‘Is ons gemeenschapsgevoel verschrompeld tot de epische commentaren over de Rode Duivels?’

‘Onverschilligheid en wantrouwen maken de muur groter die onze samenleving opsplitst’, schrijft Johan Velghe van Vlinks. Hij roept beleidsvoerders vandaag op om ‘het rumoer van dogma’s en het eigen grote gelijk te overstijgen’.

Na hun paring in zee rukken dezer dagen de wolhandkrabben landinwaarts op. De aard van het beestje eigen, krabben ze zich overal een weg doorheen. Zo nodig bijten ze zich hun weg vrij. “Ze laten zich door niets tegenhouden en laten een spoor van vernieling achter”, laat Francis Kerckhof, maritiem bioloog verbonden aan het Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, optekenen in De Morgen. Ze trekken het spreekwoordelijke olifantenvel aan: hun schild is centimeters dik. Niets deert hen. Ze gaan hun dwangmatige gang.

Ik durf er niet eens aan denken mensen en krabben te vergelijken. U zou me nog van kannibalisme verdenken, wetend dat wolhandkrabben erg lekker uit het kookbouillon opgediept worden. Die alles stukmakende onverschilligheid voor hun omgeving heeft daarentegen wel veel weg van een minder fraaie menselijke eigenschap: het hoofd omdraaien, de blik afwenden, zo nodig over lijken stappen.

Geen etmaal gaat voorbij of we worden bestookt met een nieuwe ‘dag van…’. De voorbije dagen kregen steevast een epitheton mee: dag van het humanisme, dag van de vluchtelingen, één dagje vriendelijk zijn tegen poetsvrouwen en -mannen, dead duck day ter nagedachtenis van tegen het snel groeiend glasoppervlak te pletter vliegende vogelspecimen,… Een krantenartikel en een radiovermelding later en de boodschap is alweer vergeten. Wat raakt ons nog? Wat brengt ons nog ’tousensemble’? Is het gemeenschapsgevoel verschrompeld tot de minder of meer epische commentaren verbonden aan de uitslagencurve van de Rode Duivels? Even wordt de nek uit de afwendingskramp gehaald om een allerindividueelste oprisping vrije baan te geven over dé transfer van Brugge naar Antwerpen, de als mediahype geserveerde start van de Ronde van Vlaanderen.

Hobbelen van incident naar incident

Waar praten we nog over? Is er een publiek debat? We hobbelen van het ene infantiele vlaggetjesincident in het restaurant van het Vlaams Parlement naar de volgende Optimaschandpaal. We koesteren droefenis over niet functionerende grootschermen waar we, als resultaat van maandenlange en onvermoeibare marketingaandrang op de openbare zender, in indianenkleuren beschilderd en getooid dienen naar te turen. Na de obligate luchtsprong en dito oerkreet bij een trap van Romelu Lukaku zetten wij hoofd en ogen weer in de onverschilligheidsmodus. 65 miljoen vluchtelingen wereldwijd merken we niet op, tenzij er een paar te dichtbij komen.

Medio oktober wordt al vele jaren een verzetsdag tegen armoede georganiseerd. Witte lakens worden uitgehangen en her en der gaat een bord met ‘Stop de armoede’ een optocht vooraf. Toen ik vele jaren geleden in Aalst voor het eerst achter voornoemde slogan opstapte kreeg ik een klets, een klap met de volle hand, in mijn gezicht. Nee, niet letterlijk, maar een figuurlijke keiharde dreun.

De tocht ging op een zaterdagse koopjesnamiddag dwars door winkelstraten en Grote Markt. Met een duidelijke fysieke afkeer wendden de hoofden zich af van de machtelozen. Jaren later is het er niet beter op geworden, integendeel. Het debat schuift voor geen meter op. Erger, er is geen debat. De segregatie in denken en doen valt niet te vrezen, ze is een feit. Onverschilligheid en door zelfgenoegzaamheid gevoed wantrouwen stapelen de betonblokken voor de muur die de samenleving opsplitst.

Eenrichtingsverkeer

We gaan zomerse festivalweiden bezetten, dorpspleinen laten vollopen voor de nieuwe K3, zelfs her en der een zaal of een Groeningekouter laten vollopen voor ‘Vlaanderen Feest’ of godbetere het nostalgisch flamingantisme een gesegregeerde West-Vlaamse weide laten afpalen. We zingen mee, we worden toegesproken: eenrichtingsverkeer. De repliek in zang en taal blijft uit. ‘Tousensemble’ is een luchtbel die enkel het krakkemikkige België-Belgique-Belgiën de nieuwe naamgeving ‘Belgium’ bezorgde. Grondwetsherziening noch zevende staatshervorming, noch referendum waren hiervoor nodig. Vinden de scholieren in Charleroi dat ook een ‘barbaarse’ naamgeving?

Onze samenleving, Vlaanderen, platgewalst door consumptie en onverschilligheid, zal pas een toekomst kennen als het debat volop gevoerd wordt over gedurfde en radicale ideeën die een directe hoopvolle impact hebben of de leefwereld van Jan Modaal. Radicaal, jazeker het is een omstreden begrip dezer dagen. Elke vernieuwing, alle dromen, iedere utopie borrelt van onderuit op. Zo ook blijft ‘Vlaams én sociaal’ een radicale boodschap van hoop op een maatschappij die oorzaken aanpakt in plaats van aan symptoombestrijding te doen of erger nog in een Johan Van Overtveldt-modus de rem stevig ingedrukt houdt bij het eventjes beroeren van het gaspedaal.

Bedrieglijke bombardementen steunen

Pak de oorzaken aan: bestrijd de permanente terreurdreiging door niet langer zoete broodjes te bakken met regimes die direct betrokken zijn bij de oorlog in het Midden-Oosten. Beleidsmakers knijp de geldstromen van IS dicht en in dezelfde beweging ook de ogen veel minder dicht voor de Turkse Navo-partner en handelspartner Saoudi-Arabië die het salafisme exporteert.

Steun geen bedrieglijke bombardementen die nog meer vluchtelingenstromen veroorzaken en louter als argument dienen om de aankoop van offensieve F35-jachtbommenwerpers te vergoelijken. Slabak niet langer met maatregelen tegen de klimaatopwarming. Dat aarzelen genereert armoede en nieuwe vluchtelingenstromen. Bedrijf eerlijke handel, neem (klimaat)maatregelen zodat ze niet van miserie dienen weg te vluchten.

Beleidsvoerders, opteer voor een welvaartstaat die niemand laat vallen, die op duurzaamheid gebouwd is, zonder scheurtjescentrales, zonder verder nucleair afval, zonder beton en afgehakte bomen. Sla de weg naar de toekomst in met een open en stevig debat over herverdeling van arbeid, efficiënte openbare diensten en basisinkomen voor iedereen. Voer het debat dat messcherp is, maar rechtvaardigheid, solidariteit en gelijkwaardigheid als ijkpunten heeft.

Naar een harmonieuze samenleving

Laten we aanzitten aan vele maaltijden, de iftar inbegrepen, zoals deze week minister-president Geert Bourgeois en burgemeester Vincent Van Quickenborne in de V-tex in Kortrijk voorgingen. Waar klinkt de oproep tot samenlevingsvernieuwing tijdens komende 11 julivieringen? Die radicale strijdredes willen we horen. Vlaanderen radicaliseert voor meer democratie en solidariteit. Het klinkt minder soft dan het-gesprek-werende ‘Vlaanderen Feest’.

Breek de stilte van de onverschilligheid, het rumoer van dogma’s en het eigen grote gelijk om met meer debat de interne segregatiemuur te slopen. Hak ’tousensemble’ met woord en wederwoord een weg naar een harmonieuze Vlaamse samenleving.

Het harde pantser van onverschilligheid stoppen we met krabbenvlees en al in de kookpot. We watertanden al om met z’n allen aan de tafel van de smaakvolle toekomst aan te zitten.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.