Kan 5G-technologie het klimaat redden?

'De telecomsector is optimistisch over de rol die 5G kan spelen bij het reduceren van de CO2-uitstoot.' © iStock

Bedrijven die 5G-technologie leveren, beweren graag dat de ultrasnelle mobiele verbindingen zullen helpen om de klimaatcrisis onder controle te krijgen. Ecologische stemmen vrezen de extra CO2-uitstoot en pleiten voor ‘digitale soberheid’.

Iedere week zoekt Knack naar misleidende informatie op het internet.

Debatten over de ecologische impact van 5G focussen meestal op het omgevingsaspect: hoe zit dat nu eigenlijk met die fameuze straling? Maar het 5G-debat heeft ook een andere groene invalshoek: het klimaat. Dat bewijst een opvallende passage in het voorstel van resolutie dat Stefaan Van Hecke (Groen) en Gilles Vanden Burre (Ecolo) in april 2020 indienden om de uitreiking van voorlopige 5G-licenties te verdagen tot na de coronacrisis. Groen/Ecolo wil daarmee een democratisch debat mogelijk maken over straling, maar ook over ‘de maatregelen die genomen moeten worden […] op vlak van digitale soberheid teneinde de impact op het klimaat, de energie en de hulpbronnen te beperken’.

Betere en snellere dataverbindingen kunnen ook leiden tot minder fysieke verplaatsingen.

Is het klimaat meer gebaat bij digitale soberheid dan bij eventuele innovaties die volgen op de introductie van 5G? Het blijkt een complexe oefening.

Broeikasgassen

De klimaatuitdagingen zijn bekend: om de opwarming van de aarde te vertragen en onder de 1,5 graden Celsius te houden, wordt gemikt op het halveren van de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030, en het elimineren van die uitstoot tegen 2050. We vergeten het vaak, maar ook dataverkeer heeft een CO2-voetafdruk. Elke e-mail en elke zoekopdracht op Google vertegenwoordigt een stukje elektriciteitsverbruik en dus ook uitstoot. 5G werkt op een hogere frequentie en met kortere golflengtes dan 4G. Dat betekent: meer capaciteit, snellere verbindingen, meer antennes, meer dataverkeer en dus ook meer energieverbruik. Momenteel is informatie- en communicatietechnologie verantwoordelijk voor ongeveer 1,5 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Tegen 2040 zou dat, mede door de uitrol van 5G, kunnen oplopen tot bijna 15 procent. Met zekerheid zal 5G – en de mogelijkheden die het met zich meebrengt – dus meer energie opslorpen. De Franse Hoge Raad voor het Klimaat waarschuwde daarvoor in december 2020.

Toch hoopt de telecomsector dat de shift naar 5G koolstofneutraal kan gebeuren, of zelfs positief uitdraait voor het klimaat. De Zweedse telecomgigant Ericsson beweert dat 5G de industriesector in staat zal stellen om het energieverbruik en de uitstoot te beperken en verspilling tegen te gaan. Onder meer via het opschalen van artificiële intelligentie en the internet of things, apparaten die online geconnecteerd zijn. Het Chinese Huawei kocht een advertorial in The Atlantic met als titel ‘Kan 5G de planeet redden? De onverwachte bondgenoot van klimaatverandering.’ Ook de Chinezen stellen dat innovaties als gevolg van 5G het toegenomen energiegebruik van het dataverkeer ruimschoots kunnen compenseren.

Sommige nieuwe technieken bestaan al grotendeels, andere zijn wat futuristischer. Het gaat dan over de mogelijkheid om het energiegebruik beter te regelen en verspilling tegen te gaan, bijvoorbeeld door het automatiseren van oplaadmomenten of switchen naar een besparende slaapstand. Door de installatie van via 5G verbonden sensoren en elektriciteitsmeters zou je het energieverbruik van woningen en bedrijven op afstand kunnen moduleren en verlagen. Ook kan het zorgen voor een efficiëntere koeling van datacenters. Daarnaast denkt men aan de installatie van 5G- microgrids, micronetwerken dus, die beter afgesteld zijn op de productie van hernieuwbare energie via zon en wind dan het huidige elektriciteitsnetwerk. Zeker als die innovaties oude fossiele fabrieken vervangen, valt er winst te boeken.

Kan 5G-technologie het klimaat redden?

Betere en snellere dataverbindingen, zeggen de telecombedrijven, kunnen ook leiden tot de versnelde digitalisering van fysieke processen en – vooral – tot minder verplaatsingen. De coronalockdowns hebben digitaal vergaderen al doen boomen, 5G kan dat proces exponentieel versnellen. En als fysieke verplaatsingen toch nodig zijn, kan de technologie via slimme lichten en camera’s het verkeer helpen vlot te trekken. Een andere, misschien verrassende sector waar 5G een impact kan hebben, is de landbouw: met zelfrijdende landbouwvoertuigen, drones die de gewassen in de gaten houden en sensoren die het optimale watergebruik en de juiste oogsttijden regelen. Soms kun je de voorgespiegelde voordelen van 5G zo gek niet bedenken: van het oppikken van kettingzaaggeluiden in het regenwoud in de strijd tegen illegale ontbossing, tot het opvolgen van de ovulatiecyclus van panda’s in natuurgebieden.

Techno-optimisme

De telecomsector rekent daarbij op een efficiëntere infrastructuur, want het gros van de elektriciteit wordt verbruikt door de zendstations. Cruciale doorbraken, bezweert de sector, zorgden voor zuinigere 5G-zendstations, wat een positief effect heeft op de uitstoot. Sceptici wijzen dan weer op de klimaatkosten: als nieuwe technologie maakt 5G het noodzakelijk om allerlei nieuwe apparaten te bouwen om het ‘internet van dingen’ te vormen. De productie van smartphones, zendstations, apparaten en sensoren laat ook haar sporen na qua CO2-uitstoot.

Volgens koele minnaars van 5G biedt digitale soberheid een alternatief voor meer en beter dataverkeer. Er zijn ook enkele lastige kwesties die de potentiële voordelen van 5G teniet kunnen doen. Veel hangt bijvoorbeeld af van de graad van verstedelijking. Dichtbevolkte gebieden leveren een grotere potentiële klimaatbonus op – door de ontwikkeling van smart cities – dan streken met een verspreide bewoning. Sneller en energiezuiniger dataverkeer krijgt daarnaast te maken met overlappende problematieken zoals kostprijs en privacy. De blijvende onrust bij een deel van de bevolking over de milieu-impact van 5G-straling kan de bereidwilligheid om de oversteek te maken ook fnuiken.

Een sluitende factcheck schrijven over de stelling dat ‘5G de planeet zal redden’ is natuurlijk onmogelijk: au fond gaat het om een voorspelling, en voorspellingen kun je niet factchecken. Het spreekt voor zich dat digitale soberheid de CO2-uitstoot zou doen dalen: als de hele wereld zou stoppen met Netflix streamen, zal er sowieso minder elektriciteit nodig zijn. Het staat evenwel ook vast dat 5G de mogelijkheid in zich draagt om efficiëntiewinsten te behalen. Maar alles hangt af van de praktijk. Pas dan zullen we merken of de beoogde dividenden van 5G op andere domeinen – verkeer, landbouw, consumptie – de verhoogde energieconsumptie zullen compenseren.

De 5G-uitrol en de toegenomen wereldwijde connectiviteit komen er sowieso aan. Digitale soberheid kan het datavreten deels afremmen. Het potentieel van 5G staat vast, maar het is niet uitgesloten dat het techno-optimisme zal botsen met ethische besognes en andere weerbarstige praktijken.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content