Annemarie Gielen

‘Kernwapens zijn een humanitair, juridisch en ethisch probleem voor iedereen’

Annemarie Gielen Algemeen secretaris van Pax Christi Vlaanderen

‘Kernwapens zijn geen ver-van-ons-bed-show’, schrijft Annemarie Gielen van Pax Christi. Zij legt uit waarom het noodzakelijk is dat er een internationaal verbod op kernwapens komt.

Het Vlaams Parlement nam woensdag 22 april 2015 een resolutie aan tegen massavernietigingswapens, die de federale regering oproept zich in te zetten voor een kernwapenvrije wereld en voor de terugtrekking van alle kernwapens uit Vlaanderen.

Dat is goed nieuws, maar het valt af te wachten of de huidige federale regering hier gehoor aan zal geven. Het strategisch legerplan dat momenteel besproken wordt, pleit alvast voor het behoud van de NAVO-doctrine van nucleaire afschrikking. Dat hoeft niet te verwonderen: ons land is al vele jaren één van de slechtste nucleaire ontwapeningsleerlingen van de klas.

België dreigt zo internationaal steeds geïsoleerder te staan.

‘Kernwapens zijn een humanitair, juridisch en ethisch probleem voor iedereen’

De afgelopen jaren is er immers sprake van een groeiende trend waarin op basis van humanitaire bezorgdheden geijverd wordt voor een internationaal verdrag dat kernwapens verbiedt. Zo werd in december 2014 in Wenen de derde internationale conferentie rond de humanitaire impact van kernwapens georganiseerd. Vertegenwoordigers van 158 landen namen hieraan deel. De Oostenrijkse regering lanceerde de ‘Oostenrijkse Belofte’, waarbij landen worden uitgenodigd de juridische lacune in te vullen inzake een verbod en de vernietiging van kernwapens.’

Deze kwesties zullen ook aan bod komen tijdens de vijfjaarlijkse Toetsingsconferentie van het Non-proliferatieverdrag (NPV), die op 27 april in New York van start gaat. Een resolutie die hierover op 23 april in het federaal parlement gestemd werd, rept echter met geen woord over een internationaal verbod of een verbod op de aanwezigheid van kernwapens in België.

Kernwapens zijn nochtans geen ver-van-ons-bed show. Hoewel de periode na 1945 vaak wordt voorgesteld als het bewijs van het succes van “nucleaire afschrikking”, is er meermaals sprake geweest van het bijna-gebruik (bewust of incidenteel) van kernwapens. Het gevaar op een nucleaire ramp met catastrofale humanitaire gevolgen is allesbehalve ondenkbaar.

Valse argumenten tegen een verbod

Hoewel België lippendienst bewijst aan de doelstelling van een kernwapenvrije wereld, worden telkens opnieuw dezelfde argumenten naar voren geschoven tegen een verbod: er is nood aan een stap-voor-stap-benadering, een nieuw verdrag leidt af van bestaande mechanismen, een verdrag is zinloos zonder medewerking van de kernwapenstaten, een verbod is onverenigbaar met NAVO-engagementen, en het weghalen van kernwapens maakt de NAVO onveiliger.

Dat zijn drogredenen. In de huidige zogeheten “stap-voor-stap-benadering” zijn er geen deadlines of repercussies in geval van niet-naleving. Een juridisch verdrag moet daarom de volgende stap zijn, in plaats van de laatste stap. Het is dus juist een sterke stimulans om op korte termijn afdwingbare maatregelen te kunnen nemen om tot een kernwapenvrije wereld te komen.

‘Een nieuw verdrag dat kernwapens verbiedt, verhoogt de druk op de kernwapenstaten om te ontwapenen’

Een nieuw verdrag is daarnaast niet in tegenspraak met bestaande mechanismen, maar versterkt deze juist. Artikel 6 van het NPV stelt dat ‘elke partij van het verdrag zich ertoe verbindt om te goeder trouw te onderhandelen over (…) een verdrag over algemene en volledige ontwapening onder streng en doeltreffend internationaal toezicht.’ Een nieuw verdrag dat kernwapens verbiedt, verhoogt de druk op de kernwapenstaten om te ontwapenen en verhindert zo dat niet-kernwapenstaten gedesillusioneerd raken en dat het hele non-proliferatieregime onder druk komt te staan.

Een nieuw verdrag zal daarnaast de legitimiteit van nucleaire afschrikking als een aanvaardbare beleidsoptie ondermijnen, en verhinderen dat miljarden worden geïnvesteerd in de modernisering van kernwapens.

Het Strategisch Concept van de NAVO uit 2010 is ook geen juridische verbintenis maar een politiek engagement. Het kan aangepast of herroepen worden. De NAVO stond doorheen haar geschiedenis lidstaten overigens allerlei uitzonderingen toe inzake nucleair beleid. Denemarken, Noorwegen en Spanje staan in vredestijd geen kernwapens toe op hun grondgebied, terwijl IJsland en Litouwen de ontplooiing van kernwapens op hun grondgebied principieel verbieden. Griekenland verzocht de VS in 2001 de Amerikaanse kernwapens van zijn grondgebied te verwijderen, wat ook gebeurde, zonder overigens het lidmaatschap van Griekenland bij de NAVO te schrappen. Noorwegen verklaarde in 2011 te streven naar een ‘echt en totaal verbod’ op kernwapens.

‘De NAVO heeft bovendien geen kernwapens nodig om een overweldigende militaire capaciteit te bezitten’

De NAVO heeft bovendien geen kernwapens nodig om een overweldigende militaire capaciteit te bezitten. Alle NAVO-lidstaten samen besteden meer dan tien keer zoveel aan militaire uitgaven dan Rusland. Het beëindigen van de geldverslindende afhankelijkheid van kernwapens staat lidstaten toe middelen te verschuiven naar de conventionele militaire capaciteiten die de NAVO beweert onvoldoende te hebben. Een einde van de nucleaire capaciteit vermindert de veiligheid van de NAVO-lidstaten dus niet, maar doet ze juist toenemen.

Wapens van terreur

Kernwapens zijn een humanitair, juridisch en ethisch probleem voor iedereen. Zowel het bezit als het gebruik ervan is onverantwoord en ondermijnt de internationale vrede en stabiliteit.

De federale regering moet daarom onmiddellijk de ‘Oostenrijkse Belofte’ ondertekenen en haar steun uitspreken aan de start van een diplomatiek proces dat moet leiden tot een verbod op kernwapens. Ze moet de Amerikaanse regering dringend bilateraal verzoeken de B61-kernbommen weg te halen uit Kleine Brogel, of tenminste een publiek standpunt innemen waarom ze deze wapens op Belgisch grondgebied wil behouden.

Een internationaal verbod is nodig om het nucleaire ontwapeningsregime nieuw leven in te blazen en concrete stappen te zetten naar een kernwapenvrije wereld. Een verbod maakt duidelijk wat kernwapens écht zijn: geen instrumenten van stabiliteit of afschrikking, maar immorele wapens van terreur en instabiliteit.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content