Kan loting de Brusselse democratie redden?

Volksvertegenwoordiger voor Agora, Pepijn Kennis, legt op 11 juni 2019 de eed af in het Brussels parlement. © Belga
Brecht Castel

Om de kloof tussen burger en politiek te verkleinen, gelooft politieke beweging Agora in loting. Hun verkozene in het Brussels parlement zal de spreekbuis vormen van een geloot burgerforum.

Op 26 mei sprong de politieke beweging Agora over de kiesdrempel van het Brussels parlement dankzij een handig trucje. Hoewel er vooral Franstaligen op de kieslijst stonden, dienden ze een Nederlandstalige lijst in. In de Nederlandse taalgroep is het absoluut aantal stemmen dat je moet halen om over de 5% te wippen lager. 3.629 stemmen volstonden zo voor de zetel van hun lijsttrekker Pepijn Kennis.

Socioloog Kennis gaat niet zomaar zetelen, maar wil van binnenuit het politiek systeem ‘hacken’. Hij zal geen partijstandpunten verdedigen, want die heeft Agora niet. Wel zal hij fungeren als doorgeefluik voor de ideeën van een burgerpanel van 89 gewone Brusselaars.

Politici moeten meer vertrouwen krijgen in de burgers.

Adeline Slosse, vrijwilliger bij Agora

Dat burgerpanel zal Agora loten uit alle inwoners van Brussel. In september sturen ze daarvoor brieven naar 3.000 willekeurige inwoners van het hoofdstedelijk gewest. In die brief zit een uitnodiging om deel te nemen aan hun burgerforum. Als 3% van de aangeschreven mensen dat engagement wil aangaan, kan het experiment van Agora starten.

Tegen Verkiezingen

Inspiratie voor dit project om de kloof tussen burger en politiek te verkleinen, vond Agora in het essay Tegen Verkiezingen van David Van Reybrouck. Daarin bepleit de historicus een geloot burgerplatform als een essentieel onderdeel van de democratie. Zijn ideeën probeerde hij ook in de praktijk te brengen met de G1000. Dat grootschalig project stierf echter een stille dood in 2012.

David Van Reybrouck

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
1.0https://www.youtube.com/channel/UCqALLWY-E8tWZ0JM7aRBW7Q480WHY ELECTIONS ARE BAD FOR DEMOCRACYhttps://www.youtube.com/video270360https://i.ytimg.com/vi/KS9EMvbBq_U/hqdefault.jpgYouTube480

Waarom wil Agora burgerparticipatie in de Belgische politiek nieuw leven inblazen? ‘Het hedendaagse politieke systeem kent veel problemen,’ zegt Adeline Slosse, vrijwilliger bij Agora. ‘Het feit dat beroepspolitici opnieuw verkozen kunnen worden, zorgt ervoor dat ze vooral beslissingen nemen om hun job te behouden. Dat is niet per se het beste voor de maatschappij.’

‘Bovendien hebben de meeste parlementairen hetzelfde profiel: hoogopgeleide oudere mannen. De loting van ons burgerparlement zorgt voor meer diversiteit, want we gebruiken quota voor geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. Cruciaal is dat in onze burgerassemblee iedereen zijn mening kan geven. Zo groeien beleidsdeeën uit overleg van gewone mensen.’

Concrete uitwerking?

Dat klinkt misschien mooi in theorie, maar de praktische uitwerking is een huzarenstukje. Zo hoopt Agora op gegevens van het Rijksregister om de loting vlot te organiseren. Vermits Kennis officieel verkozen is, kan het lukken om de namen- en adressenlijst van Brussel te krijgen.

Dan zal de uitdaging erin bestaan om mensen te engageren om een jaar lang een zaterdag per maand vrij te houden. Twaalf vrije dagen opofferen uit politiek besef of burgerplicht is hoog gegrepen. Een vergoeding van 40 euro per persoon per vergadering moet als lokaas dienen. Het geld daarvoor wordt afgehouden van het loon van de volksvertegenwoordiger. Kennis zal zo het minimumloon overhouden.

Een job in de politiek interesseert ons niet.

Om de vergaderingen te organiseren, rekent Agora op zijn 25 vrijwilligers. Sinds de benoeming van Kennis kan de organisatie met overheidsgeld ook parlementaire medewerkers aanwerven. Agora zal twee voltijdse en een halftijdse kracht inzetten voor logistiek en communicatie.

Agora gebruikt zijn parlementair zitje, en de voordelen die daarbij komen, dus als hefboom om het concept van een permanent burgerplatform ingang te doen vinden in de Brusselse politiek.

‘Het droomscenario is dat over vijf jaar een burgerassemblee geïnstitutionaliseerd is in de Brusselse politiek,’ zegt Slosse. ‘Kennis zal daarvoor lobbyen. Als dat lukt dan komen we bij de volgende verkiezingen niet meer op. Een job in de politiek interesseert ons niet.’

Veel werk, weinig resultaat

Zoals al aangehaald faalde de G1000 in 2012. Die organisatie bestaat nog wel, maar ondersteunt nu alleen andere initiatieven zonder zelf een burgerforum te organiseren. De bedenker van de G1000, politicoloog Didier Caluwaerts, kijkt nu kritisch terug op het initiatief van hem en Van Reybrouck.

De experts waren vooral links. De moderatoren waren getraind, maar niet professioneel.

Didier Caluwaerts, bedenker van de G1000

‘De experts waren vooral links, de moderatoren waren getraind, maar niet professioneel,’ zegt Caluwaerts aan BRUZZ. ‘Resultaat: er was veel politiek scepticisme rond wat daar precies gebeurd is. Waardoor de impact op korte en middellange termijn bijna nihil was. Heel veel werk voor weinig resultaat.’

Agora zal met hetzelfde systeem van experts en begeleiders werken. De experts moeten het burgerplatform informeren over de problematiek die ze willen bespreken. De begeleiders moeten zorgen dat alle deelnemers aan bod komen in het debat.

Wie die sleutelrollen zal invullen, is nog onduidelijk. Agora kan in dezelfde valkuil sukkelen als de G1000, maar kan ook leren uit hun mislukking. Een ex-werknemer van de G1000 is nu vrijwilliger bij Agora.

Kijken naar Oost-België

Ook uit het voorbeeld in Duitstalig België zal Agora kunnen leren. Daar is de droom van Agora – een gelote ‘burgerkamer’ die permanent deel is van het politieke systeem – al realiteit. In februari pakte Ostbelgien uit met een wereldprimeur op het vlak van burgerparticipatie.

De aanbevelingen van de gelote burgerraad in de Oostkantons zijn niet bindend, maar het parlement moet wel publiek verantwoorden als het zo’n advies naast zich neerlegt. Net als Agora gaat ook dat experiment van start in september. Daar is de impact gegarandeerd.

Of Agora deze legislatuur zal kunnen wegen op het beleid is een ander paar mouwen. Met slechts één vertegenwoordiger in het parlement lijkt dat onwaarschijnlijk. Slosse zou het al geweldig vinden als burgerparticipatie serieus wordt genomen: ‘We hopen vooral aan de andere parlementairen te laten zien dat een burgerassemblee goed werkt en beslissingen kan nemen. Politici moeten meer vertrouwen krijgen in de burgers.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content