Dat vooral jongeren blanco stemmen is op zich niet zo erg, vindt ULB-politicologe Emilie Van Haute, ‘maar dat het procentuele aandeel blancostemmers stijgt, is wel zorgwekkend’.
Mocht ‘blanco’ een partij zijn, dan had die kunnen claimen de absolute jongerenpartij te zijn geweest bij de gemeenteraadsverkiezingen op 14 oktober 2018. In Vlaanderen stemde 11 procent blanco of ongeldig, in Wallonië 18 procent en in Brussel zelfs 21 procent. 44 procent van die blancostemmers, zo blijkt uit het onderzoek van de UGent, was tussen de 18 en 34 jaar oud.
Dat Franstaligen fors meer blanco stemmen, heeft niets met culturele verschillen te maken.
De redenen waarom mensen blanco of ongeldig stemmen, zijn genoegzaam bekend, zegt professor Kristof Steyvers. ‘Vaak zijn die kiezers ontevreden over de werking van de politiek en de partijen. Dat zijn de proteststemmers. Een verklaring kan ook liggen in de afname van partijtrouw. Die wordt minder dan vroeger doorgegeven over de generaties heen. Of jongeren houden gewoon minder rekening met het stemadvies van hun ouders, dat kan ook.’
Jongeren die voor het eerst gaan stemmen, maken 14 procent van de blancostemmers uit. Zij hebben vaak minder voeling met wat de gemeente in de afgelopen bestuursperiode heeft gedaan. Een achttienjarige zou dan immers moeten terugkijken tot zijn twaalfde. Ook vooruitkijken is moeilijk als je niet weet waar politici precies voor staan, wat in ons erg drukke partijlandschap weleens wil voorvallen.’
Over dat hoge aandeel van jongeren onder de blancostemmers hoeven we niet meteen moord en brand te schreeuwen, vindt politicologe Emilie Van Haute, die voor de ULB deelnam aan het onderzoek. ‘Jongeren hebben altijd al gemakkelijk blanco gestemd. Ze hebben een minder duidelijke politieke voorkeur. Met de jaren gaan mensen meer waarde hechten aan het verkiezingsproces.’
Wel zorgwekkend vindt Van Haute dat het procentuele aandeel blancostemmers stijgt. Het is immers niet onmogelijk voor politieke partijen om blancostemmers terug te winnen, leert ze uit het onderzoek. ‘Ecolo en PTB slaagden erin om met veel veldwerk de moeilijk te bereiken blancokiezers opnieuw het politieke leven in te trekken. Ecolo overtuigde 17 procent van de kiezers die bij de federale verkiezingen in 2014 nog blanco stemden, PTB 11 procent.’
Het was een van de ongemakkelijke conclusies na de lokale stembusgang: Franstaligen stemmen veel meer blanco dan Vlamingen. Dat verschil is louter te wijten aan sociaaleconomische factoren, zegt Van Haute. ‘Vergelijk soortgelijke sociaaleconomische profielen over de taalgrens heen en dan zie je dat er geen enkel verschil is. Dat Franstalig België negatiever staat tegenover de politieke instellingen, ligt er enkel aan dat je daar meer factoren vindt die dat vertrouwen negatief beïnvloeden, zoals een lage opleidingsgraad of hogere werkonzekerheid. Het verklaart ook het vroegere en vooral fellere gelehesjesprotest bezuiden de taalgrens.’
Politieke ontevredenheid uit zich niet gelijk op alle bestuursniveaus, geeft Van Haute nog mee. ‘Zo hebben de Franstalige kiezers minder vertrouwen in de federale regering dan de Nederlandstalige.’ De verklaring is eenvoudig, zegt Van Haute. ‘Het is logisch dat de gemiddeld vaker centrumrechtse Vlaming meer vertrouwen heeft in een centrumrechtse regering dan de Franstalige kiezer. Die is doorgaans meer centrumlinks en heeft het er moeilijk mee dat er geen Franstalige meerderheid is in de federale regering.’
De lessen van 14/10
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
