudige tips – mensen bedanken, mediteren, elke dag een kwartiertje bewegen – zou u in korte tijd kunnen transformeren in een vrolijke frans. Misschien zaten we toen nog te veel in de roes van de actie 30 Dagen Zonder Klagen, de zoveelste uitdaging die ons begin dit jaar werd voorgeschoteld. Het begon allemaal veelbelovend, met een rist BV’s – ‘ambassadeurs’, zoals zij in zulke omstandigheden worden genoemd – die hun zeurgedrag een maand lang onder controle wilden houden. Onder hen ook actrice en zangeres Tine Reymer, die in het Eén-programma Van Gils & gasten mocht komen vertellen dat ze ‘veel en graag’ klaagt, ‘over de stomste dingen eerst: “Wanneer begint de zon eens te schijnen?”, “Wie heeft die natte vod in de pompbak laten liggen?”‘ Zij probeert die zeurderige gedachten te verjagen met muziek, en dat zou meteen een van de uitdagingen worden voor de andere deelnemers. Hun aantal viel trouwens wat tegen: uiteindelijk deden 32.000 mensen mee. Ter vergelijking: de actie Tournée Minerale had dit jaar ruim 100.000 deelnemers. De Vlaming laat duidelijk liever zijn pint staan dan dat hij stopt met zeuren. En ook het kwalitatieve resultaat, een stijging van gemiddeld 6 procent op de geluksbarometer, bleek eerder aan de magere kant.

Klagen: een flink potje zeuren kan effectief zijn
© Bart Schoofs

Dat is niet zo gek, zegt professor sociale psychologie Alain Van Hiel (UGent). ‘Klagen is menselijk, en het biedt ons ook heel wat voordelen. De belangrijkste? Het is de ideale manier om een gesprek te beginnen. Als je met een groep mensen op het perron staat en de trein heeft vertraging, is zo’n gedeelde frustratie een perfect aanknopingspunt om contact te leggen.’ Onverbeterlijke optimisten zouden aanbrengen dat er ook positieve onderwerpen te over zijn. Waarom niet palaveren over de winnaar van het Songfestival of de nakende zomer? ‘Van nature zijn mensen meer georiënteerd op het negatieve’, zegt Van Hiel. ‘Slecht nieuws eist meteen onze aandacht op. Dat heeft wellicht evolutionaire oorzaken: onze voorouders moesten meteen vluchten wanneer er bijvoorbeeld brand was of er een roofdier naderde. Bij positief nieuws is er niets aan de hand, waardoor we sneller afgeleid zijn.’

Klagen mag, rumineren niet

Bovendien lucht klagen op, aldus Van Hiel. ‘Dat is een van de basisbeginselen uit de psychotherapie: als je deelt wat er slecht gaat, heeft dat een louterend effect. Ook de reactie van de ander is belangrijk: net als een psychotherapeut mag je als leek niet meteen beginnen met oplossingen aan te reiken, of de boel te relativeren. Het is beter om de klager te erkennen in zijn gevoelens.’ Klagen is dus goed. Meer nog: wie het nooit doet, riskeert een slechte gezondheid. ‘In de volksmond worden zulke mensen ‘binnenvetters’ genoemd, maar er is ook een wetenschappelijke term voor: de type D-persoonlijkheid. Dat is een combinatie van twee persoonlijkheidstrekken. Het zijn mensen die veel negatieve emoties ervaren, zoals piekergedrag en somberheid, en die tegelijk sociaal geremd zijn. Ze durven die negatieve emoties niet goed te delen. Uit onderzoek blijkt dat hun groep meer kans heeft op hart- en vaatziekten. En er is ook een negatief verband met depressie. Dat lijkt logisch, gezien die vele negatieve emoties. Maar de combinatie met sociale remming maakt de kans op depressie, en een moeilijk herstel, nog groter.’

Klagen: een flink potje zeuren kan effectief zijn
© Bart Schoofs

Een actie als 30 Dagen Zonder Klagen zal mensen amper of niet gelukkiger maken, zegt Van Hiel. ‘Klagen is een sociale behoefte, die je beter niet kunt verbieden. Dat zou voor veel mensen betekenen dat kleine dagelijkse gesprekjes zomaar wegvallen. Al is er natuurlijk wel een limiet. We moeten een onderscheid maken tussen klagen en rumineren: je negatieve gevoelens blijven herkauwen en altijd blijven hangen in die negatieve sfeer. Cru gesteld: iemand die een praatje aanknoopt over de regen of een trein die te laat komt, kan een gezellige gesprekspartner worden. Maar iemand die urenlang dezelfde plaat blijft draaien, jaagt potentiële vrienden weg. In dat geval is therapie misschien een betere optie.’

Dus ja, Tine mag gerust af en toe zeuren over wat er in haar pompbak rondslingert. Opkroppen kan ze die natte vod beter niet.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content